Παρασκευή 25 Αυγούστου 2023

Εορτή Αποστόλου Τίτου σήμερα του μοναδικού 'Ελληνα 'Αποστόλου, μαθητή του Αποστόλου των 'Εθνών Παύλου και πρώτου Επισκόπου Κρήτης! Σε αυτόν οφείλουμε τη γέννηση και τη διάδοση της Ορθοδοξίας στην Κρήτη, με την ίδρυση της 1ης ορθόδοξης επισκοπικής έδρας, στην αρχαιολογική σήμερα Γόρτυνα, νότια του Ηρακλείου Κρήτης.




















Διπλή Γιορτή σήμερα για την #Κρήτη &
το #Ηράκλειο!
✝️#Αγίου_Αποστόλου_Τίτου, που απεβίωσε το έτος 105 μ.χ, 1ου Επισκόπου Κρήτης!
Σήμερα, πανηγυρίζει ο ιστορικός ναός του Αγίου Τίτου, όπου μάλιστα βρίσκεται, η Τιμία Κάρα του #Αποστόλου_Τίτου το ιερό κειμήλιο της Ορθοδοξίας μας!  'Εορτή Αποστόλου Τίτου σήμερα του μοναδικού  'Ελληνα 'Αποστόλου!
Ο Άγιος Τίτος ήταν αγαπημένος μαθητής του Αποστόλου των 'Εθνών, #Παύλου & 1οςεπίσκοπος Κρήτης!
Η πρώτη εκκλησία αφιερωμένη στο όνομά του ήταν αυτή στην παλιά πρωτεύουσα #Γόρτυνα, που στέγαζε & τη μητρόπολη του νησιού μέχρι την καταστροφή της από σεισμό & τη μεταφορά της πρωτεύουσας από τους Άραβες (828) από τη Γόρτυνα στο Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο).
Σ' αυτόν οφείλουμε τη γέννηση & τη διάδοση της Ορθοδοξίας &του Ευαγγελίου στην Κρήτη,
& την πίστη στον Ιησού Χριστό, με την ίδρυση της 1ης ορθόδοξης επισκοπικής έδρας, στην αρχαιολογική σήμερα Γόρτυνα, νότια του Ηρακλείου Κρήτης.

Εγκαινιάζοντας έκτοτε μια αδιάλειπτη σχέση ανάμεσα στον Τριαδικό Θεό &στον Κρητικό λαό που έχαιρε της αγάπης του Θεού &των Αγίων Αποστόλων του!  Σημάδι ευλογίας γενικότερα για τον  Κρητικό λαό &την Κρήτη, όπου βρίσκεται η Τιμία Κάρα του, ιερό κειμήλιο της Ορθοδοξίας μας! Απεβίωσε το έτος 105 μ.χ.
🌿🇬🇷🌿2η Γιορτή #Σαν_σήμερα  #25η_Αυγούστου_1898 πριν 120χρόνια λοιπόν στην #Κρήτη στο τουρκοκρατούμενο #Ηράκλειο, η μεγάλη Σφαγή 700 Ελλήνων &17 Άγγλων από εξαγριωμένο τουρκικό όχλο μετά από την υποκίνηση των ηγετών τους.
#25η_Αυγούστου_1898 🕯️
η ανάμνηση της ημέρας της 25ης Αυγούστου του 1898 όπου ναι μεν υπήρξε η ημέρα της Μεγάλης Σφαγής που σημειώθηκε στην οδό Πλάνης, ( έκτοτε ονομάσθηκε 25ης Αυγούστου) που όμως υπήρξε, η αφορμή να στραφεί το ενδιαφέρον των Μεγάλων Δυνάμεων για την  απελευθέρωση του νησιού σπό τον τουρκικό ζυγό & η αρχή του τέλους της παραμονής των Τούρκων στο νησί &την  'Ενωση της Κρήτης με την Μητέρα Ελλάδα μερικά χρόνια μετά τον Δεκέμβριο του 1901
✝️Μαρτύρων Μνήμη🌿🇬🇷🌿🕯️
"Η τελευταία πράξη της πολυχρόνιας τραγωδίας του κρητικού λαού παίχτηκε εδώ στο Ηράκλειο, στον κυριότερο εμπορικό δρόμο, που οδηγεί από το κέντρο προς το λιμάνι, στις 25 Αυγούστου 1898. Σ' όλη την περιοχή του δρόμου αυτού εσφάγησαν &εκάησαν ζωντανοί περισσότεροι από 500 Χριστιανοί &μαζί με αυτούς 17 Άγγλοι & ο πρόξενος της Αγγλίας #Λυσίμαχος_Καλοκαιρινός από τον μαινόμενο τουρκικό όχλο του Ηρακλείου.Ο τουρκικός στρατός που βρισκόταν στην πόλη, όχι μόνο δεν τους εμπόδισε στο έργο τους, αλλά συνέπραξε μ' αυτούς στη σφαγή και τη διαρπαγή.
Η Διοίκηση του αγγλικού στρατού κατοχής βρήκε τους πρωταίτιους 17 Τούρκους &τους κρέμασε, για το αίμα ισαρίθμων Άγγλων στρατιωτών ενώ έδιωξαν βίαια αμέσως τον τουρκικό στρατό από την Κρήτη.
https://voiceofthelambs.blogspot.com/2012_08_25_archive.html#1947704919417342708













Ἀπολυτίκιον Ἀγίου Τίτου, Ἦχος δ΄.


 

Τοῦ Παύλου συνέκδημος, καὶ μαθητὴς γεγονώς, τὴν Κρήτην κατηύγασας, Τίτε Ἀπόστολε, τῇ αἴγλῃ τῶν λόγων σου. Ὡς οὖν ταύτην ἐῤῥύσω, σκότους τῆς ἀσεβείας, οὕτω καὶ νῦν  τοὺς πόθῳ, σὲ τιμῶντας παμμάκαρ, ὡς ἔχων παῤῥησίαν πολλὴν, ῥῦσαι παντὸς πειρασμοῦ.




Ἴτω παρ' ἡμῶν καὶ Τίτῳ βραχὺς τίτλος,

Τούτου τελευτὴν τὴν ἐν εἰρήνῃ φέρων.
Οὐράνιον δάπεδον λάχες εἰκάδι Τίτ' ἑνὶ πέμπτῃ.



Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος πλ. α'. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Προκληθείς ουρανόθεν προς γνώσιν ένθεον, την εν σαρκί του Δεσπότου επιδημίαν εν γη, αυτοψεί εωρακώς φωτός πεπλήρωσαι, όθεν του Παύλου κοινωνός, θεηγόρος γεγονώς, την Κρήτην πάσαν πυρσεύεις, της ευσεβείας τω λόγο, Τίτε απόστολε μακάριε.

Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ΄. Ταχύ προκατάλαβε.
Τοῦ Παύλου συνέκδημος, καὶ μαθητὴς γεγονώς, τὴν Κρήτην κατηύγασας, Τίτε Ἀπόστολε, τῇ αἴγλῃ τῶν λόγων σου. Ὡς οὖν ταύτην εἰσῆξας πρός τό φῶς τοῦ Κυρίου, οὕτω καὶ νῦν τοὺς πόθῳ, σὲ τιμῶντας παμμάκαρ, ὡς ἔχων παρρησίαν πολλὴν, φώτισον θείῳ φωτί.

Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητὼν.
Τοῦ Παύλου δειχθείς, συνόμιλος Ἀπόστολε, σὺν τούτω ἡμῖν, τὸν λόγον προκατήγγειλας, τῆς ἐνθέου χάριτος, μυστολέκτα Τίτε μακάριε, διὰ τοῦτο βοῶμέν σοι, Μὴ παύσῃ Πρεσβεύων ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.

Saind.gr
ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΡΗΤΗΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ























Ο Απόστολος Τίτος είναι ο  και ο πρώτος Επίσκοπος της Εκκλησίας της Κρήτης. Στο ιστορικό προσκήνιο εμφανίζεται για πρώτη φορά περί το 49 μ.Χ. ως συνοδός του Αποστόλου Παύλου και του Βαρνάβα στην Αποστολική Σύνοδο των Ιεροσολύμων. Έκτοτε ακολουθεί τον Παύλο ως πιστός και αφοσιωμένος μαθητής στις αποστολικές του περιοδείες στην Ασία και την Ευρώπη. Ο Παύλος αναφέρεται στον Τίτο με εκφράσεις που μαρτυρούν το στενό σύνδεσμο των δύο ανδρών.

Τον χριστιανικό Ευαγγελισμό της Κρήτης επιχείρησε ο Παύλος περί το 62-63 μ.Χ. κατά την δεύτερη αποστολική περιοδεία του. Η παραμονή του Παύλου στην Κρήτη ήταν σύντομη και το δυσχερές έργο της οργάνωσης της πρώτης κρητικής Εκκλησίας το ανέθεσε στον Τίτο, στον οποίο γράφει "Τούτου χάριν κατέλιπόν σε εν Κρήτη, ίνα τα λείποντα επιδιορθώση, και καταστήσης κατά πόλιν πρεσβυτέρους, ως εγώ σοι διεταξάμην " (Τίτ. α΄, 5).

Η δράση του Τίτου στην Κρήτη δεν είναι επαρκώς γνωστή, γιατί δεν σώθηκαν αρχαίες επίσημες και εξακριβωμένες πληροφορίες για την πρώτη περίοδο της Κρητικής Εκκλησίας.
Στους μεταγενέστερους χρόνους δημιουργήθηκε στην Κρήτη πλούσια συναξαριακή παράδοση για τον πρώτο Επίσκοπο και πάτρωνα της τοπικής Εκκλησίας.
Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, ο Τίτος ήταν Κρητικός, από γένος επισημότατο, που ανήγε την αρχή του στο μυθικό βασιλιά της Κνωσού, το Μίνωα.

Ήταν συγγενής του Ρωμαίου ανθυπάτου της νήσου Ρουστίλλου (Ρουστούλου), έλαβε γενναία μόρφωση και βρέθηκε στα Ιεροσόλυμα, όπου έγινε αυτόπτης μάρτυς των παθών και της αναστάσεως του Χριστού. Ως επίσκοπος, αργότερα, στην πατρίδα του ίδρυσε εννέα επισκοπές, στην Κνωσό, την Ιεράπυτνα, την Κυδωνία, τη Χερσόνησο, την Ελεύθερνα, τη Λάμπη, την Κίσαμο, την Κάντανο, και τη Γόρτυνα. Σύμφωνα με την ίδια συναξαριακή παράδοση, ο Τίτος πέθανε σε ηλικία 94 ετών, περί το 105 μ.Χ.
Στην Γόρτυνα, που ήταν το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της νήσου, ιδρύθηκε ήδη από τις αρχές του 6ου αιώνα μεγαλοπρεπής ξυλόστεγη βασιλική, που αναδείχθηκε σε παγκρήτιο κέντρο λατρείας του Αποστόλου. Εδώ, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, φυλασσόταν και το ιερό λείψανο του. Ο ναός του Αγίου ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα λατρείας σε όλη την Ανατολή.
Κατά την περίοδο της Αραβοκρατίας στην Κρήτη (824 - 961), δεν έχουμε καμία πληροφορία για την λατρεία του Αγίου. Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά το 961 μ.Χ., το πολιτικό και Θρησκευτικό κέντρο της Κρήτης μεταφέρθηκε στο Χάνδακα (Ηράκλειο), όπου κτίσθηκε πάλι μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός ναός αφιερωμένος στον Απόστολο Τίτο, στην ίδια θέση που και σήμερα βρίσκεται. Στο κτίσμα εκείνο είχε μεταφερθεί και η Κάρα του Αγίου.
Δετοράκης θεοχάρης

.......................................






Ιερός Ναός Αγίου Τίτου ή Παναγίας Κεράς (Γόρτυνα)

Η πόλη της Γόρτυνας, η πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Kυρηναϊκής (Αφρική) και έδρα του διοικητή της Κρήτης, από τον 4ο μ.Χ. αι. υπαγόταν στο ανατολικό ρωμαϊκό κράτος και αποτελούσε κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο μία ακμαία πόλη και έδρα της αρχιεπισκοπής. Ενδεικτικός της ακμής της, κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, είναι ο μεγάλος αριθμός μνημείων που έχουν ανασκαφεί ή εντοπιστεί στην ευρύτερη περιοχή. Το μεγαλύτερο και πιο πολυτελές οικοδόμημα της πόλης αποτελούσε αναμφισβήτητα η ξυλόστεγη βασιλική, νότια του γνωστού ναού του Αγίου Τίτου, και βόρεια του σημερινού οικισμού Μητρόπολη. Η μεγαλοπρεπής βασιλική, αφιερωμένη στον πρώτο Επίσκοπο Κρήτης Άγιο Τίτο, ιδρύθηκε τον 6ο αι. επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού (527-565) και «ἐπισκόπου Θεοδώρου» ως μητροπολιτικός ναός της Εκκλησίας των Γορτυνίων. Κτίσθηκε πάνω σε μία βασιλική του 5ου αι. της οποίας δε  την αρχική μορφή. Πρόκειται για πεντάκλιτη βασιλική με νάρθηκα και αίθριο, ενώ το μέγεθός της 67×33 μ., χωρίς το αίθριο, την κατατάσσει ανάμεσα στα πιο μνημειώδη κτίσματα αυτής της κατηγορίας. Τα κλίτη χωρίζονται με κιονοστοιχίες δεκατριών κιόνων που πατούν πάνω σε στυλοβάτη. Το ιερό βήμα εκτός από την αγία τράπεζα έφερε σύνθρονο με κύκλιο, δηλαδή ένα σκεπαστό διάδρομο που επέτρεπε την επικοινωνία από τη μία πλευρά του ιερού στην άλλη. Το δάπεδο του ιερού ήταν επιστρωμμένο με opus sectile, αυτό του κεντρικού κλίτους με ψηφιδωτό, ενώ των άλλων κλιτών με μεγάλες ασβεστολιθικές πλάκες. Στο κεντρικό κλίτος υπήρχε μεγάλος άμβωνας του τύπου με δύο ευθύγραμμες κλίμακες, καθώς και σολέα. Ανάμεσα στα άλλα τμήματα του ναού θα πρέπει να μνημονευθεί ο μεμονωμένος τάφος στη ΝΔ γωνία του κεντρικού κλίτους, ο οποίος προϋπήρχε και ενσωματώθηκε στο κτήριο. Ο τάφος αυτός, όπως και κάποιοι άλλοι σε έναν ιδιαίτερο χώρο στα ΒΔ, είχαν στην πλάκα κάλυψής τους οπές για υγρές προσφορές, δηλαδή χοές, ένα ειδωλολατρικό έθιμο το οποίο επιβίωσε ως και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια και ίσως συνδέεται με τη λατρεία μαρτύρων. Ο ναός έχει τουλάχιστον μία επισκευαστική φάση τον ύστερο 6ο αι., όπως διαπιστώνεται από την επιγραφή του ψηφιδωτού που αναφέρει τον επίσκοπο Βετράνιο. Η ιουστινιάνεια βασιλική καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά με το σεισμό του 620. Επί βασιλείας του αυτοκράτορα Ηρακλείου (610-641) η βασιλική ανακατασκευάστηκε σχεδόν στο σύνολό της, διατηρώντας όμως την κάτοψη και τις προηγούμενες διαστάσεις. Το κεντρικό κλίτος επιστρώθηκε με μεγάλες μαρμάρινες πλάκες που κάλυψαν το ψηφιδωτό δάπεδο, ενώ δημιουργήθηκε εγκάρσιο κλίτος ανάμεσα στο ιερό βήμα και τον κυρίως ναό και ανακατασκευάσθηκε ο άμβωνας που στη φάση αυτή ομοιάζει με αυτόν της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Η τελική εγκατάλειψη του χώρου επήλθε μετά τον καταστροφικό σεισμό γύρω στα 670, χρονολογία που σηματοδοτεί και το τέλος της πόλης της Γόρτυνας. Λίγα μέτρα βόρεια βρίσκεται η Ροτόντα, το βαπτιστήριο της βασιλικής, ως το μοναδικό σωζόμενο κτίσμα αυτού του τύπου στην Κρήτη. Το κυκλικό κτήριο φέρει δύο κύριες φάσεις, του β΄ μισού του 5ου και του 6ου αι. Αποτελείται από τον περίδρομο, πλάτους 3,65 μ. και τον κυκλικό κεντρικό πυρήνα που επικοινωνεί με τον περίδρομο με τέσσερα ανοίγματα, ενώ εσωτερικά είναι διαρθρωμένο σε οκτώ ημικυκλικές κόγχες. Οκτώ κίονες από μάρμαρο Καρύστου, με ιωνικά κιονόκρανα, πάνω σε ψηλούς πλίνθους, στήριζαν τα τόξα που έκλειναν τις κόγχες, τα οποία με τη σειρά τους συγκρατούσαν τον βαρύ τρούλλο που στέγαζε το οικοδόμημα. Στο κέντρο του χώρου βρίσκεται η μεγάλη κολυμβήθρα σταυροειδούς κάτοψης με τετράλοβο λουτήρα, εξωτερικά διακοσμημένο με opus sectile και τοιχογραφίες. Τοιχογραφίες από τις οποίες σώζονται ελάχιστα τμήματα έφερε εξωτερικά και ο κεντρικός πυρήνας του κτίσματος, ενώ το δάπεδο και οι τοίχοι του έφεραν μαρμάρινη επένδυση με opus sectile. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα εξαιρετικής τέχνης κιονόκρανα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει αυτό που φέρει φύλλο άκανθας και δύο μεγάλους αετούς με μαζεμένα τα φτερά. Νότια και σε απόσταση 300 μ. από τη βασιλική βρίσκεται και το μοναδικό στην Κρήτη τρίκογχο κτίσμα. Η χρήση του παραμένει άγνωστη, αν και τα κτήρια του τύπου αυτού συνήθως ιδρύονταν ως μαρτύρια, πάνω στον τάφο κάποιου μάρτυρα. Το τρίκογχο περιλαμβάνει ένα κεντρικό ορθογώνιο χώρο, στην ανατολική πλευρά του οποίου βρίσκεται η εγγεγραμμένη ημικυκλική αψίδα του ιερού, ενώ στη βόρεια και τη νότια πλευρά ανοίγονται δύο κόγχες, δημιουργώντας έτσι το σχήμα του. Το κτίσμα φαίνεται να έχει δύο κύριες φάσεις, όπως συνάγεται και από το ψηφιδωτό του δάπεδο. Η πρώτη φάση του ψηφιδωτού διακόσμου που φέρει φυτικά μοτίβα και πουλιά, πιθανόν ανάγεται σε ρωμαϊκό κτίσμα του 3ου-4ου αι., ενώ η δεύτερη στην οποία ανήκει το τμήμα με τη γεωμετρική διακόσμηση, παραπέμπει σε ένα θρησκευτικού χαρακτήρα κτίσμα του 6ου-7ου αι. Δυτικότερα κοντά στην εθνική οδό Ηρακλείου-Μοιρών βρίσκεται και το τετράκογχο κτίσμα, μέρος ευρύτερου κτηριακού συγκροτήματος, πιθανόν του β΄ μισού του 6ου αι., το οποίο έχει ταυτισθεί με βαπτιστήριο. Το κτήριο περιλαμβάνει ένα κεντρικό ορθογώνιο χώρο, με τέσσερις κόγχες να ανοίγονται στις πλευρές του με προσανατολισμό τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Στο κέντρο του φέρει την κολυμβήθρα, μία τετράγωνη κτιστή κατασκευή η οποία ενσωματώνει έναν επιμήκη χώρο επενδυμένο με μαρμάρινες πλάκες στο δάπεδο και με εγκοπές ως βαθμίδες στις κατά μήκος πλευρές. Από τα πιο σημαντικά μνημεία της Γόρτυνας, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της πόλης, κοντά στο ωδείο, είναι ο μεγάλος ναός γνωστός ευρέως σήμερα ως «Ναός του Αγίου Τίτου», και κατά την τοπική εκκλησιαστική παράδοση ως «Παναγία Κερά». Πρόκειται για κτήριο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος από αρχιτεκτονική άποψη, στον τύπο της τρουλλαίας βασιλικής, με σωζόμενο ακέραια το ανατολικό του τμήμα που έχει κατασκευασθεί από δόμους. Στην κάτοψη έχει τη μορφή τρίκλιτης σταυρόσχημης εγγεγραμμένης σε ορθογώνιο βασιλικής, με τρούλλο και υπερώα μόνο στη δυτική πλευρά. Η βόρεια και η νότια κεραία του σταυρού απολήγουν σε κόγχες, όπως σε κόγχες απολήγουν και οι πλάγιοι τοίχοι του κεντρικού τμήματος του τριμερούς ιερού βήματος. Ο νάρθηκας, όπως και ο κυρίως ναός, έφερε επίσης τριμερή χωρισμό, ο τελευταίος με κιονοστοιχία τριών κιόνων και ενδιάμεσα θωράκια. Στον ναό διακρίνονται περισσότερες κατασκευαστικές ή επισκευαστικές φάσεις, ενώ κατά καιρούς έχει χρονολογηθεί από τον 6ο έως και τον 10ο αι. Πιο πιθανή μοιάζει η ίδρυσή του κατά τον 6ο αι., την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού από έναν επίσκοπο ή αυτοκρατορικό αξιωματούχο του οποίου η ταυτότητα παραμένει άγνωστη. Στην εποχή αυτή παραπέμπουν τα σωζόμενα κιονόκρανα, ο άμβωνας, αλλά και η μεγάλη ομάδα λειτουργικών σκευών που βρέθηκαν θαμμένα στο δάπεδο του ναού και εκτίθενται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, στο Ηράκλειο. Μετά από μία περίοδο εγκατάλειψής του μετά την αραβική κατάκτηση της Κρήτης η οποία σηματοδότησε την οριστική ερήμωση της Γόρτυνας, ο ναός επανιδρύθηκε κατά τη βενετική περίοδο με τη δημιουργία ενός μικρότερου ο οποίος περιελάμβανε το σωζόμενο ανατολικό τμήμα του παλαιού ναού με το κυρίως ιερό βήμα και τον βόρειο χώρο.
ΜητρόποληΙερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας

ΔιαδρομέςΓόρτυνα – Μονή Κουδουμά – Μονή Απεζανών

Κειμήλιαμουσείο

Φωτογραφίες







Περισσότερες πληροφορίες για τον αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας  εδώ:orthodoxcrete.com 


ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΤΙΤΟΥ 
στο Ηράκλειο 

























Ο πρώτος ναός του Αποστόλου Τίτου στον Χάνδακα ήταν μονόχωρος δρομικός.
Όταν, κατά την έναρξη της ενετικής κυριαρχίας στο νησί το 1210 εγκαταστάθηκε στον ναό o Λατίνος Αρχιεπίσκοπος, φαίνεται ότι στο κτίσμα έγιναν ορισμένες τροποποιήσεις. Διανοίχθηκε κυκλικός φεγγίτης στην πρόσοψη και προστέθηκε πύργος κωδωνοστασίου πριν απο τα μέσα του 15ου αιώνα και επανακατασκευάστηκε. Ο ναός αυτός καταστράφηκε πριν από τα μέσα του l5ου αιώνα και επανακατασκευάσθηκε.
Το δεύτερο κτίσμα που εγκαινιάσθηκε από τον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο της Κρήτης Fantino Dandolo στις 3 Ιανουαρίου του 1446, ήταν μία τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, στολισμένη με σπάνια μάρμαρα, άγιες Τράπεζες και παρεκκλήσια. Το κτίσμα αυτό, που κατά τον σεισμό του 1508 υπέστη ελαφρές ζημιές χωρίς να χάσει την μεγαλοπρέπειά του, καταστράφηκε από πυρκαγιά στις 3 Απριλίου του 1544. Από την πυρκαγιά διασώθηκαν τα ιερά λείψανα και κειμήλια του ναού, μεταξύ των οποίων η Κάρα του Aγίου Τίτου και η εικόνα της Παναγίας της Μεσοπαντίτισσας.
Το 1557 ξανακτίσθηκε άλλος ναός, του ιδίου ρυθμού με τον προηγούμενο και εξ ίσου μεγαλοπρεπής. Ο περιηγητής Kootwyck το 1598 τον ονομάζει "pulcherrima et vetustis operis basilica". Με την πτώση του Χάνδακα στους Τούρκους το 1669 τα κειμήλια του ναού φυγαδεύθηκαν στην Βενετία. Ο ναός υπέστη εκτεταμένες μετατροπές για να λειτουργήσει ως μουσουλμανικό τέμενος, γνωστό ως Βεζύρ Τζαμί, στο όνομα του Πορθητή του Χάνδακα Ζαδέ Φαζίλ Αχμέτ Κιοπρουλή.
Ο σεισμός του 1856 μετέτρεψε και εκείνο το κτίσμα σε ερείπια. Το 1869 ο Μεγάλος Βεζύρης Ααλή Πασάς ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Αθανάσιο Μούση από τα Ταταύλα της Κωνσταντινουπόλεως, Ηπειρώτη στην καταγωγή, την ανέγερση νέου μεγαλοπρεπούς τεμένους (Γενί τζαμί) διατηρώντας όμως και το παλαιό του όνομα. Το 1922 μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας το κτίσμα αποδόθηκε στην Ορθόδοξη Χριστιανική λατρεία και εγκαινιάσθηκε στις 3 Μαΐου του 1925 επί Μητροπολίτου Κρήτης Τίτου Ζωγραφίδου.
Ο ναός του Αγίου Τίτου είναι ένα εκλεκτικό μνημείο με ποικίλα στοιχεία από τους ρυθμούς των μνημείων της Κωνσταντινουπόλεως. Ο ρυθμός του είναι τετρακιόνιος με τρούλο και νάρθηκα ο οποίος προστίθεται στο τετράγωνο της κάτοψής του. Στην ΝΑ γωνία του νάρθηκα είναι προσαρτημένη η βάση του μιναρέ. Εσωτερικά θυμίζει περίκεντρο κτίσμα, ενώ εξωτερικά τα επί μέρους μορφολογικά του στοιχεία απηχούν ρυθμούς της Οθωμανικής τέχνης, της επηρεασμένης και από την βυζαντινή ναοδομία. Στις αριστοτεχνικά διαρθρωμένες με καθαρές γραμμές πλευρές του κτηρίου, κυριαρχούν τα κατακόρυφα στοιχεία, διασπώντας τον όγκο του σε επίπεδα. Εξωτερικά το κτίσμα είναι κατασκευασμένο με ισόδομη από λαξευτούς πωρολίθους τοιχοποιία και κοσμείται με λιθόγλυπτη επίστεψη.
Στις15 Μαΐου 1966 έγινε η επανακομιδή της Κάρας του Αγίου Τίτου από τον Άγιο Μάρκο της Βενετίας, ενώ στον ναό της S.M. Della Salute της ίδιας πόλης φυλάσσεται ακόμη η εικόνα της Παναγίας της Μεσοπαντήτισσας.
Από το 1974 μέχρι το 1988 πραγματοποιήθηκαν στο Ναό εκτεταμένες εργασίες για τη στερέωση και αποκατάστασή του.


Νίκη Κριτσωτάκη

http://www.agiostitos.gr/main.php?file=021


Διαβάστε επίσης:

Σαν Σήμερα 25η Αυγούστου 1898

στο 'Ηράκλειο Κρήτης:




#Σαν_σήμερα  #25η_Αυγούστου_1898 πριν 125 χρόνια στην #Κρήτη στο τουρκοκρατούμενο #Ηράκλειο, η μεγάλη Σφαγή 700 Ελλήνων και 15 Άγγλων από εξαγριωμένο τουρκικό όχλο μετά από την υποκίνηση των ηγετών τους .
https://voiceofthelambs.blogspot.com/2012_08_25_archive.html#1947704919417342708