Τετάρτη 24 Δεκεμβρίου 2014

Να ‘μουν του σταύλου ένα άχυρο ένα φτωχό κομμάτι την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.(Κωστής Παλαμάς)

Να ‘μουν του σταύλου έν' άχυρο
(Κωστής Παλαμάς)

Να ‘μουν του σταύλου έν' άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.
Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελό του,
το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπό του.
Να λάμψω από τη λάμψη του κι' εγώ σαν διαμαντάκι
κι' από τη θεία του πνοή να γίνω λουλουδάκι.
Να μοσκοβοληθώ κι' εγώ από την ευωδία,
που άναψε στα πόδια του των Μάγων η λατρεία.
Να ‘μουν του σταύλου ένα άχυρο ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.


Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ

τοῦ Διονυσίου ᾿Ανατολικιώτου
δρος φιλοσοφικῆς σχολῆς ᾿Αθηνῶν,
πτυχιούχου κοινωνικῆς θεολογίας


Τὰ τελευταῖα χρόνια γίνεται πολὺς λόγος γύρω ἀπὸ τὰ ἱστο­ρικὰ καὶ χρονολογικὰ στοιχεῖα τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου· πότε ἀκριβῶς γεν­νήθηκε, ποιό ἔτος, ποιό μῆνα, ποιά ἐποχή. αὐτὲς οἱ συζητήσεις ὅμως δὲν γίνονται πάντοτε καλοπροαίρετα, ἀλλὰ πολλὲς φορὲς ἔχουν σκοπὸ νὰ ἀμφι­σβη­τήσουν τὴν ἱστορικότητα τοῦ γεγο­νό­τος τῆς γεν­νή­σεως, κατ᾿ ἐπέκτασιν δὲ νὰ πλήξουν τὴν πεποίθησι στὴν πραγ­μα­τικὴ ὕπαρξι τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ καὶ ἐν τέλει νὰ κλο­νί­σουν τὴν ἐμπι­στοσύνη μας καὶ τὴν πίστι μας στὸ θεανδρικὸ πρόσωπό του. ἐδῶ λοιπὸν θὰ προσεγγίσουμε τὴν γέννησι τοῦ Χριστοῦ κυρίως ἀπὸ πλευρᾶς ἱστο­ρι­κῆς καὶ θὰ ἀ­σχο­ληθοῦμε μὲ μία λεπτομέρεια· μὲ τὴν ἡμε­ρο­μηνία τῆς γεννήσεως.
῾Ιστορικὰ καὶ ἀστρονομικὰ στοιχεῖα
῞Οτι ὁ Κύριός μας ᾿Ιησοῦς Χριστὸς δὲν γεννήθηκε στὶς 25 δεκεμ­βρίου εἶναι γνωστὸ ἀπὸ τὴν ἀρχαία χριστιανικὴ ἐποχή. ἄλλωστε στοὺς πρώτους αἰῶνες ἡ ἐκκλησία οὔτε κἂν ἑώρταζε τὴν γέννησι τοῦ Κυρίου. γύρω στὰ μέσα τοῦ 4ου αἰῶνος καθι­ε­ρώ­θηκε ἡ δεσποτικὴ ἑορτὴ τῆς ᾿Επιφανείας ἢ Θεοφανείας καὶ ὡρίστηκε στὶς 5 ἰανουρίου, ἀργότερα δὲ στὶς 5 καὶ 6 ἰανουαρίου (Β. Στεφανίδη, «᾿Εκκλ. ἱστορία», ᾿Αθῆναι 1959, σ. 116, 313-314. ᾿Αρχίπ­που Βελουχιώτη, «Χριστιανικὲς ἑορτές», Συμβολὴ 14, σ. 15). γιὰ τὸ ἀρχικὸ περιεχόμενο τῆς ἑορτῆς αὐτῆς ὁ ἱστορικὸς Β. Στεφανίδης γράφει· «ὅσον δὲ ἀφορᾷ τὸ ζήτημα ποῖον γεγονὸς τοῦ βίου τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἑωρτάζετο, ὑπῆρχεν ἀμφιταλάντευσις μεταξὺ τῆς βα­πτί­σεως καὶ τῆς γεν­νήσεως αὐ­τοῦ». στὶς 5 καὶ 6 ἰανουαρίου γιορτάζονταν μαζὶ ἡ γέννησι καὶ ἡ βά­πτισι τοῦ Κυρίου, ἡ ἔμφασι ὅμως δινόταν στὴν γέννησι, διότι θεοφάνεια ἢ ἐπιφάνειαἐκαλεῖτο ἡ γέννησι, ἡ κατὰ σάρκα φανέρωσι τοῦ Κυρίου στὸν κόσμο. γενικῶς ἐπειδὴ ἡ ἑορτὴ αὐτὴ θεω­ρή­θηκε ὡς ἡμέρα «τῆς ἐπιφα­νείας τῆς μεσ­σι­ανικότητος ἢ θεότητος τοῦ Χριστοῦ» (Β. Στεφα­νίδης), ἔλαβε πολλαπλὸ θεολογικὸ περιεχόμενο, καὶ ἡ ἴδια ἡμέρα κατὰ τόπους ἐθεωρεῖτο συσσωρευτικὰ ὡς μνήμη πολλῶν γεγονότων τῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου, ἤ τοι τῆς γεν­νή­σεως, τῆς προσκυνήσεως τῶν ποι­μένων καὶ τῶν μάγων, τῆς περιτομῆς, τῆς βαπτί­σεως, ἀκόμη καὶ τοῦ πρώτου θαυ­μαστοῦ ση­μείου στὸν γάμο τῆς Κανά (᾿Ιω. Φουντούλη, «Λειτουργική», σ. 124).
Τὰ ἀρχαῖα ἡμερολόγια ἦσαν ἀτελῆ, σὰν ἕνα ῥολόι ποὺ χάνει ἢ κερδίζει 1 λεπτὸ κάθε μέρα, καὶ ἄρα ἡ πρωτοχρονιὰ καὶ κάθε πρω­το­μηνιὰ πήγαι­ναν μπρὸς-πίσω ἀνάλογα μὲ τὸ μέγεθος τῆς ἡμερολο­γιακῆς ἀνακριβείας καὶ ἀνάλογα μὲ τὸ πόσο συχνὰ γίνονταν διορ­θώσεις τοῦ ἔτους καὶ βελτιώ­σεις τοῦ ἡμερολογίου. γιὰ παράδειγμα, οἱ ἀρχαῖοι λαοὶ εἶχαν ὡς πρωτο­χρονιὰ τὴν 1η μαρτίου, ποὺ τὴν τοποθέτησαν ἀρχικῶς στὴν ἡμέρα τοῦ ἰσημερίας (ἀρχὴ τῆς ἀνοίξεως), ἐπειδὴ τότε εἶναι τὸ «πρωὶ» τῆς χρονιᾶς, τότε ἄρχιζαν οἱ ἀγροτικὲς ἐρ­γα­σίες, ὁ πλοῦς τῶν ναυτικῶν καὶ οἱ πολε­μικὲς ἐπι­χει­ρήσεις. ὅμως μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν ἡ ἰσημερία ἔφυγε ἀπὸ τὴν 1η μαρτίου καὶ πῆγε στὶς 21 τοῦ μηνός· αὐτὸ ὀφείλεται στὰ ἀτελῆ ἡμερολόγια τῆς ἀρχαιότητος.
Γιὰ ἕνα διάστημα οἱ ἀρχαῖοι ῾Ρωμαῖοι ἔκαμαν πρῶτο μῆνα τοῦ ἔτους τὸν σεπτέμ­βριο, διότι τότε τὴν 1η σεπτεμ­βρίου ἦταν ἡ φθινοπωρινὴ ἰση­μερία (σημερινὴ 23η τοῦ μηνός), καὶ ἀπὸ τότε ἀρχίζει ὁ νέος κύκλος τῶν ἀγροτικῶν ἐρ­γασιῶν, ποὺ ξεκινοῦν μὲ τὰ ὀρ­γώματα γιὰ τὴν ἑτοιμασία τῶν προσεχῶν καλλιεργειῶν. ὅταν ἀργότε­ρα, σὲ ὄψιμα χρόνια, οἱ ῾Ρω­μαῖοι ἔκαμαν πρωτοχρονιά τους τὴν 1η ἰα­νουαρίου, αὐτὴ ἀντιστοιχοῦσε στὴν σημερινὴ 22α δεκεμ­βρίου, μέγιστη νύ­χτα τῆς χρονιᾶς καὶ πρώτη μέρα ποὺ αὐξάνει τὸν χρόνο της καὶ τὴν ἡλι­ο­φάνεια, ἐνῷ ἡ 1η σεπτεμ­βρίου ἔμεινε σὰν οἰκο­νομικὴ καὶ φορολογικὴ πρωτοχρονιά, ἐπειδὴ τότε τελείωναν ὅλες οἱ συγκομιδές, καὶ οἱ πολῖτες μποροῦσαν νὰ πληρώσουν τοὺς φόρους των· σὲ εἶδος βέβαια, δηλαδὴ σὲ ἀγροτικὰ προϊόντα, διότι νόμισμα δὲν ὑπῆρχε ἀκόμα (Κωνσταντίνου Σιαμάκη, «Λάθος ὁ ἑορτασμὸς τῆς χιλιετηρίδος ἕναν χρόνο νωρίτερα», ἄρθρο τῆς 21ης ἰουλίου 2000).
Μὲ τὴν ἡμερολογιακὴ μεταρ­ρύθμισι τοῦ ᾿Αλεξαν­δρειανοῦ ῞Ελληνος ἀστρονόμου Σωσιγένους ἐπὶ ᾿Ιουλίου Καίσαρος τὸ 46 πρὸ Χριστοῦ οἱ ἡμέρες τοῦ ἔτους –καὶ ἡ 1η σεπτεμβρίου– πῆραν τὴν σημερινή τους θέσι. στὰ χρόνια τοῦ Καίσαρος καὶ τοῦ Χρι­στοῦ ἡ 1η σεπτεμβρίου ἦταν ἡ οἰ­κονομικὴ-φορολογικὴ πρωτο­χρονιά, ἐνῷ ἡ ἡμερολογιακὴ ἦταν ἡ 1η ἰα­νουαρίου. τὸ ῥωμαϊκὸ κράτος κάθε 1η σεπτεμβρίου δεχόταν τὶς φορο­λογικὲς δηλώσεις καὶ τοὺς φόρους καὶ κάθε 15 χρόνια ἔκανε ἀπογραφὴ τοῦ πληθυσμοῦ, ποὺ γιὰ τοὺς ῾Ρωμαίους ἦταν οἰκονομικὴ-φορολογικὴ καὶ ὄχι στατιστική, ὅπως εἶναι σήμερα, οὔτε στρατολογική, ὅπως ἦταν στὸν βιβλικὸ ᾿Ισραήλ. ἡ 1η σεπτεμβρίου τοῦ πρώτου ἔτους τῆς κάθε δεκα­πεν­ταετίας λεγόταν edictum, ἔδικτον, ἤδικτον, ἴδικτον, ἴνδικτος, ἐπειδὴ κατὰ τὴν ἡμέρα ἐκείνη ἐτοι­χοκολ­λεῖτο σὲ ὅλη τὴν αὐτο­κρατορία τὸ δόγμα (= edictum, διάταγμα) τοῦ αὐτοκράτορος ποὺ διέτασσε τὴν ἀπογραφή, ἡ ὁποία ἄρχιζε ἀμέσως (Κωνσταντίνου Σιαμάκη, ἔνθ᾿ ἀνωτέρω).






















Η αγία εικόνα τής Γέννησης τού Χριστού

Οἱ πληροφορίες τῆς Βίβλου
῾Ο εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ὅταν ἱστορῇ τὴν γέννησι τοῦ Κυρίου, μᾶς λέει (Λκ 2: 1)·«...ἐξῆλθε δόγμα παρὰ Καίσαρος Αὐγούστου ἀπογράφεσθαι πᾶσαν τὴν οἰκουμένην. αὕτη ἡ ἀπογραφὴ πρώτη ἐγένετο ἡγεμονεύοντος τῆς Συρίας Κυρηνίου». τὸ δόγμα = διά­ταγμα τοῦ Καίσαρος Αὐγούστου ἐτοι­χοκολλήθη, σύμφωνα μὲ τὰ προ­­ηγούμενα, τὴν 1η Σεπτεμβρίου ἐκείνου τοῦ ἔτους, κι ἀμέσως οἱ ὑπόδουλοι, μεταξὺ τῶν ὁποίων κι ὁ ᾿Ιωσὴφ μὲ τὴν ἔγκυο παρθένο Μαρία, ἔσπευσαν νὰ ἀπογραφοῦν ὁ καθένας στὸν τόπο καταγωγῆς του (Βηθλεὲμ) καὶ ὄχι στὸν τόπο διαμονῆς του (Ναζαρέτ)· ὅπως καὶ σήμερα οἱ ἑτεροδημότες γιὰ τὶς ἐκλογὲς τῆς τοπικῆς αὐτοδιοι­κήσεως πρέπει νὰ πᾶνε νὰ ψηφίσουν στὸ χωριό τους. παρ᾿
ὅλο ποὺ ἔσπευ­σαν τὸ ταχύτερο δὲν πρόλαβαν μιὰ ἀνθρώπινη θέσι διανυκτε­ρεύσεως μέσα σὲ σπίτι ἢ πανδοχεῖο, ἀλλ᾿ ἀναγ­κά­στηκαν νὰ διανυκτερεύ­σουν ὅπως ὅπως σ᾿ ἕναν στάβλο, ὅπου τὴν πρώτη βραδιὰ γεννήθηκε ὁ Χρι­στός. μία πορεία ἀπὸ τὴν Ναζαρὲτ μέχρι τὴν Βηθλεὲμ μὲ τὰ μέσα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης διαρκοῦσε 4 ἢ 5 ἡμέρες. συνεπῶς ὁ Χριστὸς γεννήθηκε τὴν νύχτα τῆς 4ης πρὸς 5η Σεπτεμβρίου, ποὺ τότε σὲ ὁποιαδήποτε ὥρα της ἐθεωρεῖτο 5η Σεπτεμβρίου, διότι γιὰ τοὺς ἀρ­χαίους τὸ νέο 24ωρο ἄρχιζε ἀπὸ τὴν δύσι τοῦ ἡλίου καὶ ὄχι ἀπὸ τὶς 12 τὰ μεσάνυχτα, ὅπως ἀρχίζει σήμερα (Κωνσταντίνου Σιαμάκη,ἔνθ᾿ ἀνωτέρω).
Σύμφωνα μὲ τὴν διήγησι τοῦ εὐαγγελίου ἀποκλείεται παν­τελῶς ἡ περίπτωσι ὁ Χριστὸς νὰ γεν­νήθηκε χειμῶνα, διότι τὴν νύχτα ἐκείνη «ποι­μένες ἦσαν ἐν τῇ χώρᾳ τῇ αὐτῇ ἀγραυλοῦντες καὶ φυλάσσοντες φυλακὰς τῆς νυκτὸς ἐπὶ τὴν ποίμνην αὐτῶν. καὶ ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου ἐπέστη αὐτοῖς...» (Λκ 2: 8). ὅπως γνωρίζουν οἱ κάτοικοι τῶν ἀγροτικῶν περιο­χῶν, οἱ ποιμένες ποτὲ δὲν βγάζουν τὴν νύχτα τὰ κοπάδια τους γιὰ βοσκὴ μέσα στὸ καταχείμωνο, ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν διότι τὰ ζῷα δὲν θὰ βροῦν τίποτε νὰ φᾶνε, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ διότι θὰ ψοφήσουν ἀπ᾿ τὸ κρύο καὶ τὴν ὑγρασία ἢ τὴν κακο­καιρία. αὐτὸ (δηλαδὴ τὴν νυχτερινὴ βοσκὴ) τὸ κάνουν στὴν ζεστὴ περίοδο τοῦ ἔτους, κυρίως μάιο μὲ σεπτέμβριο, διότι τότε λόγῳ τῆς ζέ­στης καὶ τοῦ καύσωνος πάλι τὰ ζῷα διατρέχουν κίνδυνο, ἂν βο­σκήσουν τὴν ἡμέρα. Κι ἂν στὴν ῾Ελλάδα γίνεται αὐτὸ τὸν σε­πτέμ­­βριο, ποὺ εἶναι ζεστὸς καὶ σχεδὸν καλοκαιρινὸς μῆνας, πολὺ πιὸ ζεστὸς εἶναι στὴν Παλαιστίνη.
῾Η λειτουργικὴ παράδοσι τῆς ἐκκλησίας
Βέβαια μπορεῖ κάποιος νὰ ἀναρωτηθῇ· καλὰ εἶναι ὅλα αὐτὰ τὰ στοι­χεῖα καὶ οἱ ἑρμηνεῖες ποὺ δίνονται, ἀλλὰ εἶναι δυνατὸν νὰ μὴν ἔχουμε καμμία σαφέστερη ἐκκλησιαστικὴ μαρτυρία (ἀνάμνησι ἢ παράδοσι) ὅτι ἡ γέννησι τοῦ Χριστοῦ ἔγινε τὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ σεπτεμβρίου; καὶ ὅμως ἔχουμε! σὲ ἕνα ἀρχαιότατο ἐκκλησιαστικὸ τυπικὸ τῆς ἁγίας Σο­φίας Κων­σταν­τινουπόλεως, σὲ χειρόγραφο τοῦ 9ου αἰῶνος (πατ­μια­κὸς κῶδιξ 266, ἔκδοσις Δημητριεύσκη Ι, Κίεβον 1895, σ. 1), στὴν 1η σεπτεμβρίου ὁρίζεται στὸ 3ο ἀν­τί­φωνο τῆς λειτουργίας νὰ ψαλῇ τὸ ἐφύμνιον «Σῶσον ἡμᾶς, Υἱὲ Θε­οῦ, ὁ ἐκ παρθένου τεχθείς, ψάλλοντάς σοι ἀλληλούια». ἀλλὰ τὸ ἐφύ­μνιον αὐτὸ εἶναι τῆς λειτουργίας τῶν χριστου­γέννων καὶ ψάλ­λε­ται μέχρι σήμερα στὶς 25 δεκεμβρίου! γιατί νὰ ψαλῇ καὶ τὴν 1η σεπτεμβρίου στὴν ἀρχὴ τῆς ἰνδίκτου; εἶναι ἀσφα­λῶς ἐντυπωσιακὸ ὅτι τὴν ἐποχὴ ποὺ πατρι­άρχης ἦταν ὁ ἅγιος Φώτιος ὁ μέγας, στὴν λειτουργία ποὺ ὁ ἴδιος χορο­στατοῦσε στὴν ἁγία Σοφία Κων­σταν­τι­νου­πόλεως τὴν 1η σεπτεμβρίου, ἀνυμνοῦσαν τὴν γέννησι τοῦ Κυ­ρίου! ἡ πληροφορία αὐτὴ ποὺ μόλις δια­σώθηκε μέχρι τῶν ἡμε­ρῶν μας στὸ χειρόγραφο τοῦ 9ου αἰῶνος εἶναι μεγάλης θεολογικῆς καὶ ἱστο­ρικῆς σπουδαιότητος, διότι δείχνει ὅτι σὲ ἀρ­χαιότατους χρό­νους ὑ­πῆρ­χε στὴν ἐκκλησιαστικὴ συνείδησι ἀνάμνησι ὅτι ὁ Κύριος γεν­νήθη­κε στὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ μηνὸς σεπτεμβρίου.
Μέσα ἀπ᾿ αὐτὸ τὸ πρῖσμα κάποια λειτουργικὰ στοιχεῖα τῆς 1ης σε­πτεμ­βρίου, ποὺ μέχρι σήμερα δὲν εἶχαν τύχει ἰδιαιτέρας προσοχῆς, ἀπο­κτοῦν ἄλλην βαρύτητα. κατ᾿ ἀρχὰς βλέπουμε ὅτι ἡ ἀκολουθία τῆς 1ης σεπτεμβρίου στὸ μηναῖο εἶναι ἑορτάσιμος ὑπὸ τύπον μικρᾶς δεσπο­τικῆς ἑορτῆς. αὐτὸ πλέον δὲν σημαίνει ἐπίδρασι τοῦ κοσμικοῦ ἑορτολο­γίου (τῆς αὐτο­κρα­τορικῆς ἰνδίκτου-πρωτοχρονιᾶς) στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀκολου­θία, ἀλλὰ ὅτι ἡ ἐκκλησία ὥρισε αὐτὴν τὴν ἑορτὴ γιὰ καθαρὰ δικούς της λό­γους. ἐπιπλέον ἂν προσέξουμε τὴν ὑμνογραφία τῆς 1ης σεπτεμβρίου, ὅπως ὑπάρχει στὰ ἐν χρήσει λειτουργικὰ βιβλία (μηναῖα), θὰ ἐκπλα­γοῦμε ἀσφαλῶς, ὅταν διαπιστώσουμε ὅτι στὴν θεματολογία τῆς ἡμέρας περι­λαμ­βάνεται καὶ ἡ γέννησις τοῦ Κυρίου. ἀξίζει νὰ δοῦμε λίγα ἀποσπά­σματα.
᾿Απόστιχον τοῦ ἑσπερινοῦ, ἰδιόμελον 3ον, ἦχος β΄· «Θαυμαστὸς εἶ, ὁ Θεός, καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα σου, καὶ αἱ ὁδοί σου ἀνεξιχνίαστοι· πέλεις γὰρ σοφία τοῦ Θεοῦ, καὶ ὑπόστασις τελεία καὶ δύναμις, συνάναρχός τε καὶ συναΐδιος συνεργία· δι᾿ ὃ παντοδυνάμῳ ἐξουσίᾳ κόσμῳ ἐπεδήμησας, ζητῶν ὃ ἐκάλλυνας πλάσμα, ἀνεκφράστως ἐξ ἀπειράνδρου μητρός, μὴ τραπεὶς τῇ θεότητι...»
Κανὼν τῆς ἰνδίκτου, ᾠδὴ α΄, ἦχος α΄, τροπάριον 2ον· «῎ᾼσωμεν πάντες Χριστῷ τῷ πατρικῇ εὐδοκίᾳ ἐπιφανέντι ἐκ παρθένου...» [ἐπιφανέντι ἐκ παρθένου = ἡ ἀρχαία ἑορτὴ τῆς ἐπιφα­νείας, ἤ τοι τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου.]
Αἶνοι τοῦ ὄρθρου, ἰδιόμελον 3ον, ἦχος β΄· «Αἱ πορεῖαί σου, ὁ Θεός, αἱ πορεῖαί σου μεγάλαι καὶ θαυμασταί· δι᾿ ὃ τῆς οἰκονομίας σου τὴν δυνα­στείαν μεγαλυνοῦμεν, ὅτι φῶς ἐκ φωτὸς ἐπεδήμησας εἰς ταλαίπωρον κόσμον σου, καὶ τὴν πρώτην ἀνεῖλες ἀρὰν τοῦ παλαιοῦ ᾿Αδάμ, ὡς ηὐδό­κησας, Λόγε, ...» [φῶς ἐκ φωτὸς ἐπεδήμησας = Θεοφάνεια.]
῾Επομένως στὴν καὶ σήμερα ψαλλόμενη ὑμνολογία τῆς 1ης σεπτεμ­βρίου διατηροῦνται πολλὲς ἀναφορὲς ποὺ συνδέουν τὴν ἡμέρα αὐτὴν μὲ τὴν ἀρχαία ἑορτὴ τῆς ᾿Επιφανείας ἢ Θεοφανείας, τὸ περι­ε­χόμενο τῆς ὁποίας σαφῶς ὁρίζεται (στὶς ἴδιες ἀναφορὲς) ὅτι ἦταν ἡ γέν­νησι τοῦ Χρι­στοῦ. ἀρκεῖ νὰ συγκρίνουμε τὰ παραπάνω ἀπο­σπάσματα μὲ τοὺς ὕμνους τῆς 25ης δεκεμβρίου καὶ τῆς 6ης ἰανουαρίου, ὅπως ἐπὶ παραδείγματι μὲ τὸ 3ο κεκραγάριον ἰδιόμελον τοῦ ἑσπερινοῦ τῶν χριστουγέννων, ἦχος β΄· «...ὁ σαρκωθεὶς ἐκ Πνεύματος ἁγίου, καὶ ἐκ τῆς ἀειπαρθένου Μαρίας ἐναν­θρωπήσας, φῶς ἡμῖν ἔλαμψας, Χριστὲ ὁ Θεός, τῇ σῇ παρουσίᾳ· φῶς ἐκ φωτός, τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα, πᾶσαν φύσιν ἐφαίδρυνας...» Καὶ μὲ ἕνα στιχηρὸ τῶν αἴνων τῆς 6ης ἰανουαρίου· «Φῶς ἐκ φωτός, ἔλαμψε τῷ κόσμῳ, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ ἐπιφανεὶς Θεός, τοῦτον λαοὶ προσκυ­νήσωμεν». γίνεται λοιπὸν σαφὲς ὅτι ἡ ἀρχὴ τῆς ἰνδίκτου ἀποτελεῖ ἐκκλησιαστικὴ ἑορτή, διότι πρωταρχικὰ συνδέεται μὲ τὴν ἀνάμνησι τῆς γεννήσεως τοῦ θεανθρώπου.
῞Οταν κατὰ τὰ μέσα τοῦ 4ου αἰῶνος θεσπίστηκε ἡ ἑορτὴ τῆς Θεο­φα­νείας, πρέπει νὰ ὑπῆρχε ἀκόμη ὡς ἀρχαία ἐκκλησιαστικὴ παράδοσι ἡ ἀμυδρὴ ἀνάμνησι ὅτι ὁ Κύριος γεν­νή­θηκε στὶς 5 τοῦ μηνὸς μετὰ τὴν πρωτοχρονιά· κι ἐπειδὴ στὴν ξεθω­ριασμένη προφορικὴ παράδοσι λησμο­νήθηκε ὅτι πρόκειται γιὰ τὴν οἰ­κονομικὴ-φορολογικὴ πρωτοχρονιά, τὴν «πρώτη τῆς ἰνδί­κτου», καὶ ὄχι γιὰ τὴν κοσμικὴ πρωτοχρονιά, θεωρήθηκε ὅτι ὁ Χρι­στὸς γεννήθηκε στὶς 5 ᾿Ιανουαρίου, ὁπότε γι᾿ αὐτὸ τοποθέτησαν καὶ τὴν ἑορτὴ τῆς Θεοφανείας ἢ ᾿Επιφανείας σ᾿ αὐτὴν τὴν ἡμερο­μηνία. τὸ ὅτι στὴν ἴδια ἡμερομηνία κατὰ τὴν ἀρχαιότητα συνέπιπτε τὸ χειμερινὸ ἡλιοστάσιο καὶ ἡ εἰδωλολατρικὴ ἑορτὴ τῶν γενεθλίων τοῦ «θεοῦ» ἡλίου ἦταν κατ᾿ ἀρχὰς μία ἁπλῆ σύμπτωσι. σύντομα ἡ χριστιανικὴ ἑορτὴ ἔγινε διήμερη, 5 καὶ 6 ἰανουαρίου, καὶ τελικῶς ἡ δεύ­τερη ἡμέρα ἔγινε πανηγυρι­κώτερη καὶ ἐπεσκίασε τὴν πρώτη. ἔ­μεινε ὅμως μέχρι σήμερα ἡ συνήθεια νὰ τελῆται τὴν 5η ἰανουαρίου ὄρθρος καὶ λειτουργία καὶ μέγας ἁγιασμὸς πολὺ νωρὶς τὸ πρωί, καὶ λίγοι εὐλαβεῖς χριστιανοὶ νὰ πηγαίνουν στὴν ἐκκλησία μὲ ἰδιαίτερη εὐλάβεια. ὑπάρχει ἐπίσης στὴν λαϊκὴ πα­ράδοσι ὁ θρῦλος ὅτι τὴν νύχτα ἐκείνη τὴν πρὸς 5 ἰανουαρίου κατὰ τὰ μεσάνυχτα «ἀνοίγουν τὰ οὐράνια», καὶ φαίνεται ὁ Θεός· στοὺς πολὺ πιστοὺς μόνο. αὐτὸ εἶ­ναι ὁ ἀσθενὴς ἀπόηχος ὅτι τὴν νύχτα ἐκείνη γεν­νήθηκε ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός, κι ἔγινε ὁρατὸς στοὺς ἀνθρώπους, μὲ πρώτους τοὺς πολὺ πιστοὺς καὶ ταπεινοὺς βοσκοὺς τῆς Βηθλεέμ (Κωνσταντίνου Σιαμάκη, ἔνθ᾿ ἀνωτέρω). ἑπομένως ἡ κατὰ τὴν 5η ἰανου­αρίου ἑορταζομένη ἀρ­χικῶς Χριστοῦ γέννα δείχνει μὲ κάποιο λάθος τὴν 5η σεπτεμβρίου ποὺ φαίνεται στὰ εὐαγγέλια ὡς ἡμέρα τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.
Γιατί ὅμως τελικὰ γιορτάζουμε τὰ χριστούγεννα στὶς 25 δεκεμβρίου; καὶ πάλι ἡ αἰτία βρίσκεται στὰ ἀτελῆ ἡμερολόγια τῆς ἀρχαι­ό­τητος. ἡ ῾Ρώμη γιόρταζε τὴν ἑορτὴ τῆς θεοφανείας ὄχι στὶς 5 ἢ 6 ἰανουαρίου ἀλλὰ στὶς 25 δεκεμβρίου, διότι εἶχε γίνει κάποια ἡμερο­λογιακὴ διόρθωσι, ἐξ αἰτίας τῆς ὁποίας τὸ χειμερινὸ ἡλιο­στάσιο, ποὺ παλαιότερα συνέπιπτε στὶς 5 ἢ 6 ἰανουαρίου, τώρα συνέπιπτε στὶς 25 δεκεμβρίου, ὁπότε καὶ ἡ ἑορτὴ στὴν ῾Ρώμη με­τα­τέθηκε στὴν νέα της ἡμε­ρο­μηνία 25 δεκεμβρίου, ἐνῷ στὴν ᾿Ανατολὴ παρέμεινε στὶς 5 ἰανουα­ρίου. πάντως πολὺ νωρίς, τέλη τοῦ 4ου αἰῶνος, ἡ 25η δεκεμβρίου ὡς χριστιανικὴ ἑορτὴ ἀπὸ τὴν ῾Ρώμη με­ταφέρ­θηκε στὶς ἐκκλησίες τῆς ᾿Ανατολῆς καὶ καθιερώθηκε. τότε συνέβη νὰ διατηρηθοῦν ὡς ἐκκλησιαστικὲς ἑορτὲς καὶ οἱ δυὸ ἡμε­ρομηνίες, ἡ μὲν 25η δεκεμβρίου καθαρῶς ὡς γενέθλιος ἡμέρα τοῦ Χριστοῦ, ἡ δὲ 6η ἰανου­αρίου ὡς ἀνά­μνησι τῆς βαπτίσεως αὐτοῦ. ἡ ἀρχαία σύζευξι τῶν δεσπο­τικῶν ἑορτῶν τῆς γεννήσεως καὶ τῆς βαπτίσεως στὶς 5 καὶ 6 ἰα­νου­αρίου διατηρήθηκε μέχρι σήμερα στὸ ἑορτολόγιο τῆς ἀρμενικῆς ἐκκλη­σίας.

Η σημασία τῶν ἐρευνῶν
Τί σημαίνει ἡ ἐξακρίβωσι τῆς πραγματικῆς ἡμερομηνίας τῆς γεν­νή­σεως τοῦ Κυρίου; ὅτι τώρα θὰ πρέπει νὰ ἀλλά­ξουμε τὴν ἡμερο­μη­νία γιορτῆς τῶν χρι­στου­γέννων; ὄχι. πρέπει νὰ ξέ­ρουμε ὅτι οἱ περισ­σό­τερες ἡμερομηνίες τῶν δεσπο­τικῶν καὶ θεομητο­ρικῶν ἑορτῶν εἶναι συμ­βατικές. ἐπὶ παραδείγματι τὸ γενέσιον τῆς Θεοτό­κου δὲν συνέβη 8 σε­πτεμβρίου, οὔτε ξέρουμε πότε συνέβη. ἡ μεταμόρ­φωσις τοῦ Κυρίου ἔλαβε χώρα 40 ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν μεγάλη παρα­σκευή, ἄρα θὰ περίμενε κανεὶς νὰ εἶναι κινητὴ ἑορτὴ καὶ νὰ τὴν γιορτάζουμε φεβρουάριο ἢ μάρτιο, κι ἐμεῖς τὴν γιορτάζουμε αὔγουστο (μετάθεσι 6 μῆνες). ἐπίσης οἱ περισ­σό­τερες μνῆμες ἁγίων δὲν εἶναι στὴν ἡμερομηνία ποὺ μαρ­τύ­ρησαν ἢ ἐκοιμήθησαν ὁσιακῶς, ἀλλὰ σὲ ἄλλη ἡμερομηνία γιὰ διαφόρους λό­γους. ἔτσι ἡ μνήμη τοῦ Χρυσοστόμου στὶς 13 νοεμβρίου εἶναι κατὰ μετάθεσι 2 ὁλόκληρους μῆνες. ἡ μνήμη τοῦ ὁσίου Συμεὼν τοῦ νέου θεολόγου μετατίθεται κατὰ 6 ὁλόκλη­ρους μῆνες (ἀπὸ 12 μαρτίου στὶς 12 ὀκτωβρίου). ἐδῶ λοιπὸν στὰ Χριστούγεννα ἔχουμε μετάθεσι γιὰ 4 μῆνες, καὶ μάλιστα ξέρουμε καὶ τοὺς λόγους καὶ τὶς συγχύσεις μηνῶν ποὺ ὡδήγησαν σ᾿ αὐτὴν τὴν μετάθεσι. δὲν εἶναι κά­τι τὸ παράξενο στὸν χῶρο τοῦ ἑορτολογίου.
Σὲ κάθε περίπτωσι ἡ σημασία τοῦ ἀκριβοῦς προσδιορισμοῦ τῆς γεν­νή­σεως τοῦ Κυρίου εἶναι με­γάλη. 1) φαίνεται ὅτι οἱ πληροφορίες τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἀκρι­βεῖς, ἄρα κατὰ πάντα ἀληθεῖς. 2) ἡ ἐκκλησία δὲν ἐπηρεάστηκε ἀπὸ εἰδωλολατρικὲς ἑορτὲς στὸν ἀρχικὸ προσδιορισμὸ τῆς ἡμε­ρο­μηνίας τῶν χριστουγέννων. 3) δὲν ἔχουν σχέσι τὰ δικά μας χρι­στού­γεννα μὲ τὰ δῆθεν χριστούγεννα τοῦ ἐκτὸς ἐκκλησίας κόσμου.

(δημοσιεύτηκε στὸν «᾿Εκκλησιολόγο» Πατρῶν στὶς 17/12/2011)

Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2014

Ξενοφών Ζολώτας: «Αυτοί οι δύο θα χρεοκοπήσουν τη χώρα»

Ήταν 3 Ιανουαρίου 1990, αργά το βράδυ και ενώ οι διάδρομοι της Βουλής ήσαν σχεδόν άδειοι, στο γραφείο του πρωθυπουργού της οικουμενικής κυβέρνησης Καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα επικρατούσε μια απίστευτη ένταση και υπερκινητικότητα. Το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών (Κωνστ. Μητσοτάκης, Ανδρέας Παπανδρέου, Χαρίλαος Φλωράκης - πρόεδρος Συνασπισμού της Αριστεράς) δεν ενέκρινε το έκτακτο σχέδιο 10 σημείων που πρότεινε ο κ. Καθηγητής και η χώρα κινδύνευε με άμεση χρεοκοπία και στάση πληρωμών.


Το ήξεραν ή το υποψιάζονταν ελάχιστοι και η καθημερινότητα στην χειμωνιάτικη Αθήνα ήταν απολύτως ομαλή παρά τις γνωστές και οικείες έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις. Άλλωστε παντού στον δυτικό κόσμο η πτώση του τείχους του Βερολίνου, η διάλυση του υπαρκτού σοσιαλισμού και το άνοιγμα των βόρειων συνόρων της χώρας είχαν προκαλέσει μια γενικευμένη αίσθηση αισιοδοξίας.
Στην Ελλάδα είχαν προηγηθεί δύο εκλογικές αναμετρήσεις με την πρώτη να οδηγεί στην συγκρότηση της κυβέρνησης Τζαννετάκη με συνεργασία ΝΔ-Συνασπισμού και η δεύτερη στην οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα. Ήταν μια κυβέρνηση γέφυρα που θα οδηγούσε την χώρα ομαλά στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση μέσα όμως από ένα σχέδιο συναινετικής Εθνικής Ανασυγκρότησης που θα οδηγούσε τη χώρα σε μια νέα πορεία. Γι’αυτό ο Ζολώτας αποφάσισε ως πρωθυπουργός να συγκροτήσει την περίφημη τότε άγνωστη σήμερα Επιτροπή Αγγελόπουλου (Άγγελος Αγγελόπουλος, Καθηγητής Οικονομίας, νεανικός φίλος του Ξ. Ζολώτα, υπουργός της «Κυβέρνησης του Βουνού» ΠΕΕΑ και της Κυβέρνησης Εθν. Ενότητας τον Οκτώβριο Δεκέμβριο 1944).
Στόχος του ήταν να πείσει επιτέλους όλα τα πολιτικά κόμματα να συμφωνήσουν σε ένα ελάχιστο κοινό πρόγραμμα που συμπύκνωνε την έμμονη ιδέα του Καθηγητή από το 1924, όταν έγινε - ο νεότερος στη ιστορία - Καθηγητής Οικονομικών. Νομισματική σταθερότητα μαζί με γρήγορη οικονομική ανάπτυξη και εκβιομηχάνιση. Κάτι που το κατόρθωσε προσωρινά ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας την περίοδο 1955-1967, όταν η Ελλάδα σημείωσε ποσοστά ανάπτυξης του ΑΕΠ με τον «ιαπωνικό» ρυθμό του 6-7% ετησίως. Σε στενή συνεργασία και με την υποστήριξη του Κων. Καραμανλή που έγινε πρωθυπουργός το 1955, προώθησε ένα επιτυχημένο μείγμα κρατικής παρέμβασης και αγοράς που μόνον η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα κατόρθωσαν να επιτύχουν.
Αυτό ήταν το όραμα Ζολώτα. Βιομηχανία τύπου Νότιας Κορέας (το 1960 ήταν φτωχότερη από την Ελλάδα) δημοκρατία αναπτυγμένης χώρας και στόχευση στην καρδιά της Ευρώπης. Αν και δεν εξέφραζε ποτέ ανοικτά τις πολιτικές του προτιμήσεις και τηρούσε με θρησκευτική ευλάβεια την αμερόληπτη ουδετερότητα που του επέβαλλε η θέση του ως Διοικητή της ΤτΕ και ο δυναμικά μειλίχιος χαρακτήρας του, δεν ανήκε ποτέ στην Δεξιά Παράταξη. Ήταν πάντοτε ένας κεντρώος της σύνθεσης.
Έκανα αυτή την παρενθετική παρέμβαση του κεντρικού αφηγηματικού νήματος του άρθρου για τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι η εξαιρετική έκθεση για το έργο και την ζωή του Ξενοφώντα Ζολώτα που εγκαινιάστηκε προχθές στο νέο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) στην οδό Αμερικής και θα διαρκέσει αρκετούς μήνες. Προτείνω σε όλους και ιδίως στους νεότερους που μάλλον δεν ξέρουν καν της ύπαρξή του να την επισκεφτούν. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο Έλληνα οικονομολόγο και - για μένα - τον πιο συνειδητό Έλληνα πρωθυπουργό που προσέγγισε την έννοια του «Δημόσιου Συμφέροντος» περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει και αυτός με την επικαιρότητα των πιο σκληρών πλευρών της ιστορίας μας. Με αφορμή τα 70 χρόνια από τα Δεκεμβριανά του 1944 και την συζήτηση που άνοιξε θα πρέπει να εξεταστεί και η προσπάθεια ενός τρίτου, σοσιαλιστικού και δημοκρατικού πόλου που συνετρίβη πρόωρα μέσα στην μέγγενη του εμφύλιου πολέμου που ακολούθησε. Άλλωστε ο Ξεν. Ζολώτας θεωρούσε ιδανικό οικονομικό σύστημα και για την Ελλάδα – με σταδιακά βήματα και εφόσον το επέτρεπαν οι συνθήκες – τον «Δημιουργικό Σοσιαλισμό» (βλέπε βιβλίο του με τον ίδιο τίτλο το 1943) που θα ήταν μια σύνθεση φιλελεύθερης (όχι αρρύθμιστης ή όπως λέμε σήμερα νεοφιλελεύθερης) αγοράς με ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος και γι’αυτό μαζί με τον Άγγελο Αγγελόπουλο ίδρυσαν κατά την διάρκεια της Κατοχής το 1942 τον όμιλο Σοσιαλιστική Ένωση (στην οποία από πρόταση της Ιωάννας Τσάτσου συμμετείχε για λίγο και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής).
Ο τρίτος λόγος και πιο σημαντικός ακολουθεί. Ας ξαναγυρίσουμε λοιπόν στην αρχή της ιστορίας.
«Είναι καλοί άνθρωποι αλλά είναι άρπαγες του κράτους»
Όταν στις 23 Νοεμβρίου 1989 ο Καθηγητής Ζολώτας ανέλαβε ύστερα από ομόφωνα πρόταση των κομμάτων την πρωθυπουργία της οικουμενικής Κυβέρνησης, τα οικονομικά στοιχεία που του δόθηκαν ήταν από ασαφή έως θολά. Σίγουρα πολύ χειρότερα απ' ότι του είχαν ειπωθεί. Είχε προηγηθεί η τρίμηνη θητεία της κυβέρνησης Τζαννετάκη, ένα καθεστώς ημικυβερνησίας. Υπουργός Οικονομικών ήταν ο Αντ. Σαμαράς με βασική καινοτομία της υπουργίας του την εισαγωγή των αφορολόγητων κόκκινων πινακίδων αυτοκινήτων ΑΜΟ που πλημμύρισαν τη χώρα, παρότι προορίζονταν αρχικά για τους εργαζόμενους στο εξωτερικό (βλ άρθρο ΑΔ Παπαγιαννίδη στον Οικ. Ταχυδρόμο Σεπτ 1999). Μεταπήδησε στην συνέχεια και στην οικουμενική ως υπουργός Εξωτερικών. Την ίδια θέση διατήρησε και στην κυβέρνηση Μητσοτάκη που ήλθε στην εξουσία τον Απρίλιο του 1990, όταν έγινε ο «μοιραίος» άνθρωπος για την εμπλοκή στο Σκοπιανό αλλά και για την πτώση της κυβέρνησης της ΝΔ το 1993. Και μετά ήλθε πάλι στην εξουσία ο ΑΓ Παπανδρέου και πάλι τα γνωστά. Στην Ελλάδα ένας κλειστός αριθμός ατόμων επανέρχονται εναλλάξ στην εξουσία.
Γενικά η κυβέρνηση Τζαννετάκη - όπως και όλες οι προηγουμένως - δεν παρέδωσε τίποτα. Όταν ο πρωθυπουργός μου ζήτησε να βρω τα αρχεία αποφάσεων και ομιλιών για να τα συμβουλευτεί, οι δέκα, προϋπάρχουσες, κυρίες γραμματείς του Γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού - «τρελάθηκα» με τον αριθμό - με κοίταξαν με απορία. «Ποια αρχεία, δεν υπάρχουν αρχεία» μου είπε η προϊσταμένη. «Τα παίρνουν όλα οι Πρωθυπουργοί στο σπίτι τους». Τρελάθηκα για δεύτερη φορά αλλά όπως αποδείχτηκε ήμουν απλά στον πρόλογο. (Τελικά το 2002 ψηφίσθηκε νόμος για τα Αρχεία του Πρωθυπουργού με πρωτοβουλία του καθηγητή Γιώργου Παπαδημητρίου, νομικού συμβούλου επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη, αλλά μάλλον δεν εφαρμόζεται πλήρως ακόμη. Ίσως το 2050). Όταν μετέφερα το νέο στον Καθηγητή Ζολώτα, παρότι τυπικά το θέμα ήταν ήσσονος σημασίας για την εποχή, εξερράγη. «Είμαι 86 ετών. Έχω γράψει 40 βιβλία αλλά μόνο τώρα αρχίζω να καταλαβαίνω τις βαθιές παθογένειες της χώρας. Είναι θαύμα που επιβιώνει αυτό το κράτος» Και ήταν μόνο η αρχή.
Στις 3 Ιανουαρίου του 1990 η κατάσταση στα δημοσιονομικά πράγματα έτεινε να γίνει απελπιστική. Το ΑΕΠ της χώρας σε ευρώ ήταν περίπου στα 70 δις (σήμερα είναι 184 δις) ενώ το Δημόσιο χρέος ακόμη ήταν μόνο στο 70% με ραγδαία όμως αυξητική τάση (σήμερα είναι ως γνωστόν στο 176% του ΑΕΠ). Ο πληθωρισμός γύρω στο 15% (σήμερα έχουμε αρνητικό πληθωρισμό ή αποπληθωρισμό) τα επιτόκια εσωτερικού στο 24% το δημόσιο έλλειμμα κτύπαγε το 13% (όπως το 2009) και περίπου στο 10-12% ήταν το έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου πληρωμών. Είχαν αρχίσει σταδιακά εξαγωγές κεφαλαίων με ταξίδια στην Ελβετία κα το κυριότερο κινδυνεύαμε με αθέτηση διεθνών πληρωμών και με μη πληρωμή μισθών και συντάξεων. Ουσιαστικά υπήρχε διορία 2 ή 3 ήμερών πριν το πρόβλημα πάρει μεγάλες διαστάσεις και υπήρχε ο άμεσος κίνδυνος γενικευμένης ανησυχίας των πολιτών για την «υγεία» και την ισοτιμία της δραχμής. (Αποκτήσαμε τελικά το 2001 το ευρώ αλλά ήδη είχαν ξεπροβάλλει τα τρία περίφημα κριτήρια του Μάαστριχτ που θεσπίστηκαν το 1993.)
Με δεδομένη την άρνηση των τριών πολιτικών αρχηγών να συναινέσουν στα 10 έκτακτα μέτρα Ζολώτα, το μόνο που έμενε ήταν η έκτακτη σύναψη Syndicated Loan από Διεθνείς Τράπεζες (η αγορά Ομολόγων δεν ήταν τότε πολύ αναπτυγμένη). Πράγμα ιδιαιτέρως δύσκολο να πραγματοποιηθεί σε ένα λογικό και μη αστρονομικό επιτόκιο.
Όταν μπήκα στο γραφείo του καθηγητή Ζολώτα στο ισόγειο της Βουλής, τον είδα για μια και μόνη φορά στην 18χρονης γνωριμίας μας (τον γνώρισα το 1986 όταν έκανα μαζί του μια συνέντευξη εφ’όλης της ύλης για τα 70 χρόνια του ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ) να κάθεται «σε αναμμένα κάρβουνα». Είχε μπροστά του δυο μεγάλα καλογραμμένα λογιστικά φύλλα κάτι σαν έσοδα - έξοδα υποχρεώσεις του κράτους και δίπλα κράταγε σημειώσεις με συνεχείς αναπροσαρμογές. Είχε έρθει για δεύτερη φορά ένας παλιός μαθητής του από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους με άλλα δυο λογιστικά τεφτέρια υπό μάλης. Τηλεφώνησε στον από χρόνια στενότερο συνεργάτη του Ν.Α. από την Τράπεζα της Ελλάδας «Μόνο σε αυτούς του δύο έχω εμπιστοσύνη για την αξιοπιστία των στοιχείων. Είναι οι μόνοι που δεν μου πασάρουν "αλλοιωμένα" στοιχεία για τις πραγματικές υποχρεώσεις του κράτους». «Μα κύριε Καθηγητά του αντέτεινα αυτά δεν είναι επίσημα στοιχεία. Είστε Πρωθυπουργός της χώρας θα έπρεπε να είχατε σε πέντε λεπτά τα πραγματικά μεγέθη του Κράτους».
«Παιδί μου, είπε (προσφιλής προσφώνηση του Καθηγητή στους στενούς του συνεργάτες ανεξαρτήτως ηλικίας) δεν υπάρχει πλέον ενιαίο κράτος στην Ελλάδα. Το κράτος είναι κάτι σαν αδειανό πουκάμισο για τα μάτια του κόσμου. Γνωρίζω από παλιά τον Ανδρέα και τον Μητσοτάκη και είναι καλοί άνθρωποι ως άτομα. Αλλά με τα κόμματά τους έχουν γίνει άρπαγες του κράτους που το λαφυραγωγούν εναλλάξ. Έχουν φτιάξει δύο παράλληλους κομματικούς μηχανισμούς υποκαθιστώντας το επίσημο κράτος. Συγκρούονται αδυσώπητα αλλά ξέρουν ότι είναι μια ο ένας μια ο άλλος. Και κρατάνε τις κρίσιμες πληροφορίες μόνο για τον εαυτό τους. Οι της ΝΔ δραματοποιούν τα στοιχεία προς το χειρότερο γιατί θέλουν άμεσα εκλογές, οι του ΠΑΣΟΚ κάνουν το ακριβώς αντίθετο γιατί δεν θέλουν τώρα εκλογές και είναι ικανοί μέσα στην αδιάφορη ανευθυνότητά τους να καταγγέλλουν ο ένας τον άλλο δημοσίως και να εκθέτουν τη χώρα διεθνώς. Να το θυμάσαι ότι αυτό οι δύο σε πέντε σε δέκα ίσως και λίγο περισσότερα χρόνια θα χρεοκοπήσουν την Ελλάδα».
«Το δράμα», συνέχισε «η τραγωδία είναι ότι αυτός που είναι ο πιο λογικός αυτός που με στηρίζει περισσότερο στο Συμβούλιο Αρχηγών που είναι αυτός που έχουμε τις μεγαλύτερες διαφορές. Ο Χαρίλαος Φλωράκης ίσως επειδή έζησε την άγρια εποχή του εμφύλιου δείχνει την μεγαλύτερη ευαισθησία για την κρισιμότητα της κατάστασης. Αλλά και αυτός δεν μπορεί να τα πει δημοσίως. Τις προάλλες μου είπε: «Ξενοφώντα αν σε στηρίξω δημοσίως θα με φάνε οι δικοί μου». Ίσως τελικά να μας σώσει η Ευρώπη με τις νέες Συνθήκες αλλά με διαλυμένο και αρπακτικό κράτος η ιδιωτική οικονομία θα μείνει απροστάτευτη και θα καταστραφεί μέσα στον θυελλώδη ανταγωνισμό».
Συγκρουσιακή λαφυραγώγηση εναλλάξ και ΜΝΗΜΟΝΙΟ
Σοφά, προφητικά λόγια ενός ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ Έλληνα που δυστυχώς αποδείχτηκαν στο σύνολο τους αληθινά. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, το 2004 ο Γ. Αλογοσκούφης καταγγέλλει ως υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή την προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ότι έκρυβε ελλείμματα κάτω από το χαλί. Πρώτη διεθνής δυσφήμηση της χώρας. Το 2009 ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ως υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου καταγγέλλει τον Γ Αλογοσκούφη (και Γ Παπαθανασίου) ότι και αυτοί με την σειρά τους έκρυβαν το κολοσσιαία δημόσιο έλλειμμα στο 13,5% του ΑΕΠ. Τα στοιχεία ήσαν αληθινά αλλά πρέπει να δούμε τον «φαύλο κύκλο» και των δυο μαζί στο ίδιο πλαίσιο. Είναι οι δυο όψεις της ίδιας συγκρουσιακής λαφυραγώγησης του κράτους εναλλάξ που έλεγε κι ο καθηγητής Ζολώτας. Δεύτερη διεθνής δυσφήμηση της χώρας. Μετά πανικός, μερική χρεοκοπία, αποκλεισμός από τις αγορές, ΜΝΗΜΟΝΙΟ. Όσοι έζησαν από κοντά και μέσα στο εσωτερικό της τότε κεντρικής εξουσίας περιγράφουν μια εικόνα απίστευτης σύγχυσης, πρωτοφανούς ερασιτεχνισμού και τσαπατσουλιάς και δυστυχώς δεν υπήρχε ένας Ζολώτας με μαεστρικές κινήσεις να σώσει την χώρα όπως το έκανε το 1990.
Ο Α Σαμαράς και η ΝΔ ήταν κατά του Μνημονίου μέχρι το 2012. Μετά ανέλαβε την εξουσία μαζί με το ΠΑΣΟΚ και έγινε υπέρ αναφανδόν. Συνεχίσθηκε η ίδια παράλογη υφεσιακή περιοριστική πολιτική σε καθεστώς αποπληθωρισμού που στραγγάλισε την ιδιωτική οικονομία και η οποία είναι ομόρροπη μόνο με τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντά της Γερμανίας και των χωρών του Βορρά. Ακολούθησαν θυελλώδεις, σπασμωδικές δήθεν «αλλαγές», μαζική περικοπή εισοδημάτων και υπερφορολόγηση που αφορούσαν μόνον τους «πολλούς άλλους», αλλά όχι το κομματικό τους δυναμικό μαζί με τις οικογένειές τους. Σύμφωνα με ορισμένες αδημοσίευτες έρευνες, το ποσοστό ανεργίας τους ανέρχεται μόνο στο 4-5% ενώ το συνολικό είναι 27%.
Αυτό φαίνεται λογικό γιατί ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (περίπου 6000 στελέχη και 150.000 μέλη) έχουν γίνει τα τελευταία 20 χρόνια αποκλειστικοί «ιδιοκτήτες» του ελληνικού κράτους. Έχουν «αποικιοποιήσει» το κράτος. Σε συνδυασμό με προσωρινά ευνοϊκές γι αυτούς ευρωπαϊκές συμμαχίες και μαζί με το 20% των πιο πλούσιων Ελλήνων που έχουν πληγεί λίγο η καθόλου από την κρίση είχαν συγκροτήσει ένα σκληρό μπλοκ εξουσίας που μοιάζει με στάσιμη ολιγαρχία και ελέγχει το σύνολο σχεδόν των επικοινωνιακών διαύλων της χώρας. Αποτελούν ένα είδος «vested interests» (καθεστωτικά συμφέροντα) που υπονομεύουν την παραγωγικότητα του κράτους, την κοινωνική κινητικότητα και την επιχειρηματική ανανέωση. Γιατί να δουλέψει κάποιος περισσότερο και πιο παραγωγικά όταν ξέρει ότι ο κομματικός θα πάρει όλα τα εύσημα και τις θέσεις έτσι κι αλλιώς; Γιατί να δεχτεί κάποιος αξιολόγηση όταν ξέρει ότι την αξιολόγηση την ελέγχει ο μηχανισμός ΝΔ - ΠΑΣΟΚ;
Η Ελληνική Δημοκρατία που δημιουργήθηκε με τόσες προσδοκίες το 1974 πρέπει να βρει με άψογες δημοκρατικές και κοινοβουλευτικές διαδικασίες ένα τρόπο να απελευθερώσει το Ελληνικό κράτος από την «αποκλειστική ιδιοκτησία» τους προσπαθώντας επιτέλους να του δώσει δίκαιες «απρόσωπες» δομές σε κοινό κτήμα έτσι ώστε κανένας να μην μπορεί να γίνει μόνιμα αποκλειστικός κυρίαρχος. Ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος στην καρδιά του πρέπει να παραμένει πάντοτε ένας «κενός χώρος» με προσωρινή καθοδήγηση αυτών που επιλέγουν οι πολίτες. Χωρίς να είναι ιδιοκτησία κανενός. Αυτή είναι η μία και μόνη κεφαλαιώδης «Διαρθρωτική Αλλαγή» η πιο σημαντική μεταρρύθμιση που πρέπει να γίνει και είναι πολύ πιο σημαντική από οποιαδήποτε εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ για τις επιμέρους αγορές ή την ασφαλιστική μεταρρύθμιση των ταμείων.
Για να κλείσουμε εαυτό το μακροσκελές και βιωματικό άρθρο που είναι αφιερωμένο στα 10 χρόνια από το θάνατο του Καθηγητή Ζολώτα (πέθανε πλήρης ημερών το 2004 σε ηλικία 100 ετών) να πούμε ότι την 3 Ιανουαρίου 1990 μέσα σε λίγες ώρες με απανωτές, συντονισμένες κινήσεις ο πρωθυπουργός Ζολώτας έσωσε την χώρα από μια άτακτη χρεοκοπία. Με τηλεφωνικές επικοινωνίες με 3 κεντρικούς τραπεζίτες, τον Ζακ Ντελόρ, τον Μίνω Ζομπανάκη και ιδίως με τον τότε Διοικητή της ΤτΕ Γ. Χαλικιά για την αποτροπή οποιασδήποτε ανησυχίας του κοινού για την δραχμή και την κινητοποίηση του προσωπικού με εποπτεία των τραπεζών (τότε δεν υπήρχαν online συστήματα και πολλά ΑΤΜ) και ιδίως με την σύναψη δολλαριακού δάνειου με το υψηλό επιτόκιο 10,4% (πληρώσαμε παραπάνω αλλά σώθηκε προσωρινά η χώρα) η απειλή χρεοκοπίας απεχώρησε από το προσκήνιο.
Οι εκλογές έγιναν ομαλά στις 8 Απριλίου 1990 και εξελέγη πρωθυπουργός ο Κων Μητσοτάκης. Εκείνη την ημέρα αφού ψήφισε στο εκλογικό κέντρο κοντά στην Διονυσίου Αρεοπαγίτου κάτσαμε σε ένα καφενεδάκι για έναν ήρεμο καφέ. Ήταν εύθυμος, σφύριζε με τον δικό του μελωδικό σκοπό, κάπνισε το καθιερωμένο τσιγάρο Benson Royal των 100 εκατοστών με τον καφέ - χωρίς ποτέ να κατεβάζει τον καπνό - σχολίαζε και συζήταγε με δεκάδες θαμώνες που του μιλούσαν με σεβασμό. Ήταν 87 ετών και ένιωθε πενηντάρης. «Έκανα το καθήκον μου και παρέδωσα την χώρα χωρίς κανένα επιπλέον πρόβλημα. Θα μπορούσα να κάνω πολλά ακόμη αν με άφηναν και αν είχα χρόνο. Αλλά αυτός ο Μητσοτάκης βιαζότανε να πάρει την εξουσία και απέσυρε τους υπουργούς του πρόωρα. Τι να κάνουμε αυτά έχει η ζωή και η πολιτική. Αλλά μην ξεχάσεις ότι σου είπα την πρώτη ημέρα που σε διόρισα στο γραφείο μου. Ό,τι είδες, ό,τι ακούσεις, ό,τι σου είπα θα τα ξεχάσεις. Τουλάχιστον για 20 χρόνια. Έως τότε θα έχουμε ίσως διορθωθεί και άλλωστε μάλλον και οι τέσσερις μας στο Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών θα έχουμε αποδημήσει εις Κύριον».
Μόνο μια αστοχία πρόβλεψης. Ο Κων. Μητσοτάκης ζει και βασιλεύει κα είναι πλέον ο μόνος εν ζωή πολύπειρος πρώην πρωθυπουργός. Λίγα χρόνια μετά ρώτησα τον Κων. Μητσοτάκη ποια είναι η γνώμη του για τον Ξενοφώντα Ζολώτα. «Ο Ξενοφών Ζολώτας είναι ένας πεπεισμένος κρατιστής. Γι’αυτό διαφωνούσαμε τόσο συχνά». Ναι αλλά τι είδους κρατιστής; ¨Ένα τέτοιο δημιουργικό κρατιστή με μετριοπαθείς φιλελεύθερες απόψεις και πίστη στον δημιουργικό Σοσιαλισμό που συνδυάζει το κράτος με την αγορά και την επιχειρηματική καινοτομία μάλλον χρειάζεται ακόμη και σήμερα η χώρα, 110 χρόνια μετά τη γέννησή του.

Περικλής Βασιλόπουλος

Δημοσιογράφος, Αντιπρόεδρος της Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ. Διατέλεσε Διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού στην Οικουμενική Κυβέρνηση Ζολώτα (1989-90)
Ξενοφών Ζολώτας: «Αυτοί οι δύο θα χρεοκοπήσουν τη χώρα» | TVXS - TV Χωρίς Σύνορα

Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2014

13 Δεκεμβρίου 1943 : Μέρα μνήμης για τη σφαγή των Καλαβρύτων .

 ΡΟΥΣΣΕΤΟΥ  ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ - ΑΦΙΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ (ΑΕΡΟΓΡΑΦΟΣ 0,35Χ0,50)
 Η ΝΕΚΡΗ ΚΡΙΝΙΩ και  ΄ΑΛΛΕΣ 499 ΙΣΤΟΡΙΕΣ
γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.
 Μέρα μνήμης για τη σφαγή των Καλαβρύτων
Η φετινή περίσταση δεν επιδέχεται αναγωγές. Η φύση και το μέγεθος του γεγονότος, σε ανθρώπινη πάντα αξία, αρκεί για να στελεχώσει μια ιστορική μνήμη. Η σφαγή των Καλαβρύτων καταχωρείται στην ιστορία για τη θηριωδία και την επίδρασή της σε κοινωνικό και ηθικό επίπεδο για τον μαχόμενο ελληνισμό της εποχής. Ο θάνατος όλων σχεδόν των ενήλικων και ανήλικων, αρσενικών μελών της αχαϊκής κοινότητας αποτέλεσε μία πράξη με διαστάσεις υπερχρονικές. Το πρόσφατα κατασκευασμένο μνημείο, οι λόφοι με τ΄ακοίμητα καντήλια, η σφραγισμένη θύρα του σχολείου μαρτυρούν την ένταση και το θρήνο, την οδύνη για τους αναίτιους χαμούς. Την προσήλωση μαρτυρούν του γένους και της φυλής στις πράξεις σύμβολα, σε εκείνα τα γεγονότα που εντείνονται καθώς μακραίνουν στο χρόνο, ανακτώντας την ψυχή από τις ζωές όσων χάθηκαν. Γεγονότα όπως η σφαγή των Καλαβρύτων, συνιστούν ολόκληρα σχήματα, εμπειρίες από το εύρος των οποίων δεν μπορεί να απομονωθεί καμιά στιγμή.
Η πόλη των Καλαβρύτων υπενθυμίζει στον επισκέπτη το γεγονός της 13ης Δεκεμβρίου του έτους 1943. Τότε που η 117η Μεραρχία Καταδρομών των γερμανικών, κατοχικών δυνάμεων πυρπολεί την πόλη και αφανίζει ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό. Εκατοντάδες άνδρες και παιδιά πεθαίνουν από τις ριπές των οπλοπολυβόλων. Το γεγονός υπερβαίνει κατά πολύ κάθε μελλοντική καταγραφή, κάθε σχόλιο και υπενθύμιση. Οι Γερμανοί στρατιώτες εκτελούν τους επιζώντες και ύστερα εγκαταλείπουν την πόλη μες στο δράμα της.
 
 ΡΟΥΣΣΕΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ-  ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 13-12-1943 
Μονάχα τ΄αδέσποτα και τα τσακάλια θα επιδείξουν μια τρυφερότητα προς τους νεκρούς και τις συντριμμένες γυναίκες τους. Φθάνουν από τα βουνά, μυρίζουν την ανθρωπιά, σκάβουν πάνω από τους μαρτυρικούς θανάτους, που είναι ευαγγελικοί, θάνατοι λαμπροί, όπως κάθε άδικος χαμός. Οι γυναίκες των Καλαβρύτων θα αναλάβουν και πάλι την πόλη, θα στήσουν ξανά τα οράματά της, θα μεριμνήσουν για τους νεκρούς, τα ορφανά, την ανάγκη που δεν παύει. Η πέτρινη, καλαβρυτινή μητέρα συνιστά μια εξειδίκευση του συνολικού γεγονότος. Η παρουσία τους στάθηκε αδιαμφισβήτητα μια υψηλή προσφορά. Δόθηκαν, σχεδόν εξαντλήθηκαν στην αναστύλωση της ελπίδας, εκείνου του όρου που καταστρατηγεί η ιστορία και ο πόλεμος. Η Κρινιώ Τσαβαλά που΄χασε κάθε στήριγμα, ο Γιώργος Δημόπουλος, ο δεκατριάχρονος, τότε επιζών του ολοκαυτώματος, αποτέλεσαν τις ζωντανές μαρτυρίες μιας τραγικής εποχής για την εμπόλεμη Ελλάδα. Οι ψηφιοποιημένες δηλώσεις από ανθρώπους που επιβίωσαν της κόλασης, εξελίσσονται στις καταχωρήσεις του μουσείου των Καλαβρύτων. Εκεί και η κλειδωμένη πόρτα και τ΄απόφωνα.
 Οι αναγωγές, παρατηρήθηκε στην αρχή τούτης της υπενθύμισης, δεν χωρούν. Σε υποθέσεις όπως αυτή της σφαγής των Καλαβρύτων αρκούν οι σιωπές και η διαμορφωμένη συνείδηση. Ειδικά αυτή η τελευταία συνιστά το σκεύος της παράδοσης, εκείνων των περιστάσεων που ισχυροποιούν τους δεσμούς ανάμεσα στα μέλη μιας φυλής, ενός έθνους. Εβδομήντα έτη μετά το θάνατο εκατοντάδων Αχαιών, η πατρίδα τιμά τους νεκρούς της και καθηλώνεται από ένα δράμα εθνικό και ανεπανάληπτο. Καθώς μακραίνει η ιστορία, λαμπρότεροι θα στέκουν οι θάνατοι. Τέτοιες μνήμες μπορούν ν΄ανανεώσουν το αίσθημα, να διαψεύσουν μπορούν την αβάσταχτη, παροντική μας μετριότητα. Ο Μαραθώνας, το Μεσολόγγι, τα Καλάβρυτα δεν είναι εξάρσεις εθνικές. Είναι τα παραμύθια που θα λέμε στα παιδιά μας, είναι οι ευχές και η πίστη μας, η πιο ευλαβική είναι. Τίποτε λιγότερο, τίποτε.
πηγή :24grammata.com
Εξήντα εννέα χρόνια από τη σφαγή των Καλαβρύτων
 Όταν οι ναζί αφάνιζαν μία ολόκληρη πόλη και ο χρόνος σταμάτησε στις 14:34
Σαν σήμερα πραγματοποιήθηκε μία από τις μεγαλύτερες θηριωδίες στον ελληνικό χώρο κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου Πολέμου με την ολοκληρωτική σφαγή των Καλαβρύτων, από στρατιώτες της γερμανικής 117ης Μεραρχίας Καταδρομών, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Καλάβρυτα». 

Το σταματημένο ρολόι της εκκλησίας δείχνει 14:34 - ώρα κατά την οποία το ιστορικό ρολόι της εκκλησίας της πόλης μένει παγωμένο μέχρι σήμερα - και το μεγάλο Δράμα των Καλαβρύτων είχε ξεκινήσει.
Στις 13 Δεκεμβρίου 1943, 71 χρόνια πριν οι ναζί αφάνισαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των Καλαβρύτων, σκοτώνοντας συνολικά 1.100 άτομα.
Η Σφαγή των Καλαβρύτων ήταν ουσιαστικά τα αντίποινα των Ναζί στην εκτέλεση 77 Γερμανών στρατιωτών που είχαν αιχμαλωτίσει οι αντάρτες του ΕΛΑΣ λίγες μέρες νωρίτερα.

Την διαταγή για την «επιχείρηση Καλάβρυτα» (Unternehmen Kalawrita, στα γερμανικά) υπέγραψε στις 25 Νοεμβρίου 1943 ο διοικητής της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, υποστράτηγος Καρλ φον λε Σουίρ.
Τα Γερμανικά στρατεύματα μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 9 Δεκεμβρίου 1943. Αρχικά διαβεβαίωσαν τους κατοίκους ότι δε διατρέχουν κανένα κίνδυνο με αποτέλεσμα κάποιοι κάτοικοι που είχαν εγκαταλείψει την περιοχή, φοβούμενοι τα αντίποινα να επιστρέψουν.
Μάλιστα, ο Γερμανός Διοικητής Ebersberger έδωσε το λόγο της στρατιωτικής του τιμής για να κατευνάσει τους φοβισμένους κατοίκους. Αφού προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση των σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και στην αναζήτηση των Γερμανών τραυματιών της μάχης της Καρπινής, στις 12 Δεκεμβρίου ετοίμαζαν τα πράγματά τους για αναχώρηση. Η πόλη παραδόθηκε στις φλόγες.
Αφού προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση των σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και στην αναζήτηση των Γερμανών τραυματιών της μάχης της Καρπινής, στις 12 Δεκεμβρίου ετοίμαζαν τα πράγματά τους για αναχώρηση.
Στις 13 Δεκεμβρίου, όμως, νωρίς το πρωί κατέφθασε στην κωμόπολη δύναμη γερμανικού στρατού, με επικεφαλής ανώτατους αξιωματικούς. Οι καμπάνες της κεντρικής Εκκλησίας ήχησαν και οι Γερμανοί αξιωματικοί διέταξαν όλους τους κατοίκους να συγκεντρωθούν στο δημοτικό σχολείο της κωμόπολης, έχοντας μαζί τους μία κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας.
Εκεί έγινε ο διαχωρισμός και τα γυναικόπαιδα παρέμειναν στο σχολείο, ενώ όλος ο ανδρικός πληθυσμός ηλικίας 14 ετών και άνω οδηγήθηκε σε φάλαγγες στην κοντινή Ράχη του Καππή.

Λίγες ώρες αργότερα, ριπές πολυβόλων έριχναν στο έδαφος τα σώματα των άτυχων Καλαβρυτινών. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Γερμανού ιστορικού Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, ο επικεφαλής της στρατηγός Καρλ φον Λε Σουίρ (Karl von Le Suire) είχε δώσει σαφείς εντολές να καταγράφουν με ακρίβεια όλα τα θύματα των τρομερών εκτελέσεων.
Συνολικά 499 άτομα εκτελέστηκαν εκείνη την ημέρα στα Καλάβρυτα, κατάφεραν να διασωθούν 12 άτομα, χωρίς οι Γερμανοί να έχουν επίγνωση, ενώ ο συνολικός αριθμός των θυμάτων έφτασε τα 677 άτομα στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων και στα γειτονικά χωριά.
Τα γυναικόπαιδα των Καλαβρύτων παγιδεύτηκαν στο δημοτικό σχολείο, το οποίο ζωνόταν κυριολεκτικά στις φλόγες.
Σπάζοντας πόρτες και τα τζάμια των παραθύρων κατάφεραν να ξεφύγουν από τον ολέθριο θάνατο, ενώ υπάρχει η φήμη ότι ένας Αυστριακός στρατιώτης, στον οποίο είχε ανατεθεί η φύλαξή τους, άφησε την πόρτα της εισόδου ελεύθερη.
Η συνέχεια του δράματος βρήκε τις γυναίκες να προσπαθούν με όση δύναμη τους είχε απομείνει να σκάψουν τάφους στην παγωμένη γη του Δεκέμβρη για να θάψουν τους νεκρούς τους.
Η σφαγή των Καλαβρύτων, όπως ονομάστηκε αυτό το Ολοκαύτωμα, ήταν αδιαμφισβήτητα από τις πιο βίαιες επιχειρήσεις των ναζί κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Καρλ φον λε Σουίρ ο υπεύθυνος αυτής της σφαγής, δε δικάστηκε ποτέ ως εγκληματίας πολέμου, αλλά πέθανε αιχμάλωτος των Σοβιετικών.

Στη Ράχη του Καππή δεσπόζουν πλέον ένας πέτρινος σταυρός και το γλυπτό της Πονεμένης Μάνας, αιώνια σύμβολα μαρτυρίου εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών του κόσμου.