Σάββατο 8 Απριλίου 2017

ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΕ Ο ΛΑΖΑΡΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ;




Όλοι γνωρίζουμε το θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου, όμως πόσοι από εμάς γνωρίζουμε τι απέγινε ο Λάζαρος μετά από αυτό; Πώς έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του, πού και πότε τελικά πέθανε;



Ο Λάζαρος, ο επονομαζόμενος Δίκαιος και Τετραήμερος, ήταν αδελφός της Μάρθας και της Μαρία, με τις οποίες ζούσε στη Βηθανία, κοντά στα Ιεροσόλυμα.
Στο σπίτι τους είχε φιλοξενηθεί επανειλημμένα ο Χριστός, όταν περνούσε από την περιοχή, με κατεύθυνση προς την Ιερουσαλήμ.

Όπως ήταν φυσικό, το θαύμα της εγέρσεως του Λαζάρου εξέγειρε τους Ιουδαίους και «εβουλεύσαντο οι αρχιερείς, ίνα και τον Λάζαρον αποκτείνωσιν» (Ιω. ιβ΄ 9-11), καθότι ήταν το ζωντανό τεκμήριο του θαύματος. 
Ετσι ο Άγιος διωκόμενος από τους Ιουδαίους καταφεύγει στη νήσο Κύπρο, 
όπου τον συναντούν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας και τον χειροτονούν πρώτον επίσκοπο Κιτίου.

Το αρχαίο Κίτιο, η πόλη του φιλοσόφου Ζήνωνος είχε τη 
μεγάλη τιμή να ευαγγελισθεί το λόγο της Αληθείας όχι 
από έναν απλό εργάτη του Ευαγγελίου αλλά από ένα 
προσωπικό φίλο του Κυρίου. 
Σύμφωνα με τον Άγιο Επιφάνιο επίσκοπο Κωνσταντίας 
της Κύπρου (367-403), ο δίκαιος Λάζαρος έζησε άλλα 
τριάντα χρόνια μετά την έγερσή του. 
«Εν παραδόσεσιν εύρομεν ότι τριάκοντα ετών 
ήταν τότε ο Λάζαρος ότε εγήγερται, 
μετά δε το αναστήναι αυτόν άλλα τριάκοντα έζησε,
 και ούτω πρός Κύριον εξεδήμησε κοιμηθείς».

Οι παραδόσεις τον θέλουν σκυθρωπό και αγέλαστο κατά την παρούσα ζωή, και αυτό οφειλόταν στα όσα είχε δει κατά την τετραήμερη παραμονή του στον Άδη. 
Οι ίδιες παραδόσεις αναφέρουν ότι δε γέλασε ποτέ στη ζωή του παρά μία φορά, 
όταν είδε κάποιον να κλέβει ένα πήλινο αγγείο και σχολίασε αποφθεγματικά: 
«το ένα χώμα κλέβει το άλλο».
Άλλη παράδοση συνδέει τον Άγιο με την Αλυκή της Λάρνακος (σημερινή ονομασία του Κιτίου). 
Στη θέση της Αλυκής υπήρχε τον καιρό του Αγίου ένα μεγάλο αμπέλι. Διερχόμενος μια μέρα από εκεί ο Άγιος, δίψασε και ζήτησε λίγο σταφύλι από τη γυναίκα-ιδιοκτήτη του αμπελιού. 
Εκείνη αρνήθηκε και για να την τιμωρήσει, μετέτρεψε θαυματουργικά το τεράστιο αμπέλι σε αλυκή. Η παράδοση αυτή επιβεβαιώνεται από τους εργάτες που συλλέγουν το αλάτι. 
Ισχυρίζονται ότι σκάβοντας βρίσκουν ρίζες και κορμούς αμπελιού. 
Λέγεται μάλιστα, πως στο μέσο της αλυκής βρίσκεται πηγάδι με γλυκό νερό, γνωστό ως «πηγάδι της «ρκάς» δηλ. της γριάς.
Ο Συναξαριστης της Κωνσταντινουπόλεως, σχετικά με αυτή την παράδοση, αναφέρει ότι τη λίμνη διεκδικούσαν δύο αδέλφια, οι οποίοι ήρθαν σε έντονη ρήξη για την κατοχή της. 
Ο Άγιος «διά προσευχής εξήρανε και εις άλατος φύσιν αυτήν επήξατο».

Στα «Πάτρια» του Αγίου Όρους γίνεται άμεση σύνδεση της Κύπρου και του Αγίου Λαζάρου με τη Θεοτόκο και τον Άθωνα. 
Η μητέρα του Κυρίου, συνοδευομένη από τόν Ευαγγελιστή Ιωάννη, ήλθε στο Κίτιο, συνάντησε τον Άγιο Λάζαρο, στον οποίο μάλιστα δώρησε ωμοφόριο και επιμάνικα, ενώ στη συνέχεια επισκέφθηκε τόν Άθω.

Σύμφωνα πάντα με τον Συναξαριστή της Κωνσταντινουπόλεως, ο Άγιος ετάφη σε μαρμάρινη λάρνακα η οποία έφερε την επιγραφή: «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος του Χριστού».
 Η λάρνακα τοποθετήθηκε αργότερα σε έναν μικρό ναό.

Πέραν από την πληροφορία του αγίου Επιφανίου, σχετικά μέ τά τριάντα χρόνια της δεύτερης ζωής του Αγίου, η παλαιότερη, κατά τους ερευνητές, μαρτυρία για την παράδοση της παρουσίας του αγίου Λαζάρου στην Κύπρο αποδίδεται στον Άγιο Ιωάννη Ευβοίας, πρεσβύτερο και μοναχό του Πατριαρχείου Αντιοχείας (περι τό 744). 
Ο Άγιος σε ομιλία του «Εις τον τετραήμερον Λάζαρον» αναφέρει: «΄Εμοι γάρ είρηκεν γέρων τις περι του μακαρίου Λαζάρου πληροφορηθείς από γραφης τών αυτου υπομνημάτων, ότι εν Κύπρω τη νήσω επίσκοπος γενάμενος και τόν του μαρτυρίου στέφανον υπέρ Χριστου ανεδήσατο τόν δρόμον τελέσας και την πίστην τηρήσας και συν τώ Χριστώ αιωνίως αγάλλεται».

Όπως γίνεται φανερό, γύρω στα 744 στον χώρο της Αντιοχείας είναι γνωστή και διαδεδομένη η παράδοση για τον Άγιο Λάζαρο. 
Η πληροφορία για μαρτυρικό θάνατο του Αγίου είναι μοναδική και δεν συναντάται σε άλλους εκκλησιαστικούς συγγραφείς.

Η τριακονταετής παραμονή του αγίου Λαζάρου στον επισκοπικό θρόνο του Κιτίου είναι γνωστή και στον Άγιο Θεόδωρο το Στουδίτη (759-826), ο οποιος αναφέρει εις τας Κατηχήσεις του: 
«Λαζάρου του μακαριωτάτου εορτάζωμεν τα μνημόσυνα, 
μαλλον δέ τά εγέρσια, Λαζάρου εκείνου τά τριάκοντα έτη ζήσαντος, 
ώς ο λόγος, και επισκοπήσαντος μετά την ανάζησιν».

Η ανακομιδη και μετάθεση του ιερού λειψάνου του αγίου Λαζάρου από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία τιμάται από την Εκκλησία τη 17ην Οκτωβρίου, 
έγινε κατά το έτος 899/900 μετά από εντολή του αυτοκράτορος Λέοντος Στ΄ του Σοφού.

Η μετάθεση του λειψάνου περιγράφεται λεπτομερώς σε δύο πανηγυρικούς λόγους που εκφώνησε μπροστά στο ιερό λείψανο παρουσία του αυτοκράτορος ο μαθητής του Μεγάλου Φωτίου, μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας (850-μετά το 932).
Στον πρώτο Λόγο, ο λόγιος κληρικός εκθειάζει το γεγονός της αφίξεως του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη, ενώ στο δεύτερο περιγράφει διεξοδικά την πομπή που σχηματίσθηκε, με τη συμμετοχή του αυτοκράτορα, για τη μεταφορά του λειψάνου από τη Χρυσούπολη στην Αγία Σοφία. Ο Λέων Στ΄, ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη, 
απέστειλε χρήματα και τεχνίτες στην Κύπρο, όπου έκτισαν το μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου, 
ο οποίος διατηρείται ως σήμερα στη Λάρνακα. 
Εκτός τούτου οικοδόμησε μονή στην Κωνσταντινούπολη επ’ ονόματι του δικαίου Λαζάρου, 
όπου εναπόθεσε το ιερό λείψανο. 
Στην ίδια μονή μεταφέρθηκε αργότερα από την ΄Εφεσο και το λείψανο της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής. 
Κατά τη βυζαντινή εποχή διατηρήθηκε το έθος να εκκλησιάζεται 
στη μονή κατά το Σάββατο του Λαζάρου, ο ίδιος ο αυτοκράτορας.

Το ιερό λείψανο του Αγίου πρέπει να μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη μαζί με την παλαιά λάρνακα. 
Τούτο συμπεραίνεται από το ότι η μαρμάρινη λάρνακα, που εναπόκειται σήμερα κάτω από την αγία Τράπεζα του ομωνύμου ναού στη Λάρνακα, φέρει επιγραφή, σε μεγαλογράμματη γραφή, 
«ΦΙΛΙΟΥ» (ονομαστική: Φίλιος), 
ενώ η παλαιά «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος του Χριστού». 
Στη σημερινή λάρνακα ανευρέθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1972 
τμήμα του ιερού λειψάνου του δικαίου Λαζάρου μέσα σέ ξύλινη θήκη.

Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι οι Κιτιείς δεν πρέπει να είχαν παραδώσει ολόκληρο το λείψανο στον αυτοκράτορα αλλά το μεγαλύτερο μέρος του. 
Εξάλλου και ο Αρέθας στους Λόγους του δέν αναφέρεται 
σε άφθαρτο σκήνωμα αλλά σε «οστά » και «κόνιν». 
Εκτός αυτού ρωσική πηγή στη βιβλιοθήκη της Οξφόρδης 
αναφέρει ότι ένας Ρώσος μοναχός από το Μοναστήρι του Πσκώβ, 
που επισκέφθηκε κατά το 16ο αιώνα την πόλη της Λάρνακας, 
προσκύνησε τα οστά του αγίου Λαζάρου και πήρε μαζί του
μικρό τεμάχιο από αυτά. 
Το τεμάχιο διαφυλάσσεται ως σήμερα στο παρεκκλήσιο του αγίου Λαζάρου, στη μονή Πσκώβ. 
Η δυνατότητα την οποία είχε ο Ρώσος μοναχός να προσκυνήσει τον Άγιο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η λάρνακα με τα εναπομείναντα λείψανα ήταν θεατή στους προσκυνητές τουλάχιστον ως το 16ο αιώνα. 
Αργότερα σε χρόνο που δεν προσδιορίζεται, οι Κιτιείς τα έκρυψαν κάτω από την αγία Τράπεζα όπου παρέμεινε μέχρι την ανεύρεσή της κατά το έτος 1972.
Απόσπασμα ομιλίας του Aρχιμανδρίτη Λαζάρου του Βατοπεδινού
το βρήκαμε εδώ :

΄Αλλες αναρτήσεις σχετικά με την Ανάσταση του Λαζάρου εδώ :

Η Ανάσταση του Λαζάρου « Φωνή μεγάλη εκραύγασε· 

Η AΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ EΙΚΟΝΑΣ - από τον Χρήστο Γκότση .





Ο Χρήστος Γκότσης περιγράφει την εικόνα της ανάστασης του Λαζάρου από τον Ιησού Χριστό.*

Η παράσταση μας μεταφέρει έξω από την πόλη, σε βράχους.
Σ’ έναν από αυτούς, όπως συνήθιζαν οι Ιουδαίοι, ήταν λαξευμένο το μνήμα του Λαζάρου. 

Δεσπόζει κι εδώ η μορφή του Χριστού. 
Βλέπουμε τη θλίψη του, αλλά μαντεύουμε και τη θεότητά του.

Την τελευταία προδίδουν, πρώτο, η μεγαλοπρεπής στάση του και, 
δεύτερο, το γεγονός ότι οι Ιουδαίοι (τους βλέπουμε στη δεξιά ομάδα
των προσώπων) κοιτάζουν το Χριστό και όχι το Λάζαρο. 
Το ένα χέρι του Κυρίου κρατάει ειλητό και το άλλο με εκφραστική 
κίνηση εκτείνεται προς το Λάζαρο.
Με το πρόσταγμά του ο Λάζαρος ανασταίνεται.
Ένας νέος αφαιρεί τις ταινίες κι ένας άλλος σηκώνει την πλάκα του τάφου. 
Εντυπωσιακές οι αδελφές του Λαζάρου. 
Προσκυνούν τον Κύριο έχοντας στα πρόσωπά τους χαραγμένη την άφατη λύπη τους.

Έτσι η εικόνα μας εκτός από το θεικό της στοιχείο έχει και το ανθρώπινο. 
Άλλες εικόνες, όπως της Αναλήψεως, της Αναστάσεως κ.α. 
έχουν κρυμμένο το μυστήριό τους και φανερό το συμβολικό τους χαρακτήρα. 
Εδώ τα πράγματα είναι κατανοητά και φανερά. 
Ο Ουσπένσκη λέει:
«Η εικόνα μεταδίδει την εξωτερική, φυσική πλευρά του θαύματος, 
κάνοντάς την προσιτή στην ανθρώπινη αντίληψη και έρευνα, 
όπως όταν τελέστηκε το θαύμα και 
όπως ακριβώς αναφέρεται στα Ευαγγέλια».

Η παράσταση συγκινεί με τα πρόσωπα των Εβραίων που έτρεξαν 
να παρηγορήσουν τις πονεμένες αδελφές του Λαζάρου. 
Γίνονται αυτόπτες μάρτυρες του θαύματος και πολλοί
«θεασάμενοι α εποίησεν ο Ιησούς, επίστευσαν εις αυτόν».

Η εικόνα της Έγερσης του Λαζάρου μας προτρέπει να θυμηθούμε
τα βαρυσήμαντα λόγια του Κυρίου: 
«Εγώ ειμι η ανάστασις και η ζωή. 
Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται 
και πας ο ζων και πιστεύων εις εμέ
ου μη αποθάνη εις τον αιώνα».

Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

ΓΚΟΤΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

(...) Την Παράδοσιν της Εκκλησίας εκφράζει άριστα ή βυζαντινή αγιογραφία. 

Η ηγιασμένη αυτή τέχνη με τας υπέροχους συνθέσεις της, την πνευματικότητά της καί τον μυστικόν κόσμον της διδάσκει καί εμπνέει. Διδάσκει τας αληθείας της Ορθοδόξου Πίστεως, όπως τας εδογμάτισεν ή Εκκλησία καί τας εβίωσε το πλήρωμά της δια μέσου των αιώνων. 

Τας προβάλλει καί τας διακηρύσσει με τους εικονογραφικούς κύκλους, την διάταξιν των μορφών καί τον πλούτον των χρωμάτων.

Η έπαλξις της βυζαντινής αγιογραφίας εκράτησεν ανά τους αιώνας αναπεπταμένην την σημαίαν της Ορθοδοξίας καί εβοήθησε με την ιδιαιτέραν τεχνοτροπίαν της να στηθή το τρόπαιόν της. (...) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ Α' ΕΚΔΟΣΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ Β' ΕΚΔΟΣΗΣ
Α' ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ
Οι βυζαντινοί ναοί
Οι άγιες εικόνες
Η περίοδος της εικονομαχίας. Η εικόνα του Χριστού
Οι μορφές της Θεοτόκου και των αγίων
Β' ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΟΡΤΟΥ
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Η Γέννηση του Χριστού
Η Υπαπαντή
Η Βάπτιση
Η Μεταμόρφωση
Η Έγερση του Λαζάρου
Η Βαϊοφόρος
Η Σταύρωση
Η Ανάσταση
Η Ανάληψη
Η Πεντηκοστή
Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Γ' ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Ο Άγιος Γεώργιος
Ο Άγιος Δημήτριος
Ο Άγιος Νικόλαος
Ο Απόστολος Ανδρέας
Η Αγία Αικατερίνη
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

......................
΄Αλλες αναρτήσεις σχετικά με την Ανάσταση του Λαζάρου εδώ :

«Η Κρήτη του ΄δωσε τη ζωή και τα πινέλα το Τολέδο καλύτερη πατρίδα όπου αρχίζει με το θάνατο και φτάνει στην αιωνιότητα………….» 7 Απριλίου 1614 επιτάφιο σονέτο του Hortencio Felix Paravicino για τον EL GRECO τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο

«Η Κρήτη του ΄δωσε τη ζωή και τα πινέλα 
το Τολέδο καλύτερη πατρίδα
όπου αρχίζει με το θάνατο και φτάνει στην αιωνιότητα………….»

7 Απριλίου 1614 επιτάφιο σονέτο του Hortencio Felix Paravicino
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541 – 7 Απριλίου 1614), γνωστός επίσης με τo ισπανικό προσωνύμιο El Greco, δηλαδή ο Έλληνας, ήταν Kρητικός ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας της Ισπανικής Αναγέννησης.

" Ω ! διαβάτη , αυτός ο ωραίος τάφος , ο θόλος από πορφυρίτη , 
απ΄το σύμπαν κλέβει το πιό περίφημο πινέλο , 
αυτό που έκαμε τη ζωή να σφύζει στο ξύλο και στο πανί .
" το όνομα αυτό , που είναι άξιο για μια πνοή , 
πιό ισχυρή από εκείνη που γεμίζει τη σάλπιγγα της Φήμης , απλώνεται και λάμπει πάνω σ΄αυτό το μάρμαρο το βαρύ . 
Γονάτισε και προχώρησε .΄Εδώ βρίσκεται ο Γκρέκο .
Η μελέτη του έδωσε τα μυστικά της Τέχνης , 

η Τέχνη του αποκάλυψε τα μυστικά της Φύσεως ,
η ΄Ιρις του έδωσε το χάρισμα των χρωμάτων,
ο Φοίβος το δώρο του φωτός
και ο Μορφέας του χάρισε τις σκιές του ".

( Από τον τάφο του Γκρέκο )
7 Απριλίου 1614 - στις 7 Απριλίου 2014 , συμπληρώθηκαν 400 χρόνια από το θάνατο του παγκόσμιου Έλληνα ζωγράφου της Αναγέννησης Δομήνικου Θεοτοκόπουλου του “El Greco”
( o Έλληνας , o ορθόδοξος, o κρητικός ζωγράφος του Τολέδο ) .
http://voiceofthelambs.blogspot.gr/…/El%20Greco-%20%CE%94%C…
Το έτος 2014, 400 χρόνια από τον θάνατο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, είχε ανακηρυχθεί ως «Έτος Greco» κατά τη διάρκεια του οποίου πραγματοποιήθηκαν πλήθος εκδηλώσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό με την ίδια αφορμή, και στην Ισπανία μιας και πρόκειται για τον καλλιτέχνη που οι ρίζες του εντοπίζονται και στις δύο χώρες.
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις πραγματικά κάποιον από το να περπατήσεις στα βήματά του.
Να δεις τις παραστάσεις και τις εικόνες που τον ενέπνευσαν, να περπατήσεις στα σοκάκια που περιδιάβαινε και πάρεις μια μικρή γεύση από την ζωή του, έτσι όπως την βίωνε ο ίδιος και όχι έτσι όπως την περιγράφουν τα βιβλία. 
Για το λόγο αυτό, στα πλαίσια της μελέτης της ζωής και του έργου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, οι υπεύθυνοι καθηγητές του προγράμματος  “Βυζαντινές Προσωπογραφίες- Δομήνικος Θεοτοκόπουλος”
διοργάνωσαν και υλοποιήσαν με μεγάλη επιτυχία την πενταήμερη επίσκεψή μας από (31/3 -4/4)
το 2014 στην Ισπανία ( Μαδρίτη , Τολέδο, Εσκοριάλ.) 
Βαδίζοντας στα βήματα του Ελ Γκρέκο ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί, με προορισμό το γραφικό Τολέδο.
Λίγο πριν φτάσουμε στο Τολέδο κάναμε μια στάση να απολαύσουμε την πανοραμική θέα της Μεσαιωνικής πόλης που περιτριγυρίζεται από τον ποταμό Τάγο. 
Σταθήκαμε στο σημείο εκείνο όπου πριν από 400 χρόνια ο ίδιος 
ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος στάθηκε για να ζωγραφίσει την όμορφη πόλη του Τολέδου.
μια πόλη που έχει δει να ξετυλίγονται μπροστά της αιώνες ιστορίας, χωρίς να υποστεί αλλοίωση η όψη της, μια πόλη μυστηριώδης και κλειστή, με ανηφοριές και κατηφοριές, με έναν επιβλητικό καθεδρικό ναό, όμως αυτό που σε αγγίζει περισσότερο, είναι αυτή η αίσθηση ότι σ’ αυτόν τον τόπο σταμάτησε ο χρόνος εδώ και αρκετούς αιώνες .
O επιβλητικός Καθεδρικό Ναός Santa Maria ναός, γοτθικής αρχιτεκτονικής που χτίστηκε περί τον 13ο αιώνα δεσπόζει στο κέντρο της πόλης του Τολέδου. 
Μέσα στο ναό εκτίθενται έργα σπουδαίων καλλιτεχνών όπως του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, του Goya, του Velasquez και του Rubens. 
Ένα από αυτά τα έργα ήταν το “Εl Espolio” του Δομήνικου
Θεοτοκόπουλου όπου κυριαρχεί το έντονο κόκκινο του μανδύου του Χριστού. 
Εl Espolio - El Greco 

Μια σκηνή φορτισμένη από υψηλή θεολογία και δοσμένη με τον πιο ιδιαίτερο και όμορφο τρόπο αποτέλεσε την πρώτη μας “πραγματική” επαφή με το έργο του Ελ Γκρέκο .
Το θέμα του διαμερισμού των ιματίων του Χριστού απεικονίζεται πολύ σπάνια από τη χριστιανική εικονογραφία. 
Ίσως, γιατί η σκηνή της απογύμνωσης του Χριστού από τα ιμάτιά του, λίγο πριν την τραγική στιγμή της σταύρωσης, δεν αναφέρεται στα αναγνωρισμένα ευαγγέλια. 
Ωστόσο, παρά το αφηγηματικό κενό των επίσημων κειμένων, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το γεγονός πρέπει να συνέβη, αφού στα ευαγγέλια υπάρχει εδάφιο που εξιστορεί ότι οι στρατιώτες έπαιξαν στα ζάρια το χιτώνα του Χριστού
(«Διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς, και επί τον ιματισμόν μου έβαλον κλήρον», βλ. Κατά Ιωάννην κεφ. ΙΘ στ. 24). 
Το επεισόδιο της απογύμνωσης περιγράφεται με λεπτομέρειες μόνο στο απόκρυφο ευαγγέλιο του Νικόδημου.
Φωτογραφία της Mariarosa Rosa.
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος απεικόνισε με δραματική ένταση αυτή τη συγκλονιστική στιγμή του μαρτυρίου του Χριστού σε μία ελαιογραφία που θεωρείται ένα από τα πολλά αριστουργήματά του. 
Ο πίνακας προοριζόταν για τον καθεδρικό ναό του Τολέδου και σήμερα συμπεριλαμβάνεται στα πολύτιμα εκθέματα της Παλαιάς Πινακοθήκης του Μονάχου.
Η σύνθεση είναι χωρίς προοπτική, σχεδόν βυζαντινή, αλλά και ταυτόχρονα πολύ κοντά στο μανιερισμό του μεγάλου ζωγράφου. Ανάμεσα σ᾽ένα πλήθος εξαγριωμένων ανθρώπων που σχεδόν δεν ξεχωρίζουν λόγω της ομοιομορφίας των χρωμάτων και των σκληρών τους μορφών, ο γλυκύτατος φωτεινός Χριστός προχωρά προς τη θυσία, φορώντας το κόκκινο χιτώνα που ένας από το πλήθος ετοιμάζεται να λύσει τη ζώνη και να του τον αφαιρέσει. 
Στην άκρη αριστερά του πίνακα ο ζωγράφος έχει προσθέσει και τις τρεις Μαρίες να παρακολουθούν με απέραντη θλίψη τη σκηνή.
Στο μουσείο κλασσικής Τέχνης “Πράδο” Prado της Μαδρίτης δεσπόζει η Πεντηκοστή, όπως ονομάζεται, και είναι ασφαλώς ένα από τα αριστουργήματά του.
El Greco, Η Πεντηκοστή.
 Γύρω στα 1600. Museum Prado. Μαδρίτη
Στο έργο απεικονίζεται η δραματικότητα της στιγμής που το Άγιο Πνεύμα ως λευκό περιστέρι "φωτίζει" τους έκπληκτους Αγ. Αποστόλους και τους χαρίζει τη δυνατότητα να μιλήσουν και να διαδώσουν το λόγο του Κυρίου σε πολλές διαφορετικές γλώσσες. 
Ο "φωτισμός" ή η επιφοίτηση του Αγ. Πνεύματος δηλώνεται με τη μορφή της πύρινης γλώσσας πάνω από τα κεφάλια των Αποστόλων, ενώ στο κέντρο της πολυπρόσωπης σύνθεσης βρίσκεται η Παναγία που διακρίνεται από το κόκκινο και μπλε χρώμα της ενδυμασίας της.
 Έχει υποστηριχθεί ότι η μορφή του γενειοφόρου φαλακρού απόστολου (δεύτερος από τα δεξιά), που κοιτά προς τους θεατές, αποτελεί αυτοπροσωπογραφία του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου ή είναι προσωπογραφία του φίλου του Antonio de Covarrubias.
Έπειτα επισκεφθήκαμε τον ναό όπου εκτίθεται το μεγαλοπρεπές έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, “Η ταφή του Κόμη Οργκάθ.”
Στον τεράστιο αυτόν πίνακα, ο Ελ Γκρέκο, είναι αποκομμένος από τον μανιερισμό και αναδεικνύει την ελευθερία του στη φόρμα και στο χρώμα, στοιχεία που συνάδουν στο ανήσυχο πνεύμα του. Συνάμα εμφανίζεται ως υπέροχος προσωπογράφος. 
Πράγματι για λίγο κλείσαμε τα μάτια στο Τολέδο και αισθανθήκαμε τον αύρα του Ελ Γκρεκο, σαν να ήταν δίπλα μας εκείνη την στιγμή. 
Κάθε πίνακάς του ήταν και ένα ταξίδι, ένα ταξίδι μες στα χρώματα και στα συναισθήματα. 
Η ταφή του κόμητος του Οργκάθ
το μεγαλειώδες έργο που ζωγράφισε ο Ελ Γκρέκο κατόπιν παραγγελίας του Andrés Núñez, εφημερίου της εκκλησίας Σάντο Τομέ για το παρεκκλήσιο της Παρθένου, 
το δημιούργησε ο ζωγράφος μεταξύ των ετών 1586-1588.
Σήμερα εκτίθεται χωριστά από τα υπόλοιπα έργα του 
που τα βλέπει κανείς στο Μουσείο Ελ Γκρέκο στο Τολέδο.
Ο εκστατικός επισκέπτης έχει ήδη πληροφορηθεί ότι πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς πίνακες που έφτιαξε ποτέ ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, γι’αυτό στέκεται με θαυμασμό μπροστά του, προσπαθώντας ν’ανακαλύψει κάτι που οι ιστορικοί της τέχνης δεν έχουν ήδη αναλύσει.
Πέρα από το μέγεθος του έργου και από το θέμα του που προκαλούν ούτως ή άλλως δέος, εδώ υπάρχουν και οι λεπτομέρειες. Τα πρόσωπα, για παράδειγμα. Ο ίδιος ο Ελ Γκρέκο έχει φροντίσει να τοποθετήσει τον εαυτό του μέσα στον πίνακα –βρίσκεται στην ομάδα των ανδρών που βλέπει κανείς κάτω αριστερά και είναι ο μόνος που κοιτάζει τον θεατή στα μάτια. Όλοι οι υπόλοιποι έχουν το βλέμμα τους στραμμένο κάπου αλλού, άλλος δεξιά, άλλος αριστερά, άλλος επάνω και άλλος κάτω.
Ο αποθανών Κόμης του Οργκάθ μέγας φιλάνθρωπος του 14ου αιώνος οδεύει προς τους ουρανούς όπου τον αναμένουν η Παναγία και ο Χριστός για να τον υποδεχτούν με όλη την στοργή που του αξίζει. Ο θρύλος λέει ότι την ημέρα της ταφής του δυο Άγιοι, ο Άγιος Αυγουστίνος και ο Άγιος Στέφανος, κατέβηκαν στην γη για να τον θάψουν με τα χέρια τους μπροστά στο πλήθος που παρακολουθούσε κατάπληκτο.


Απέναντί μας, στον φωτισμένο τοίχο, ο πίνακας του Οργκάθ.
Γιγάντιο άνθος που έσκασε, άνοιξε πέταλα και φανερώνεται η ιδέα ιδιοφυούς νου, ο ανασασμός ψυχής περίπλοκης, κατασταλαγμένης όμως.
Κι από παντού, σαν πέπλο, σαν αχλύ, σαν από πηγή φωτός ανεξάρτητη απ’ τον ζωγράφο, η ανταύγεια του Πνεύματος του ζωοποιού που κινεί τους ανθρώπους και τ’ αληθινά έργα τους και τα κάνει ν’ ανυψώνονται πάνω απ’ τα υλικά τους.
Πρόκειται για πίνακα μεγάλου σχήματος.
Έχει διαστάσεις, 4,80 μ. επί 3,60 μ. κι ολοκληρώθηκε λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 1586, εποχή ωριμότητας του Θεοτοκόπουλου.
Αναπαριστά τον ενταφιασμό του ήρωα Οργκάθ την ώρα που η πενθούσα συντροφιά των ευγενών Τολεδιάνων βλέπει έκπληκτη να συμβαίνει μπροστά της ένα θαύμα: Εμφανίζονται κατά την ταφή στη γη ο Αγιος Στέφανος κι ο Αγιος Αυγουστίνος επιθυμώντας να τιμήσουν τον ενάρετο νεκρό.
Με στοργή σκύβουν κι ανασηκώνουν το πεσμένο του κορμί ενώ πάνω απ’ τα κεφάλια και τις λαμπάδες ανοίγει ο ουρανός.
Αγγελοι κι άγιοι γύρω απ’ τον Χριστό Παντοκράτορα παρακολουθούν τη λυτρωμένη ψυχή του Οργκάθ να παίρνει τη θέση της ανάμεσά τους.
Στην ορθόδοξη ανατολική εικονογραφία, η ψυχή παρουσιάζεται σαν βρέφος.
Γι’ αυτό κι εδώ ένας βιαστικός άγγελος σέρνοντας τήν, σαν σπάθα, μακριά φτερούγα του, με ορμητική κίνηση ανυψώνεται κρατώντας προσεχτικά στην αγκαλιά του την ελευθερωμένη ψυχή σαν νεογέννητο.
Θανάτω θάνατον πατήσας κι η ζωή αποδεικνύει τις αιώνιες δυνατότητές της.
Τούτο το έργο θεολογεί.
Μιλάει για τη φύση του ανθρώπου, για τη φύση του θείου και,
το σπουδαιότερο, ερμηνεύει τον θάνατο.
Τα επίπεδα του βίου, το πέρασμα στον ουρανό, η κλίμαξ,
οι πρεσβείες της Θεοτόκου, το πάθος, ο θρήνος, η δόξα.
Σπάνια ένα καλλιτέχνημα διδάσκει τόσο λεπταίσθητα την πίστη του δημιουργού του.
Χωρίς κήρυγμα, δίχως απλοϊκές επεξηγήσεις, δίχως κραυγές και δάκρυα, πολύ μακριά από τον εύκολο υπερσυναισθηματισμό της δυτικής θρησκευτικής τέχνης.
Εμφανίζεται σαν ρεαλιστικό απόσπασμα ζωής αληθινής καί ατέρμονης όπου ένα μαχαίρι τέμνει τη φλούδα των γεγονότων για να μπορείς να ατενίζεις από κάτω τα ορατά και τα αόρατα να γίνονται ένα.
Την κίνηση του αιώνα να καθηλώνεται για ν’ ανατείλει η αιωνιότητα.
Τα δύσκολα να γίνονται απλά, τ’ ακατανόητα κατανοητά, τ’ ανέλπιστα να πραγματώνονται μπροστά στα μάτια σου.
Οι θνητοί, οι άγιοι κι οι άγγελοι δεν διαφέρουν στη μορφή.
Ο σπόρος του αγίου, ο σπόρος του αγγέλου πρέπει να εμφωλεύουν κάτω απ’ τις μαύρες σφιχτές στολές των ευγενών, στις καρδιές των θνητών τούτου του φευγαλέου κόσμου.
Όλοι τους, οι κάτω και οι πάνω, είναι άνθη που άνθισαν από το ίδιο σκληρό χώμα κι ανάλογα με το ύψος της ψυχής η σάρκα γίνεται όλο και πιο διάφανη στο άχτιστο φως που από ψηλά ρέει.
Πάνω από τα επίγεια εμφανίζεται η ουσία του Ουρανού.
Σε μάζες από κινούμενα σύννεφα ανθίζει εκτυφλωτική η Δόξα του Θεού, η Γκλόρια.
Ανθίζει ο κόσμος των αγίων, των αγγέλων, των ψυχών και, στην κορυφή, τυλιγμένος σε πάλλευκο ύφασμα, σε πάλλευκο που τόσο δύσκολα ζωγραφίζεται, ο μελαχρινός Χριστός του Θεοτοκόπουλου απλώνει τα χέρια προς τους πενθούντες, τους κοπιώντες, τους διψώντες για δικαιοσύνη.
Όλα τώρα τα αβάσταχτα της ζωής άλαφρώνουν, όλα τα παράλογα βρίσκουν τον λόγο τους, όλα τα παρανοϊκά ισορροπούν.
Η Δόξα του Πνεύματος σώζει τον κόσμο.
«Δίχως την Γκλόρια», γράφει ο Μπαρρές, «το έργο τούτο θα ήταν μια Ιωάννα της Λωραίνης χωρίς τις εξ ουρανού φωνές της».
Όχι, ο θάνατος δεν είναι τέλος ζωής, δεν είναι επίφαση ματαιότητας, δεν είναι ύβρις και αφανισμός.
Είναι το επιστέγασμα, η απονομή δικαιοσύνης, το κλείσιμο ενός τέλειου κύκλου.
Ο νεκρός κόμης λυγίζει κι ακουμπά μ’ εμπιστοσύνη σε χέρια πονετικών αγίων, κάτω απ’ το στοργικό βλέμμα συντρόφων.
Το πρόσωπο του, άδειο πια από αίμα ζωής, παίρνει τη χλωμάδα που απλώνει το γαλάζιο φως μιας παγωμένης σελήνης.
Οδηγείται στον τάφο σφιχτοδεμένος την σιδερένια στολή του ιππότη.
Πολεμιστής στη ζωή και στον θάνατο.
Το επιτάσσει ο ιερός νόμος της Ισπανίας, της Κρήτης πιο πίσω. Το χρέος.
Ούτε λουλούδια, ούτε μώβ πέπλα, ούτε διάκοσμος, νεκρικός.
Δεν υπάρχουν καν γυναίκες μήπως κι ο ακράτητος θρήνος τους εκτρέψει προς τον συναισθηματισμό εκείνο που το έργο θέλει να περισώσει: Ενα πυκνό, βουβό πάθος.
Την φλεγόμενη πνευματικότητα που μονάχα ένα κλειστό αντρικό τάγμα μπορεί να ασκήσει.
Το ασκητικό ιδεώδες που πυρπολούσε τον Γκρέκο δεν τον άφησε να γαληνέψει ποτέ σε δόξα και σε πλούτη.
Εδώ η οδύνη είναι τόσο βαθειά που μένει άφωνη.
Δεν ξεθυμαίνει, αργά λιώνει τα μάγουλα, τα μέτωπα που έχουν το χρώμα και την ύλη του κεριού.
Ό,τι περισσότερο μαγνητίζει με τη δύναμή του σε τούτο τό απέραντο γεγονός είναι ο αμίλητος κύκλος των αρχόντων του Τολέδου, το ύφος με το όποιο αντιμετωπίζουν όσα οριακά συμβαίνουν μπροστά τους.
Είναι ασφαλώς το ίδιο το ύφος του ζωγράφου τους, η εσωτερική του στάση, η πνευματική θέση του απέναντι στον θάνατο και στα μετά τον θάνατο.
Αν είναι έτσι όπως γράφουν οι πατέρες της Εκκλησίας μας, πως η βασιλεία του Θεοΰ «κλέπτεται» από τους εραστές της αιωνιότητας, με τούτη εδώ τη ζωγραφική εκείνος άπλωσε με τόλμη το χέρι στον Παράδεισο.
Ολοκλήρωσε την έσώτατη και πειστικότατη αναφορά του για όσα αντίκρυσε τις στιγμές της έκστασης.
Για το ίδιο το μυστικό της ζωής όπως κατόρθωσε με προσευχή και με τέχνη να αποσπάσει.
Μυημένος στα μυστήρια της βυζαντινής αγιογραφίας στην Κρήτη, θα νήστευε πιθανόν και επί μέρες θα προσευχόταν προτού πιάσει το πινέλο στα χέρια του.
Γιατί οι ορθόδοξοι αγιογράφοι θεωρούν πως το έργο που τελικά θα δημιουργηθεί στο τελάρο τους, στον τοίχο, στο χαρτί ή στο σανίδι τους είναι έργο θεόσταλτο.
Ο εμπνευσμένος καλλιτέχνης στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ο δέκτης πνοής θείας, δανείζει το χέρι του για μια δημιουργία πού δεν τού ανήκει.
Γι’ αυτόν το λόγο και θα υπογράψει, «χειρ Νικοδήμου εποίει» ή «χειρ Θεοφάνους εποίει» ή «χειρ Δομηνίκου εποίει» όπως εχάραξε κάτω από ορισμένα έργα του κι εκείνος.
Οι μορφές των ευγενών της πόλης που πενθούν τον νεκρό Οργκάθ είναι μορφές περισυλλογής.
Αναδύονται μέσα από τον δαντελένιο ισπανικό γιακά σαν από ανοιγμένες καμέλιες.
Ατενίζουν με γνώση και επίγνωση.
Τα ωραία μακριά τους δάχτυλα σχολιάζουν σεμνά.
Η φροντισμένη κομψότητά τους καμιά επίδειξη δεν κρύβει.
Από ευπρέπεια καί σεβασμό είναι καλοντυμένοι.
Η σοβαρότητα κι η πίστη τους υφαίνουν κλοιό ασφαλείας γύρω απ’ το φοβερό μυστήριο και πείθουν ακόμα περισσότερο για την πραγματικότητα του εξωπραγματικού.
Οι ίδιοι αποδέχονται το θαύμα με συγκρατημένη ανατριχίλα μια κι η αναμονή θαύματος είναι ζυμωμένη με την χριστιανική τους παιδεία.
Αναρριγούν αλλά δεν απορούν.
Πρόκειται για άντρες εκπαιδευμένους στα όπλα της ζωής, του θανάτου, και του θαύματος που τα συνδέει.
Δεν θαυμάζουν υστερικά, δεν διατυμπανίζουν αισθήματα.
Παραστέκουν σεμνοί μάρτυρες του συνταρακτικού, φορείς ήθους ακλόνητου αλλά ευφυούς, σταθερού αλλά και ευλύγιστου.
Με αρετή και με τόλμη παραστέκουν.
Με αρετή που προσκαλεί το θείο να φανερωθεί και με τόλμη να πιστέψουν εκείνα που είναι απίστευτα για τον μέτριο νου.
Εχουν εντέλει τα πρόσωπα που αξίζουν σε μιαν αξιοπρεπή, καλότυχη πολιτεία:
Αρχόντων ικανών να εμπνεύσουν αξίες ηθικές στους συμπολίτες τους.
Κι εκεί, στ’ αριστερά, ανάμεσα στις ευγενικές κεφαλές, ο μόνος που ξεφεύγει απ’ την γενική κίνηση και μάς κοιτάζει κατάματα, είναι εκείνος που θεωρείται ως η πιθανότερη αυτοπροσωπογραφία του Γκρέκο.
Μάς κοιτάζει πίσω απ’ τον χαμένο καιρό.
Πάντοτε παρών. Ήδη απόμακρος από τα συμβάντα που ιστορεί, ελευθερωμένος από τον ιστορικό χρόνο, ανέγγιχτος απ’ τους τέσσερις αιώνες αυταπάτης, μόχθου, λήθης και ματαιότητας που σαν άμμος θα πέσουν ανάμεσα στο τότε και στο τώρα.
Ανάμεσα στην ώρα που με ψιλό πινέλο χρωμάτισε τούτο το δυνατό κρητικό βλέμμα και στην ώρα που σήμερα, Μεγάλη Τετάρτη, ήρθαμε ώς εδώ και σταθήκαμε αντίκρυ του.
πηγή: Aντίφωνο Από το ταξιδιωτικό αφήγημα «Λουλούδι της κανέλλας», εκδόσεις Φιλιππότη

Ο Ενταφιασμός του Αγίου (ονομάζεται επίσης και Η ταφή του Χριστού) είναι ένα έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), που φιλοτεχνήθηκε μεταξύ των ετών 1568 και 1576. Φυλάσσεται στην Εθνική Πινακοθήκη (Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου) στην Αθήνα.
Το θέμα του έργου απεικονίζει την ταφή του Χριστού.
Συγκεκριμένα οι Νικόδημος και Ιωσήφ της Αριμαθείας τοποθετούν τον Χριστό στον τάφο με την Παναγία, τον Ιωάννη και την Μαρία Μαγδαληνή να παρακολουθούν.
Η ταφή του Χριστού (τέμπερα και λάδι σε ξύλο διαστάσεων 51,5 x 42,9
Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα που φιλοτέχνησε ο Έλληνας καλλιτέχνης στο διάστημα της παραμονής του στη Βενετία.
Στο έργο αυτό φαίνονται οι επιρροές του Θεοτοκόπουλου από την βυζαντινή τέχνη καθώς και από την αντίστοιχη της Δύσης.

Ο Άγιος Σεβαστιανός (1577-78, Μουσείο Καθεδρικού Ναού τής Παλένθια), φιλοτεχνήθηκε περίπου το 1577-8 και αποτέλεσε το πρώτο γυμνό σε φυσικό μέγεθος που ζωγράφισε, πιθανώς εμπνευσμένος από τον Λαοκόοντα, γλυπτική σύνθεση της Ελληνιστικής περιόδου, στο Βατικανό.Στα τέλη του 16ου αιώνα και στις αρχές του 17ου, ανέλαβε πολυάριθμες παραγγελίες, με σημαντικότερες εκείνες για το Ίδρυμα της Doña María de Aragon στη Μαδρίτη (1596-1600) και τo παρεκκλήσιο του Αγίου Θωμά στο Τολέδο (1597-9).
Σε αυτή την περίοδο ανήκει και ο πίνακας Έκσταση του Αγίου Φραγκίσκου που εντοπίστηκε για πρώτη φορά από Πολωνούς ειδικούς το 1974 και η αυθεντικότητά του επιβεβαιώθηκε το 2009.
Εντάσσεται σε μία σειρά συνθέσεων με κεντρικό πρόσωπο τον Άγιο Φραγκίσκο σε διάφορες σκηνές και παραλλαγές, αρκετές από τις οποίες, ωστόσο, αποδόθηκαν στοεργαστήριο και σε μαθητές του.























" για μένα δε θα ήθελα να είμαι παρά μονάχα Έλληνας.
Στην Κρήτη ονειρευόμουν την Ιταλία,
στην Ιταλία ονειρευόμουν την Ισπανία,
αλλά τώρα μου φαίνεται πως πρέπει να εύχομαι να γυρίσω πίσω στην Κρήτη ".