«Μέρα Μαγιού μου μίσεψες». Η ματωμένη Πρωτομαγιά του’36, στη Θεσσαλονίκη. Η αιματοβαμμένη Πρωτομαγιά της Κατοχής με το αίμα 200 'Ελλήνων σκοτωμένων, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, την Πρωτομαγιά του 1944!

                                                    "Τα αιματηρά γεγονότα του Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη ξέσπασαν με αφορμή την απεργία των καπνεργατών του εργοστασίου «Κομέρσιας». 

Οι εργάτες μετά από απόρριψη αιτημάτων τους από τον εργοδότη, κατέλαβαν το εργοστάσιο, κλείστηκαν μέσα σε αυτό και με πανό και μαύρες σημαίες στα παράθυρα ζητούσαν συμπαράσταση. 

Στη συνέχεια αρχίζει απεργία μαζί με άλλους εργαζόμενους και συγκεντρώσεις σε διάφορα σημεία της Θεσσαλονίκης. 

Σε μια τέτοια συγκέντρωση οι χωροφύλακες (στην πλατεία Αριστοτέλους), πυροβόλησαν χωρίς λόγο πάνω στους συγκεντρωμένους εργάτες και σκότωσαν εννέα(9). 

Κατόπιν πυροβολούν και σε άλλα σημεία, 

προσπαθώντας να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους, 

σκοτώνοντας και άλλους, ανάμεσα σ' αυτούς και γυναίκες. 

Οι σκοτωμένοι ήταν τελικά πάνω από 12 και οι τραυματίες πάνω από 300.
Ο Γιάννης Ρίτσος είδε μετά από 2-3 μέρες την φωτογραφία με το νεκρό ( Τάσο Τούση) και από πάνω την απελπισμένη μάνα του να μοιρολογάει 

και μέσα σε μια νύχτα σχεδόν, έγραψε τη συλλογή ποιημάτων 

"Επιτάφιος", που αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης 

και πρωτοτραγούδησε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Ποίηση: Γιάννης Ρίτσος
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Μέρα Μαγιού μου μίσεψες
μέρα Μαγιού σε χάνω
άνοιξη γιε που αγάπαγες
κι ανέβαινες απάνω

Στο λιακωτό και κοίταζες
και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου
το φως της οικουμένης

Και μου ιστορούσες με φωνή
γλυκιά ζεστή κι αντρίκεια
τόσα όσα μήτε του γιαλού
δεν φτάνουν τα χαλίκια

Και μου 'λεγες πως όλ' αυτά
τα ωραία θα ν' δικά μας
και τώρα εσβήστης κι έσβησε
το φέγγος κι η φωτιά μας

Ο θρήνος της μητέρας πάνω από το νεκρό γιο της,
απαθανατίστηκε από τον φωτογραφικό φακό
και ενέπνευσε τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο,
στο έργο «Επιτάφιος».

Μέρα Μαγιού μού μίσεψες
🖍️Γιάννης Ρίτσος 
🎹Μίκης Θεοδωράκης
🎤Μαρία Φαραντούρη
Μέρα Μαγιού μού μίσεψες
Το ποιήμα το διαβάζει ο ίδιος ο δημιουργός του ο ποιητής
Γιάννης Ρίτσος σε παλαιότερη εκπομπή για τη δημόσια τηλεόραση, ενώ ακούγονται τα τραγούδια του έργου από συναυλία στο Αμερικανικό Κολέγιο Αθηνών το 1986.
[Πηγή: αρχείο Αθανάσιου Σακελλαράκη]
Vicky Papaprodromou

Διαβάστε Επίσης:

Το ελληνικό «Σικάγο»
Τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης την Πρωτομαγιά του 1936,
θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως το «ελληνικό Σικάγο».
Η διεθνής ύφεση του 1929 είχε προκαλέσει σημαντική πτώση στις εξαγωγές του καπνού και της σταφίδας. 

Η πτώχευση του 1932 είχε επιδεινώσει την κατάσταση και από τις αρχές του 1936, ξεσπούν απεργιακές κινητοποιήσεις στην Αθήνα, στην Καλαμάτα, στη Θεσσαλονίκη, στη Δράμα και στην Ξάνθη. 

Από την αρχή του έτους και έως την επιβολή της δικτατορίας στις 4 Αυγούστου, είχαν προκηρυχθεί περισσότερες από 200 τοπικές και γενικές απεργίες.

Ειδικότερα, στη Βόρεια Ελλάδα η αλλαγή στον τρόπο παραγωγής του καπνού είχε επιφέρει μεγάλη ανεργία στον κλάδο. 

Παράλληλα, ο μεγάλος αριθμός των προσφύγων που αναζητούσαν εργασία είχε μειώσει τις αμοιβές των καπνεργατών, τουλάχιστον κατά 50%, ενώ η συλλογική σύμβαση του κλάδου δεν είχε ανανεωθεί από το 1924. 

Οι καπνεργάτες αποτελούσαν στη βόρεια Ελλάδα ένα συμπαγή κλάδο, ο οποίος αριθμούσε την εποχή εκείνη περισσότερους από 40.000 εργαζομένους με αναπτυγμένη συνδικαλιστική συνείδηση, ήδη από την εποχή της Φεντερασιόν.

Στις 29 Απριλίου ο κλάδος ξεκίνησε γενική απεργία. 

Τα βασικά αιτήματα ήταν η αναπροσαρμογή του ημερομισθίου, το οποίο είχε φθάσει τις 65 έως 70 δραχμές για τους άνδρες και τις 24 έως 30 για τις γυναίκες.

Η εφαρμογή του νόμου «περί Τόγκας» όριζε υψηλότερες κατώτερες αμοιβές, η βελτίωση των παροχών του κλαδικού ταμείου για τους «παρήλικας και τους φυματικούς» και τη χορήγηση έκτακτου επιδόματος 500 δραχμών στους άνεργους καπνεργάτες ενόψει των εορτών του Πάσχα. 

Στις διεκδικήσεις είχαν ενταχθεί και πολιτικά αιτήματα, όπως «η χορήγηση γενικής αμνηστίας εις τους πολιτικούς φυλακισμένους, εξορίστους και καταδικασμένους και ιδιαίτερα των καπνεργατικών στελεχών».

Από την 1η και έως τις 8 Μαΐου, οι απεργίες και οι κινητοποιήσεις επεκτείνονται στις Σέρρες, στη Δράμα, στην Ξάνθη, στον Λαγκαδά, στον Βόλο και στην Καρδίτσα. 

Ταυτόχρονα οι βιομήχανοι και οι έμποροι καπνού έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους κηρύσσοντας λόκ άουτ. 

Στις 9 Μαΐου ξεκινά γενική απεργία στη Θεσσαλονίκη, στην οποία συμμετέχουν και άλλοι κλάδοι σε ένδειξη συμπαράστασης στους καπνεργάτες. 

Οργανώνονται συλλαλητήρια και πορείες, ενώ η Χωροφυλακή προσπαθεί να εμποδίσει τους διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο (το κτίριο που στεγάζεται σήμερα η γραμματεία Μακεδονίας Θράκης).

Οι 16 νεκροί στη Θεσσαλονίκη και ο θρήνος της μάνας

Τα επεισόδια ξεκίνησαν από τη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας,

 όπου το συνδικάτο των αυτοκινητιστών είχε στήσει οδόφραγμα. 

Οι αυτοκινητιστές προσπάθησαν να απελευθερώσουν συνάδελφό τους που είχε συλληφθεί και η χωροφυλακή απάντησε με πυροβολισμούς. 

Σκοτώθηκε ο Τάσος Τούσης. 

Ο νεκρός μεταφέρεται πάνω σε μια πόρτα από διαδηλωτές που κατευθύνονται προς το Διοικητήριο και οι ταραχές γενικεύονται.

Ο απολογισμός είναι 16 νεκροί και 10άδες τραυματίες. 

Την επομένη, οι κηδείες των θυμάτων μετατρέπονται με μαζικές διαδηλώσεις.

Στις 11 Μαΐου κηρύσσονται απεργίες διαμαρτυρίας σε πολλές πόλεις της χώρας και στις 13 Μαΐου πανελλαδική απεργία. 

Η αναταραχή τερματίζεται την επομένη, με σημαντικές υποχωρήσεις από την πλευρά των καπνεμπόρων, ενώ το κράτος υπόσχεται να χορηγήσει συντάξεις στις οικογένειες των θυμάτων.

Η Πρώτη «Εργατική Πρωτομαγιά» στην Ελλάδα. 

Την Κυριακή 2 Μαΐου 1893 περίπου 2.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην Αθήνα και διαδήλωσαν, ζητώντας την καθιέρωση της οκτάωρης ημερήσιας εργασίας. 

Ήταν η Πρώτη «Εργατική Πρωτομαγιά» στην Ελλάδα. 

Την κινητοποίηση είχε οργανώσει ο Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος του Σταύρου Καλλέργη, ο οποίος είχε ιδρύσει τον Σύλλογο τρία χρόνια πριν, ενώ εξέδιδε παράλληλα την εφημερίδα «Σοσιαλιστής».

Οι συγκεντρωμένοι ενέκριναν ψήφισμα, το οποίο επέδωσαν στον Πρόεδρο της Βουλής. Με το ψήφισμα ζητούσαν, εκτός από το οκτάωρο, την καθιέρωση της αργίας της Κυριακής και τη χορήγηση σύνταξης στα θύματα των εργατικών ατυχημάτων.

Η άρνηση του προέδρου να το εκφωνήσει, προκάλεσε τη θορυβώδη αντίδραση του Καλλέργη και τελικά τη σύλληψη και την καταδίκη του σε φυλάκιση 10 ημερών «για διατάραξη της συνεδρίασης».

Ο δεύτερος εορτασμός
Τον επόμενο χρόνο, οι σοσιαλιστικές ενώσεις επανέλαβαν τον εορτασμό στο Παναθηναϊκό Στάδιο, με ομιλητές τον Πλάτωνα Δρακούλη και τον Σταύρο Καλλέργη.

Στα αιτήματα προστέθηκε και η κατάργηση της θανατικής ποινής.

Μετά το τέλος της εκδήλωσης, οι αρχές έκαναν συλλήψεις και ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς απαγορεύτηκε.

Το συλλαλητήριο της Φεντερασιόν στη Θεσσαλονίκη το 1911
Στην Ελλάδα, θα χρειαστεί να περάσουν δεκαεπτά χρόνια, έως ότου επιχειρηθεί εκ νέου η οργάνωση εργατικών εκδηλώσεων την Πρωτομαγιά.

Την 1η Μαΐου του 1911, η Φεντερασιόν στη Θεσσαλονίκη, οργανώνει συλλαλητήριο.

Στην Αθήνα, την ίδια μέρα, πραγματοποιείται συγκέντρωση στο Μετς με πρωτοβουλία της σοσιαλιστικής ομάδας του Νίκου Γιαννιού και σύνθημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο».
Στη Θεσσαλονίκη, επεμβαίνει η Αστυνομία και συλλαμβάνονται οι ηγέτες της Φεντερασιόν, Αβραάμ Μπεναρόγια, Σαμπετάι Λεβί και Σαμουήλ Γιονά.

Ο πρώτος μαζικός εορτασμός της Πρωτομαγιάς θα γίνει ταυτόχρονα σε δώδεκα πόλεις το 1919, ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ.

Οι εκδηλώσεις της Πρωτομαγιάς επαναλαμβάνονται τα επόμενα χρόνια, με κοινό χαρακτηριστικό τη διάσπαση του συνδικαλιστικού κινήματος, τη χαμηλή συμμετοχή των εργαζομένων και την καταστολή.

Μετά την Ματωμένη Πρωτομαγιά του 1936, στα γεγονότα της

Θεσσαλονίκης τους 

16 νεκρούς και το θρήνο της μάνας του Τάσου Τούση, επάνω από το πυροβολημένο νεκρό σώμα του (που όπως προαναφέραμε ήταν η έμπνευση για να γράψει ο Γιάννης Ρίτσος το ποίημα του "Επιτάφιος"),

& θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως το «ελληνικό Σικάγο». 

Μετά από όλες λοιπόν τις  αιματοβαμμένες απεργιακές κινητοποιήσεις του Μαΐου, με όπως προαναφέραμε,τον Ιούλιο ξεσπούν νέες απεργίες και μετά τη δημοσίευση του διατάγματος, το οποίο καθιστά υποχρεωτική την διαιτησία σε κάθε περίπτωση εργατικής διαφοράς, τα συνδικάτα κηρύσσουν γενική πανελλαδική απεργία για τις 5 Αυγούστου του 1936.

Με αφορμή την απεργία αυτή, ο Ιωάννης Μεταξάς ζητά από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β’ την αναστολή των άρθρων του Συντάγματος, που προστατεύουν τις ατομικές ελευθερίες και στις 4 Αυγούστου επιβάλλει Δικτατορία.
Οι συγκεντρώσεις και οι απεργίες απαγορεύονται και επιβάλλεται κρατικός έλεγχος στα συνδικάτα. 

Λίγους μήνες αργότερα, στις 7 Απριλίου του 1937, με τον Αναγκαστικό Νόμο 606/1937 το καθεστώς καθιερώνει την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου σαν «Εβδομάδα Εργατικής Αλληλεγγύης» και την 1η Μαΐου σαν «Ημέρα Εορτασμού της Εργασίας».
Ο νόμος προβλέπει, μεταξύ άλλων, ηθικές αμοιβές σε εργαζόμενους αλλά και σε εργοδότες, οι οποίοι θα κριθούν από τους υπευθύνους της Εργατικής Εστίας αν έχουν προσφέρει στην βελτίωση της εθνικής

παραγωγής, «ώστε να απονέμονται αι

προσήκουσαι τιμαί εις την εργασίαν εν τη εθνική ιδεολογική και πραγματική αυτής έννοια λαμβανομένης». 

Οι αμοιβές απονέμονται την 1η Μαΐου παράλληλα με οργανωμένες εκδρομές εργαζομένων στην ύπαιθρο και πολιτιστικές εκδηλώσεις στα εργατικά κέντρα. Επιβάλλεται, επίσης, ειδική εισφορά στους εργοδότες προς την Εργατική Εστία, πέντε δραχμών ανά μισθωτό, προκειμένου να καλυφθούν οι δαπάνες για τις δραστηριότητες αυτές.

Η πρωτομαγιά στην Κατοχή
Το 1942 και το 1943 τα παράνομα συνδικάτα επιχειρούν να σπάσουν τις απαγορεύσεις των αρχών κατοχής με μικρές κινητοποιήσεις σε ορισμένους κλάδους, όπως τα μηχανουργεία, με συμβολικούς κυρίως στόχους.
Η πρωτομαγιά του 1944 θα καταγραφεί στη συλλογική μνήμη, όχι λόγω των εργατικών κινητοποιήσεων, αλλά εξαιτίας ενός τρομερού εγκλήματος, το οποίο συνδέεται, με την «Εργατική Πρωτομαγιά».
Στις 27 Απριλίου του 1944

διμοιρία του 8ου

Συντάγματος του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου σκοτώνει, σε ενέδρα στον δρόμο Μολάων

Σπάρτης στη Λακωνία, τον Γερμανό στρατιωτικό διοικητή Πελοποννήσου, στρατηγό Φράντς Κρεχ και τρεις άνδρες της συνοδείας του.

Σε αντίποινα, ο στρατός κατοχής αποφάσισε

«την εκτέλεση 200 κομμουνιστών, καθώς και την εκτέλεση όλων των ανδρών που θα συλλαμβάνονται μεταξύ Μολάων και Σπάρτης».
Παρά τις προσπάθειες των οργανώσεων του ΕΑΜ και του αρχιεπισκόπου

Δαμασκηνού για τη διάσωσή τους, η απόφαση υλοποιήθηκε και οι εκτελέσεις των 200

έγιναν την 1η Μαΐου στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Από αυτούς, οι 170 ήταν πρώην κρατούμενοι των φυλακών της Ακροναυπλίας

και οι 30 πρώην εξόριστοι από την Ανάφη, που είχαν συλληφθεί για «κομμουνιστική δράση» πριν από την

Κατοχή.

Ανάμεσά τους πολλά συνδικαλιστικά στελέχη και ο πρώην βουλευτής του ΚΚΕ Στέλιος Σκλάβαινας.
Ο δήμος Καισαριανής

οργανώνει κάθε χρόνο σειρά εκδηλώσεων, για να τιμήσει τα θύματα της ομαδικής εκτέλεσης.

Ο αριθμός των εκτελεσμένων στη Λακωνία τις ίδιες μέρες δεν έχει εξακριβωθεί με βεβαιότητα, υπολογίζεται πάντως στους 100.
Η πρώτη ανοικτή συγκέντρωση για την Πρωτομαγιά μετά τον πόλεμο γίνεται στο Παναθηναϊκό Στάδιο, σχεδόν αμέσως μετά τα Δεκεμβριανά.

Μετά τη λήξη του Εμφυλίου

πολέμου, ο εορτασμός γίνεται με πολλές δυσκολίες, κυρίως σε κλειστούς χώρους, καθώς υπάρχουν σοβαροί περιορισμοί στις δημόσιες συναθροίσεις και την πολιτική δράση.

Οι διοικήσεις της ΓΣΕΕ

διορίζονται από τα

δικαστήρια, τακτική που θα συνεχισθεί έως τη Μεταπολίτευση και σε ορισμένες περιπτώσεις μετά από αυτήν.

Με την κήρυξη της

δικτατορίας των

συνταγματαρχών, στις 21 Απριλίου του 1967, επιβλήθηκε ο στρατιωτικός νόμος και απαγορεύτηκε κάθε συγκέντρωση.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 15 Απριλίου του 1968, το καθεστώς καθιερώνει την Πρωτομαγιά ως αργία με τον Αναγκαστικό Νόμο 380/68.

Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο του νόμου, η Πρωτομαγιά μπορεί να κηρύσσεται υποχρεωτική αργία με απόφαση του υπουργού Απασχόλησης, διαφορετικά εντάσσεται στις προαιρετικές αργίες.

Ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς σε συνθήκες νομιμότητας
Ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς, σε συνθήκες νομιμότητας θα γίνει τον Μάιο του 1975.

Η 1η Μαίου συνέπιπτε με τη Μεγάλη Παρασκευή και η διοίκηση της ΓΣΕΕ με το Εργατικό Κέντρο, όρισαν σαν ημέρα του εορτασμού τις 9 Μαΐου.

Η απεργιακή συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε μπροστά από το δημαρχείο της Αθήνας και ήταν ιδιαίτερα μαζική.

Ανάλογη συγκέντρωση έγινε και στη Θεσσαλονίκη

μπροστά στο Εργατικό Κέντρο της Πόλης.

=======================

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 1944 Οι 200 της Καισαριανής είναι αθάνατοι...

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 1944 Οι 200 της Καισαριανής είναι αθάνατοι...

χαρακτικό έργο του Τάσσου

χαρακτικό έργο του Τάσσου

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 1944
Οι 200 της Καισαριανής είναι αθάνατοι...

«...Δεν ήρθαν μελλοθάνατοι με κλάμα 
και λαχτάρα, / 

μόν' ήρθαν μελλόγαμπροι με χορό 
και τραγούδι. Και πρώτος άρχος του χορού, 
δυο μπόγια πάνου απ' όλους / 
κι από το Χάρο τρεις φορές 
πιο πάνου 
ο Ναπολέος...»1.

Οι 200 της Καισαριανής ζουν.

Η Πρωτομαγιά του 1944 ήταν κόκκινη, 
κόκκινη σαν το αίμα τους που πότισε 
το Σκοπευτήριο, κόκκινη σαν τα 
υψηλά ιδανικά των κομμουνιστών.
Οι 200 είναι Αθάνατοι.
Εκτελέστηκαν μα δεν πέθαναν.
Μέχρι σήμερα τους ακούμε:
«Εδώ πέσαμε. Παιδιά του λαού. 

Γνωρίζετε γιατί. / Γυμνοί: κατάσαρκα 
φορώντας σημαίες -/ 
η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό 
και άσπρο κάμποτο. / 

Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα 
αττικά χαράματα. / 

Είδατε τα πουλιά που πέταξαν αντίθετα 
στις σφαίρες / 

αγγίζοντας με τα φτερά τους 
τον ανατέλλοντα πυρφόρον./ 

Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς 
να ανοίγουν στο μέλλον.
Εμείς / μερτικό δε ζητήσαμε. 

Τίποτα. Μόνο θυμηθείτε το: 

αν η ελευθερία / δε βαδίσει στα χνάρια
 του αίματός μας, / 
εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα.

 Γεια σας»2.

Πράξη πρώτη
Η είδηση είχε φτάσει μια μέρα πριν και οι εφημερίδες της εποχής γνωστοποιούσαν:
 «Την 27.4.44 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους κατόπιν μιας εξ ενέδρας επιθέσεως εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν στρατηγόν και 3 συνοδούς του. 

Πολλοί Γερμανοί στρατιώται ετραυματίσθησαν.
Ως αντίποινα θα εκτελεσθούν:

1) Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1.5.1944.

2) Ο τυφεκισμός όλων των ανάνδρων τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάοι προς την Σπάρτην έξωθεν των χωριών».

Ο Θ. Κορνάρος γράφει3: «Ο διοικητής του Χαϊδαρίου (σ.σ. του στρατοπέδου όπου ήταν φυλακισμένοι Ακροναυπλιώτες κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης) δεν είχε κανένα δικαίωμα ν' αλλοιώσει τη σύνθεση του καταλόγου. 

Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι ν' αντικαταστήσει έναν ορισμένο αριθμό ονομάτων με άλλα(...) 

Ο διοικητής απάν' στη βιάση του φώναξε το επίθετο του Ναπολέοντα (...)

Οχι. Οχι εσύ Ναπολέων(...) Το στρατόπεδο αναταράσσεται.

Ως ετούτη τη στιγμή αιτία της αναταραχής είναι η αγωνία και ο φόβος για τη ζωή του "Παιδιού". 

Ο Ναπολέων απαντά στο διοικητή. 

Κι όλα τα αυτιά είναι τεντωμένα και αφουγκράζονται. 

Οσοι ξέρουν γερμανικά μεταφράζουνε την ίδια στιγμή τα λόγια του: 

Δέχομαι, κύριε διοικητά, τη ζωή μόνο με τον όρο πως δεν πρόκειται να την πάρω από άλλον κρατούμενο. 

Μόνο όταν η θέση μου μείνει κενή!...

Το στρατόπεδο ξεχνά τον κανονισμό, ξεχνά τη θέση του, 

ξεπερνά κάθε όριο πειθαρχίας και χειροκροτά 

σαν ηλεχτρισμένο την αποκάλυψη. 

Την κρυμμένη ψυχή της Ελλάδας που κάνει την παρουσία της. 

Οι Γερμανοί σαστίζουν, κοιτάζονται και σα νευρόσπαστα χτυπούνε τα τακούνια και στέκονται προσοχή!...».
Από καρδιάς...
Ο Ναπολέων Σουκατζίδης στο δρόμο για το εκτελεστικό απόσπασμα γράφει στον πατέρα του:
«Πατερούλη, πάω για εκτέλεση, 

να 'σαι περήφανος για τον μονάκριβο γιο σου». 

Στην αρραβωνιαστικιά του: 

«Η τελευταία σκέψη μαζί σου. 

Θα 'θελα να σε κάνω ευτυχισμένη. 

Να βρεις σύντροφο άξιό σου και άξιό μου».

Το ίδιο δωρικά και τα γράμματα των άλλων ηρώων.

Ο Ηπειρώτης δάσκαλος Κώστας Τσίρκας: 

«Πρωτομαγιά. Γεια σας, όλοι πάμε στη μάχη».

Ο εργάτης μεταλλουργός Σάββας Σαββόπουλος: 

«Ας μάθει όλη η Ελλάδα, δε χάσαμε την πίστη μας στην τελική νίκη της Σοβιετικής Ενωσης... 

Καμία δύναμη δε θα τσακίσει το ΚΚΕ.

 Το ΚΚΕ θα νικήσει. 

Καλώ τον αδελφό μου με σκληρή δουλιά να προσπαθήσει να ξεπλύνει το κακό που έκανε με τη δήλωση και την αδελφούλα μου να πάρει τη θέση μου στο ΚΚΕ».

Ο Μήτσος Ρεμπούτσικας: 

«Οταν ο άνθρωπος δίνει τη ζωή του για ανώτερα ιδανικά, δεν πεθαίνει ποτές». 

Ο Νίκος Μαριακάκης: «Καλύτερα να πεθάνει κανείς στον αγώνα για τη λευτεριά παρά να ζει σκλάβος». 

Ο νεαρός Δημήτρης Σοφής από την Πεντέλη με μόλις οκτώ λέξεις:

 «Χαίρετε φίλοι. Εκδίκηση. Μάνα μη λυπάσαι. Χαίρε μάνα»4.
Πράξη δεύτερη
Ηταν, γράφει ο Ν. Καραντηνός5, 
«μέρα μουντή πνιγμένη στην ομίχλη.

 Λένε όσοι τη ζήσανε, πως το πρωινό εκείνο πνιγόσουν. 

Δεν ανάσαινες. Ηταν Δευτέρα. Ηταν Πρωτομαγιά του 1944. 

Και το ημερολόγιο έλεγε πως ο ήλιος θα 'βγαινε στις 5.33΄... 

Από την Κυριακή κιόλας το ρολόι της ζωής για 200 παλικάρια 

είχε αρχίσει την αντίστροφη μέτρηση.

Ηταν 200 αντιφασίστες. 

Δεσμώτες όλοι της Ακροναυπλίας κι εξόριστοι της Ανάφης, 

που η μεταξική δικτατορία τους είχε παραδώσει στους χιτλερικούς. 

Μια τραγωδία με 200 πρωταγωνιστές... 

Από τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη ως το νεολαίο το Σοφή. 

Η πρώτη πράξη γράφτηκε χαράματα, στο Χαϊδάρι. 

Στο προσκλητήριο του θανάτου. 

Με την ιαχή της λευτεριάς. 

Κι η άλλη, όλο το πρωινό, στην αδούλωτη γειτονιά της Καισαριανής: 

Το Σκοπευτήριο.

(...) Ο Στέλιος Φραγκίσκος, Ακροναυπλιώτης, θυμόνταν: 

"Τέτοιο δράμα, τέτοια μέρα η Καισαριανή δεν την ξανάζησε. 

Περιμένοντας να ακούσει 10 φορές την ομοβροντία και δέκα φορές τις χαριστικές βολές, που τις διέκοπταν τα τραγούδια κι οι ζητωκραυγές των μελλοθάνατων".

(...) Η Μαίρη Παρασκευοπούλου ήταν τότε 14 χρόνων. 

Είχε βρεθεί σε μια ταράτσα. 

Και καθώς θυμάται κόντευε μεσημέρι. 

Ηταν η ταράτσα του αστυνομικού Θάνου. 

Από εκεί με τα κιάλια παρακολουθούσαν. 

Διέκρινες μια ομάδα να σηκώνει τα χέρια. 

Είδε τα χέρια ψηλά με τ' άσπρα πουκάμισα. 

Και είχε καρφωθεί στη μνήμη της η κραυγή και μια ριπή: 

Αδέλφια Γεια σας. Και με το Γεια σας η ριπή. Κ

ι αμέσως μετά οι χαριστικές βολές».

Τα κορμιά των 200 της Καισαριανής μάτωσαν το χώμα του Σκοπευτηρίου. 

Τους είχαν χωρίσει σε εικοσάδες. 

Ο Ν. Σουκατζίδης είχε μείνει στην τελευταία για να μεταφράζει. 

Με μια φωνή οι μελλοθάνατοι είπαν τις τελευταίες τους κουβέντες: 

Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω το ΚΚΕ. Ζήτω η λευτεριά...

Το κάλεσμα του ΕΑΜ
Το ΕΑΜ, λίγες μέρες μετά, σε ανακοίνωσή του γράφει για τις 

«ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ Ο ΚΑΘΕ ΑΘΗΝΑΙΟΣ»: 

«...Ποια ηθική, ποιο δίκιο, ποια λογική λέει πως όταν δυο στρατοί πολεμούν εκείνος που χάνει στη μάχη έχει το δικαίωμα να σκοτώνει ανθρώπους που κάθουνται χιλιόμετρα μακριά; 

Να τουφεκίζει κρατούμενους που όντως ήταν τα θύματα της βασιλομεταξικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και βρίσκονται φυλακή από το 1936 κι επομένως δεν μπορούσαν να είχαν καμιά σχέση με την οργάνωση των μαχών;

(...) Η φρικώδης και πρωτάκουστη τρομοκρατία που εξασκεί στην Ελλάδα ο καταχτητής με τη βοήθεια γερμανοράλληδων δεν είναι στην ουσία αντίποινα για τη δράση του ΕΛΑΣ εδώ και στην ύπαιθρο. 

Αυτό είναι απλή δικαιολογία. 

Γίνεται για να τρομοκρατηθεί ο λαός να σταματήσει την αντίστασή του και να πραγματοποιήσουν ανενόχλητοι οι καταχτητές την επιστράτευση και τη ληστεία του τόπου μας.
ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ,
Η στιγμή είναι κρίσιμη. 

Αν σκύψουμε το κεφάλι είμαστε χαμένοι. 

Τα θύματα του αγώνα είναι πολύ λιγότερα από τα θύματα 

της επιστράτευσης, από τα θύματα της πείνας. 

Οι κρεμασμένοι και τουφεκισμένοι ήρωες, 

τα καμένα μας χωριά φωνάζουν. 

Μην αφήστε τη θυσία μας να πάει χαμένη! 

Μην υποταχθείτε! 

Αγωνιστείτε για να μη γίνει η επιστράτευση. 

Αγωνιστείτε για τη ζωή σας. 

Εκδικηθείτε μας. 

Αγωνιστείτε για να σταματήσουν οι σφαγές».

1. Κώστας Βάρναλης, απόσπασμα από το ποίημά του «Πρωτομαγιά 1944».

2. Γιάννης Ρίτσος, «Σκοπευτήριο Καισαριανής».

3. Θέμος Κορνάρος, «Το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου», χαρισμένο στη μνήμη του εθνικού ήρωα Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Νεοελληνικές Εκδόσεις, Αθήνα, 1963.

4. «Γράμματα και μηνύματα εκτελεσμένων πατριωτών», Εκδόσεις Κέδρος, 1974.

5. Νίκος Καραντηνός, «Ο λαός της Καισαριανής ξαναθυμάται τους 200», «Ριζοσπάστης», 27 του Απρίλη 1980.

6. Το χαρακτικό είναι έργο του Τάσσου.

Σημείωση: Τηρείται η ορθογραφία των πρωτότυπων κειμένων.

Γεράσιμος ΧΟΛΕΒΑΣ

΄Αναδημοσίευση από Ριζοσπάστη 

Ο Κρητικός Σταύρος Καλλέργης, πατέρας της έργατικής πρωτομαγιάς στην ΄Ελλάδα .

ΒΙΝΤΕΟ-ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ Ο ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΗΣ

“Αδελφοί μου πάντες οι πάσχοντες”:
«Εάν υπάρχωσι πτωχοί, τούτο συμβαίνει διότι υπάρχουσι πλούσιοι, υπάρχει το κεφάλαιον…»
Είναι 1η Δεκεμβρίου 1893: ο Χαρίλαος Τρικούπης ανακοινώνει στη Βουλή τη χρεοκοπία της Ελλάδας. Ξαφνικά, ένας νεαρός άνδρας αναστατώνει τη συνεδρίαση. 

Ορθιος από τα θεωρεία απαιτεί την ανάγνωση ενός ψηφίσματος που φέρει «υπογραφάς σοσιαλιστών εργατών»· η πρωτοβουλία του αποτυπώνει συμβολικά την ορμητική είσοδο των σοσιαλιστικών ιδεών στην πολιτική ζωή της χώρας. 

Ο ταραξίας ήταν ο Σταύρος Καλλέργης(1865-1926), που συνελήφθη και ανακρινόμενος δήλωσε: 

«Πατρίς μου είνε όλη η Γη και αδελφοί μου πάντες οι πάσχοντες». 

Ο Καλλέργης πρωτοστάτησε στην οργάνωση του σοσιαλιστικού κινήματος, διεκδικώντας για το «έθνος των πτωχών,

πασχόντων εργατών» την «πραγματικήν ελεθερίαν», 

δηλαδή την«απαλλαγήν παντός πάσχοντος 

εκ της περί της αύριον μερίμνης».

Ο Σταύρος Καλλέργης οραματίστηκε μια κοινωνία όπου 

«… παν άτομον διά της τριώρου εργασίας του ημερησίως θα απολαμβάνει δικαιωματικώς όλων των απολαύσεων και των αγαθών, άτινα απολαμβάνουσι σήμερον άτομα τινά αποκαλούμενα πλούσιοι».

περισσότερα εδώ : 

Ο Κρητικός Σταύρος Καλλέργης που καθιέρωσε τους εορτασμούς 

στην Ελλάδα για την Εργατική Πρωτομαγιά

Το όραμά του για την Κρήτη

Σταύρος Καλλέργης –
“ο καταβάλλων κατά τας δυνάμεις του 
ν’ απολαμβάνη κατά τας ανάγκας του” 

Στις αρχές και στα μέσα του 19ου αιώνα γνωρίζει άνθηση ο ουτοπικός σοσιαλισμός.

Έχει προηγηθεί η Γαλλική επανάσταση που, 
μαζί με την τεχνολογική πρόοδο, δημιουργεί την προσδοκία για μία καλύτερη κοινωνία που θα βασίζεται κυρίως στην επιστήμη και στο σοσιαλισμό. 

Κυριότεροι ουτοπικοί σοσιαλιστές υπήρξαν 
ο Σαρλ Φουριέ, ο Ανρί ντε Σαιν Σιμόν και ο Ρόμπερτ Όυεν. 

Ο μαρξισμός και ο αναρχισμός θεωρούνται συνεχιστές του ουτοπικού σοσιαλισμού.

Στην Ελλάδα οι σοσιαλιστικές ιδέες ήρθαν από Γάλλους πολιτικούς πρόσφυγες, οπαδούς του ουτοπικού σοσιαλιστή Σαιν Σιμόν, την εποχή του Όθωνα, 

με πιο σημαντικό τον Γουσταύο Εϊτχάλ. 

Επίσης σημαντικοί παράγοντες για τη διάδοση του ουτοπικού σοσιαλισμού στη χώρα μας υπήρξαν προσωπικότητες που ανήκαν στον παρισινό κύκλο του Αδαμάντιου Κοραή (Φραγκίσκος Πυλαρινός και Παναγιώτης Σοφιανόπουλος)

και είχαν ασπασθεί τις ιδέες του Φουριέ και του Σαιν-Σιμόν. 

Έτσι ο ουτοπικός σοσιαλισμός απέκτησε οπαδούς στη χώρα μας, 

επηρεάζοντας κάποιους κοινωνικούς αγωνιστές, 
όπως και το Σταύρο Καλλέργη που σήμερα θεωρείται ένας από τους προδρόμους του ελληνικού εργατικού κινήματος.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΚΑΛΛΕΡΓΗ

Προτομή του Σταύρου Καλλέργη 
στο σπίτι του, στη θέση Μπραχίμο Περάματος
στο Ρέθυμνο , Κρήτης .η φωτό είναι από εδώ :

Γεννήθηκε στο Χουμέρι Μυλοποτάμου Κρήτης 
και καταγόταν από παλιά αρχοντική οικογένεια. 

Σε μικρή ηλικία μετανάστευσε στην Αθήνα 
(καθώς ο πατέρας του διωκόταν από την τούρκικη εξουσία στην Κρήτη) 
όπου ο μικρός Καλλέργης μεγάλωσε στο ανακτορικό περιβάλλον 
και ανατράφηκε με συντηρητικές αρχές. 

Από μικρός όμως έδειξε ενδιαφέρον για το σοσιαλισμό. 

Σπούδασε αρχιτεκτονική και είχε έντονη ανάμιξη στο φοιτητικό κίνημα.

Τον Μάιο του 1890 ίδρυσε στην Αθήνα τον πρώτο σοσιαλιστικό πυρήνα στην Ελλάδα , τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο, 
ο οποίος ήταν μια οργάνωση ουτοπικού σοσιαλιστικού προσανατολισμού, με παραρτήματα και σε άλλες πόλεις. 
Επίσης ξεκίνησε, περίπου τον ίδιο καιρό, να εκδίδει την εφημερίδα “Σοσιαλιστής” στην οποία ανέπτυξε ένα επαναστατικό και σοσιαλιστικό πρόγραμμα. 

Η πραγματοποίηση των σοσιαλιστικών στόχων κατά τον Καλλέργη μπορούσε να πραγματοποιηθεί κυρίως μέσω των συνδικαλιστικών αγώνων και της κατάκτησης της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας από ένα σοσιαλιστικό κόμμα.

Το 1893 οργάνωσε την πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα όπου εκφώνησε ομιλία:
Ο σκοπός της συναθροίσεώς μας ενταύθα είναι να υπογράψωμεν ψήφισμα διά να δοθή εν καιρώ εις την Βουλήν. 

Το ψήφισμα δε έχει ως εξής:

“Συνελθόντες σήμερον την 2 Μαΐου ημέραν Κυριακήν και ώραν 5μ.μ. εν τω Αρχαίω Σταδίω οι κάτωθι υπογεγραμμένοι μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου και υπό μισθόν πάσχοντες εψηφίσαμεν:

Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ’όλην την ημέραν, και οι πολίται ν’αναπαύωνται.

Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.

Γ) Ν’απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.

Δ) Το συμβούλιον του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου να επιδώση το ψήφισμα εις την Βουλήν”.

Ύστερα από την ομιλία που εκφώνησε, κατευθύνθηκε στη Βουλή 

για να παραδώσει ψήφισμα, το οποίο όμως 

ο Πρόεδρος της Βουλής αρνήθηκε να δεχθεί . 

Αν και συνελήφθη για την πράξη του αυτή και καταδικάστηκε σε φυλάκιση, 

ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. 

Ο προσανατολισμός εκείνης της εκδήλωσης ήταν σαφώς ταξικός και αφορούσε στην ανάπτυξη της εργατικής πάλης και τη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών . 

Ο εορτασμός επαναλήφθηκε την επόμενη χρονιά . 

Τότε όμως η κυβέρνηση έδειξε τα δόντια της, καθώς έγιναν πολλές συλλήψεις (μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο Καλλέργης) ,

ενώ ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς απαγορεύτηκε στο εξής.

Στη συνέχεια ο Καλλέργης, αφού δικάστηκε και αθωώθηκε, κατέφυγε στο Παρίσι. Εκεί γνωρίστηκε με μυθικές μορφές της εποχής όπως τον σοσιαλιστή ειρηνιστή Ζαν Ζωρές (δολοφονήθηκε στις παραμονές του πρώτου παγκοσμίου πολέμου από έναν εθνικιστή λόγω της αντίθεσής του στον πόλεμο), τον διάσημο συγγραφέα Εμίλ Ζολά, τον αναρχοκουμουνιστή Πιοτρ Κροπότκιν κ.α. 

Στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα και κατόπιν στην Κρήτη, όπου εξελέγη πληρεξούσιος της Κρητικής Πολιτείας και έθεσε υποψηφιότητα για βουλευτής Ρεθύμνου. 

Ύστερα όμως από τρεις απόπειρες κατά της ζωής του επιστρέφει στην Aθήνα και εκδίδει ξανά τον “Σοσιαλιστή”. 

Η νέα αυτή προσπάθειά του όμως απέτυχε. 

Πέθανε το 1926 στην Κρήτη, όπου ζούσε από το 1905 και όπου είχε παντρευτεί και αποκτήσει οικογένεια, πάμπτωχος καθώς είχε ξοδέψει τη μεγάλη περιουσία που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του για τις ανάγκες του σοσιαλιστικού κινήματος. 

Γιος του ήταν ο γνωστός ηθοποιός Λυκούργος Καλλέργης ο οποίος υπήρξε βουλευτής του ΚΚΕ.

ο γυιός του Σταύρου Καλλέργη
ο αείμνηστος ήθοποιός Λυκούργος Καλλέργης
η φωτό είναι από εδώ :

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΕΡΓΗ ΚΑΙ Η ΕΝ ΚΡΗΤΗ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Όλα τα πράγμ ατα κοινά . 

Όλα τα πράγμ ατα θα είναι κοινά (…) [και δεν θα ] ανήκουν σε κανέναν , 

παρά μόνο τα προϊόντα σ’ αυτούς που εργαζόμενους γι’ αυτά (…).

Ο Καλλέργης έγραψε πολλά άρθρα και βιβλία υποστηρίζοντας τις –ριζοσπαστικές για την εποχή- ιδέες του και ανάμεσα σ΄αυτά το «Πρακτικό Κοσμοπολίτικο Σοσιαλισμό», τον «Οδηγό Παντός Ανθρώπου» το 1892, την «Πραγματεία περί Σοσιαλισμού, Μηδενισμού, Αναρχίας» το 1893 και άλλα. 

Το πιο σημαντικό έργο όπου φαίνονται και πολιτικοινωνικές του απόψεις υπήρξε η μπροσούρα Εγκόλπιον Εργάτου, (1893). 

Ο Καλλέργης υπήρξε σε γενικές γραμμές επηρεασμένος από τον Φουριέ (που θεωρείται πρόδρομος του αντιεξουσιαστικού κινήματος), αλλά στο έργο του φαίνεται η επιρροή και άλλων αναρχικών και σοσιαλιστών στοχαστών. 

Δηλώνει ειρηνιστής (όπως οι περισσότεροι Ουτοπικοί σοσιαλιστές) αλλά αν χρειαστεί θα μεταχειριστεί και άλλα μέσα (δηλαδή βία). 

Πιστεύει ότι όλα τα πράγματα πρέπει να είναι κοινά. 

Το χρήμα θα καταργηθεί γιατί οι συναλλαγές θα γίνονται με γεωργικά ή βιομηχανικά προϊόντα.

Στο κείμενο «Η εν Κρήτη Σοσιαλιστική Πολιτεία» που περιλαμβάνεται στην παραπάνω μπροσούρα, ο Καλλέργης οργανώνει την ιδανική του κοινωνία στην Κρήτη με βάση τους αυτόνομους και ομόσπονδους δήμους. 

Να τονίσουμε εδώ ότι τότε η Κρήτη βρισκόταν υπό οθωμανικό ζυγό και όλα παιζόταν σε πολιτικό επίπεδο για το μέλλον της (αυτονομία, προσάρτηση στην Ελλάδα κλπ). 

Ο Καλλέργης λοιπόν έριξε στο τραπέζι την ιδέα της Αντιεξουσιαστικής Κρήτης… κόντρα στις άλλες πιο συμβατικές απόψεις.

Οργανωτικά ο Καλλέργης ζητά τη διαίρεση της Κρήτης σε Δήμους (επηρεασμένος προφανώς από τα ευρωπαϊκά φεντεραλιστικά και αντιεξουσιαστικά κηρύγματα της εποχής που δίνανε μεγάλη σημασία στην αποκέντρωση και στην κοινότητα) που θα είναι ανεξάρτητοι μεταξύ τους και θα διευθύνονται από επταμελές Συμβούλιο, το οποίο θα εκλέγεται από τους πολίτες. 

Το Γενικό Συμβούλιο της Κρήτης θα απαρτίζεται από ορισμένο αριθμό προσώπων τα οποία θα εκλέγονται κάθε χρόνο από τα Δημοτικά Συμβούλια όλων των Δήμων της Κρητικής Πολιτείας και το οποίο θα διαμένει στην πρωτεύουσα της Κρήτης, η οποία θα βρίσκεται στο κέντρο του νησιού.

Αυτοί που απαρτίζουν το Γενικό Συμβούλιο της Κρητικής Πολιτείας και τα Συμβούλια των Δήμων δεν θα ζούνε καλύτερα από τους άλλους πολίτες. 

Θα είναι ίσοι με τους άλλους πολίτες.

Στο θέμα της δικαιοσύνης και της τάξης ο Καλλέργης αντί για φυλακές θέλει φρενοκομεία καθώς στην κοινωνία του θα έχουν όλοι τα προς το ζην οπότε οι εγκληματίες δε θα μπορούν παρά να είναι παράφρονες! 

Επίσης κάθε δήμος, αντί των σημερινών στρατιωτών, χωροφυλάκων, θα έχει ευταξίες (προφανώς στα πρότυπα των επαναστατικών πολιτοφυλακών), τους οποίους θα λαμβάνει από τις συντεχνίες των εργατών, τις συνοικίες ή τα χωριά με κλήρο και οι οποίοι θα υπηρετούν το Δήμο για ένα χρόνο.

Όσο αφορά το θέμα της εργασίας κάθε δημότης θα είναι υποχρεωμένος να εκτελεί κάποια εργασία μία ή δύο ώρες την ημέρα σύμφωνα με τις ανάγκες της παραγωγής, γιατί ως επί το πλείστον τα πράγματα θα κατασκευάζονται δια των μηχανών. 

Κάθε εργοστάσιο θα διευθύνεται από έναν εργάτη (προϊστάμενο), ο οποίος θα εκλέγεται από τους συναδέλφους του, κάθε φορά που η περίσταση το απαιτεί, δεν θα έχει όμως περισσότερα δικαιώματα από τους άλλους συναδέλφους του. Οι προϊστάμενοι θα πληρώνονται το ίδιο με τους εργάτες.

Επίσης, όσο αφορά την αγροτική ζωή, κάθε Δήμος θα είναι διηρημένος σε γεωργικά διαμερίσματα, το κάθε δε διαμέρισμα θα έχει ανατεθεί υπό του Συμβουλίου του Δήμου σε ανάλογο αριθμό εργατών, και σε κάθε διαμέρισμα θα προΐσταται ένας εργάτης ο οποίος θα εκλέγεται από τους άλλους, όπως και στα εργοστάσια.

Τέλος ο Καλλέργης ζητά από το λαό ,αν χρειαστεί να υπερασπιστεί με βία την σοσιαλιστική πολιτεία από τους «βαρβάρους» που θα θέλουν να την υποτάξουν (προφανώς έχοντας υπόψιν του την Παρισινή Κομούνα και το τέλος της).

Τέλος ο Καλλέργης οραματίζεται για την εποχή του μία φουτουριστική Κρήτη με σιδηρόδρομους και ατμόπλοια, ενώ κάποια πράματα που προτείνει θα ξένιζαν στο σημερινό άνθρωπο όπως η ομοιόμορφη ενδυμασία για όλους τους πολίτες της Σοσιαλιστής πολιτείας (ίσως γιατί η ενδυμασία στις καπιταλιστικές κοινωνίες αποτελεί και μία μορφή ταξικού διαχωρισμού).
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΕΡΓΗ
Οι πολιτικές απόψεις του Καλλέργη κινούνται πολλές φορές στα όρια της ασάφειας (όπως και η ζωή του, καθώς από τη μία πρέσβευε την ουτοπία και από την άλλη εκλεγόταν βουλευτής). 

Δεν υπήρξε μαρξιστής ή αναρχικός όπως άλλοι σύγχρονοί του, ενώ ο ουτοπικός σοσιαλισμός θεωρούνταν εκείνη την εποχή ξεπερασμένος, καθώς ο μπακουνισμός και ο μαρξισμός μονομαχούσαν για την πρωτοκαθεδρία στο εργατικό κίνημα. 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα βρισκόταν στα σπάργανα και χαρακτηριζόταν από ρομαντισμό και απειρία κάτι που σίγουρα φαίνεται στη ζωή και στο έργο του Καλλέργη. 

Υπήρξε όμως πολύ σημαντικός αγωνιστής, πραγματικός πρόδρομος της ταξικής πάλης στην Ελλάδα και έτσι σήμερα μνημονεύεται από πολλούς σε σημείο καπηλείας…
Κάπου είχα διαβάσει ότι η φήμη του Καλλέργη ως κομμουνιστή-μαρξιστή οφείλεται στο γιο του, γνωστό ηθοποιό που ήταν βουλευτής στο ΚΚΕ. 

Αυτό δεν το γνωρίζω. 

Η αλήθεια είναι πάντως ότι αν και πολλοί ξέρουν τον Καλλέργη, όταν συσχετίζεται κάπως με αντιεξουσιαστές εκείνοι βγάζουν σπυριά λες και ο Καλλέργης ήταν κάτι τελείως διαφορετικό . 

Σίγουρα σαν ιστορική φυσιογνωμία ο Καλλέργης έχει παραποιηθεί (την ίδια μοίρα είχε, όπως και πολλοί άλλοι και ο αναρχικός Μαρίνος Αντύπας). Και αυτό είναι ιστορικά ύποπτο. 

Όσο για την ταύτισή του με την Πασοκική «σοσιαλιστική» κληρονομιά μέσω των σοσιαλιστικών πιστεύω του Καλλέργη δε χρειάζεται να πούμε πολλά. 

Οι πασόκοι «ληστεύσαν» ιδεολογικά τα πάντα, από το πολυτεχνείο του ‘73 μέχρι το 1821. Άλλωστε ο σοσιαλισμός του Καλλέργη διάφερε τελείως από την πασοκική λαίλαπα. 

Εκείνοι την εποχή άλλωστε οι αναρχικοί αποκαλούνταν ελευθεριακοί σοσιαλιστές και ο σοσιαλισμός δεν ήταν βρισιά όπως κατάντησε στις μέρες μας λόγω των απανταχού σοσιαλοδημοκρατών.
Τέλος να αναφέρω ότι στο Ρέθυμνο υπάρχει το Ίδρυμα Σταύρος Καλλέργης,
 του οποίου πρόεδρος υπήρξε ο Λυκούργος Καλλέργης, γιός του Σταύρου, 
μέχρι τον πρόσφατο θάνατό του. 

Είναι ένα μουσείο για τον πρωτοπόρο του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα και ίδρυμα μελετών και εκδόσεων για τα θέματα αυτά.
“Αδελφοί μου πάντες οι πάσχοντες”

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

http://www.eutopia.gr/el/h-en-kriti-sosialistiki-politeia-toy-stayroy-kallergi-o-dimosstin-

politiki-skepsi-ton-proimon

http://www.anarkismo.net/article/16232

Λυκούργος Καλλέργης (2000), “Σταύρος Καλλέργης: Το Διεθνές Σοσιαλεργατικό Κίνημα

από τον 19ο αιώνα και ο ‘υπαρκτός’ σοσιαλισμός”, εκδόσεις Προσκήνιο

http://www.patridamou.gr/?p=1174

http://www.rizospastis.gr/story.do?id=6548015&publDate=20/11/2011

Σωκράτης Σ.Καλλέργης, “Αναμνήσεις για τον Σταύρο Καλλέργη και την οικογένειά του”,

Αθήνα 1990

Το συγκεκριμένο κείμενο δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό ZEROGEOGRAPHIC, τεύχος Μαΐος 2013

πηγή:agonaskritis.gr
........................

Το ΄Αρχείο Σταύρου Καλλέργη. 

Ψηφίδες από τον σχεδιασμό της σοσιαλιστικής πολιτείας

Βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ το ΒΙΒΛΙΟ .

Συγγραφέας: ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ

Εκδότης: ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ

Υπότιτλος - ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΟΣΙΑΛΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

Περίληψη - Ο Σοσιαλισμός θα εδραιωθεί μόνο με δημοκρατία, με ειρηνική δράση για το αύριο, μέσα από τη γνώση του χθες αλλά και με τη γνώση και χρήση των δυνατοτήτων της επιστήμης και τεχνολογίας του σήμερα. Γιατί όπως πίστευε και ο Σταύρος Καλλέργης: Ο Σοσιαλισμός είναι : "το κάλλιστον των πολιτευμάτων, το ύψιστον των συστημάτων, το μόνον προς αυτήν την φύσιν του ανθρώπου αρμόζον". ......

Το βιβλίο θα το βρείτε εδώ :