Τετάρτη 24 Ιουλίου 2019

45 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας

Τα ξημερώματα τις 24ης Ιουλίου 1974 ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας,Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει από το Παρίσι. 
Κατά την κρίσιμη αυτή στιγμή για τη χώρα θα αναλάβει την ηγεσία κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας», 
προκειμένου να αποκατασταθεί το δημοκρατικό πολίτευμα και να βγει η Ελλάδα από τον κυκεώνα των καταστροφικών γεγονότων που προκάλεσε η χούντα των συνταγματαρχών, 
με αποκορύφωμα αυτών το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο που ακολούθησε.
Με αφορμή την επέτειο 45 ετών από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την ταινία Επικαίρων αποτελούμενη από έξι θέματα με όλο το ρεπορτάζ των πολιτικών εξελίξεων από το βράδυ της 23ηςμέχρι και την 26η Ιουλίου 1974, καλύπτοντας την άφιξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, τη σύσκεψη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, τις ορκωμοσίες του Κωνσταντίνου Καραμανλή και των δύο κλιμακίων της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας», καθώς και το διάγγελμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή προς τον ελληνικό λαό, όπως αυτό μεταδόθηκε από το στούντιο της ΕΡΤ, τότε ΕΙΡΤ, στο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής. 

Επίσης, παρουσιάζονται 23 φωτογραφικά τεκμήρια από τη συλλογή τουφωτορεπόρτερ του Associated Press Αριστοτέλη Σαρρηκώστα, καθώς και από τη συλλογή του Π.Πουλίδη και Υιών, του Αρχείου της ΕΡΤ.
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
24-26 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974


(video)
Νέο
Η ταινία ξεκινάει με νυχτερινά πλάνα αυτοκινήτων στους δρόμους της Αθήνας που συμμετέχουν στους πανηγυρισμούς για την κατάρρευση της δικτατορίας και την επιστροφή στην Ελλάδα του πρώην Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. 
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, συνοδευόμενος από τον δημοσιογράφο και στενό του συνεργάτη Παναγιώτη Λαμπρία, αποβιβάζεται από αεροσκάφος στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, όπου του επιφυλάσσεται αποθεωτική υποδοχή από το συγκεντρωμένο πλήθος. 
Αστυνομικοί προσπαθούν να δημιουργήσουν διάδρομο προκειμένου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να διασχίσει το πλήθος που πανηγυρίζει και να μεταβεί στην αίθουσα αφίξεων. Ακολουθούν πλάνα από τους Αθηναϊκούς δρόμους με αυτοκίνητα από τα οποία ανεμίζουν ελληνικές σημαίες ή έχουν κολλημένα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας Η Βραδυνή με φωτογραφία του Κ. Καραμανλή και τίτλο «Έρχεται! Ο Κ. Καραμανλής στις 12 θα βρίσκεται στην Αθήνα». Προβάλλονται επίσης πλάνα από το κέντρο της Αθήνας το μεσημέρι της 23ηςΙουλίου, αυτοκίνητα και πλήθος κόσμου συγκεντρωμένο στο Σύνταγμα, καθώς και στιγμιότυπα από την άφιξη πολιτικών στη Βουλή, όπως οι πρώην Πρωθυπουργοί Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Στέφανος Στεφανόπουλος και Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, καθώς και οι πρώην Υπουργοί Πέτρος Γαρουφαλιάς και Γεώργιος Μαύρος, προκειμένου να συμμετάσχουν σε σύσκεψη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας υπό την προεδρία του Προέδρου της Δημοκρατίας Στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη με αντικείμενο την αντιμετώπιση της κυπριακής κρίσης και του εσωτερικού πολιτικού αδιεξόδου.

Ακολούθως παρουσιάζονται πλάνα από την εν λόγω σύσκεψη και στην οποία λαμβάνουν μέρος, πέραν των προαναφερθέντων πολιτικών, ο πρώην Πρωθυπουργός Σπυρίδων Μαρκεζίνης, ο πρώην Υπουργός Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, ο πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Ξενοφών Ζολώτας, ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος, ο Αρχηγός του Στρατού Αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, ο Αρχηγός του Ναυτικού Αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και ο Αρχηγός της Αεροπορίας Αντιστράτηγος Αλέξανδρος Παπανικολάου.

Η ταινία Επικαίρων συνεχίζει με νυχτερινά πλάνα της 23ης προς 24η Ιουλίου 1974, από την άφιξη οχήματος που μεταφέρει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στον κατάμεστο από επευφημούντες πολίτες χώρο της Βουλής. 

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εισέρχεται στο κτίριο του κοινοβουλίου και διακρίνεται να ανταλλάσσει χειραψία με τον δικηγόρο Αλέξανδρο Λυκουρέζο. 
Στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ορκίζεται Πρωθυπουργός από τονΑρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Σεραφείμ ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας Στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη.

Το απόγευμα της 24ης Ιουλίου πραγματοποιείται ειδική τελετή για την ορκωμοσία των μελών του πρώτου κλιμακίου της κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Η σύνθεση κλιμακίου έχει ως εξής: Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως και Υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μαύρος, Υπουργός Συντονισμού και Προγραμματισμού Ξενοφών Ζολώτας, Υπουργός Εθνικής Αμύνης Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, Υπουργός Εσωτερικών Γεώργιος Ράλλης, Υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, Υπουργός Δημοσίας Τάξεως Σόλων Γκίκας, Υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών Κωνσταντίνος Τσάτσος, Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Νικόλαος Λούρος, Υπουργός ΑπασχόλησηςΚωνσταντίνος Λάσκαρης, Υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών Ανδρέας Κοκκέβης και Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Παναγιώτης Λαμπρίας. Παρατίθενται πλάνα από την ορκωμοσία τους από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Σεραφείμ ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας Στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη και του Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Την 25η Ιουλίου 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απευθύνει διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Η ταινία περιλαμβάνει πλάνα από το εσωτερικό του στούντιο του ΕΙΡΤ στο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής κατά τη διάρκεια της μετάδοσης του διαγγέλματος, καθώς και του τεχνικού προσωπικού πίσω από τις κάμερες. Δίπλα στον Κ. Καραμανλή διακρίνεται όρθιος ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Παναγιώτης Λαμπρίας. Στο διάγγελμά, το οποίο παρουσιάζεται αυτούσιο στην ταινία επικαίρων, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπογραμμίζει μεταξύ άλλων την απόλυτη ανάγκη εθνικής σύμπνοιας και αναφέρεται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, πρώτος στόχος της οποίας είναι η προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητα και της ανεξαρτησίας της Κύπρου καθώς και η χάραξη της πορείας προς μια πραγματικά προοδευτική δημοκρατία, στην οποία θα έχουν θέση όλοι οι Έλληνες. 
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής καλεί τους νέους να συνεισφέρουν στην προσπάθεια και υπογραμμίζει την κρισιμότητα της μεταβατικής αυτής περιόδου και την ανάγκη για πολιτική ωριμότητα προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την ευημερία του έθνους.Το τελευταίο μέρος του ρεπορτάζ παρουσιάζει πλάνα από την ορκωμοσία των μελών του δεύτερου κλιμακίου της κυβέρνησης εθνικής ενότητας κατά την 26η Ιουλίου 1974. 
Η σύνθεσή του έχει ως εξής: Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Γεώργιος Ράλλης, Υπουργός Εσωτερικών Χριστόφορος Στράτος, Υπουργός Οικονομικών Ιωάννης Πεσμαζόγλου, Υπουργός ΓεωργίαςΔημήτριος Παπασπύρου, Υπουργός Βιομηχανίας Χαράλαμπος Πρωτοπαππάς, Υπουργός Εμπορίου Αθανάσιος Κανελλόπουλος, Υπουργός Δημοσίων ΈργωνΓεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, Υπουργός Μεταφορών και ΕπικοινωνιώνΓεώργιος Μυλωνάς, Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Ιωάννης Μηναίος, Υφυπουργός Συντονισμού και Προγραμματισμού Ευάγγελος Δεβλέτογλου, Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Ιωάννης Μπούτος, Υφυπουργός Εσωτερικών Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, Υφυπουργοί Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Δημήτριος Τσάτσος και Κωνσταντίνος Αποσκίτης, Υφυπουργός Οικονομικών Γεώργιος Λιανόπουλος, Υφυπουργός ΓεωργίαςΓεώργιος Παπαγιαβής, Υφυπουργός Βιομηχανίας Αθανάσιος Ταλιαδούρος, Υφυπουργός Εμπορίου Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, Υφυπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών Αθανάσιος Τσαλδάρης, Υφυπουργός Δημοσίων ΈργωνΚωνσταντίνος Αλαβάνος και Υφυπουργός Μεταφορών και ΕπικοινωνιώνΕμμανουήλ Κεφαλογιάννης.

Παραγωγή: Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών

Δείτε ακόμα, μια σειρά 23 φωτογραφικών τεκμηρίων που φωτίζουν τις δραματικές αυτές στιγμές που ακολούθησαν την κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος και τις πρώτες ημέρες της Μεταπολίτευσης. 
Οιφωτογραφίες προέρχονται από τη συλλογή του φωτορεπόρτερ του Associated Press Αριστοτέλη Σαρρηκώστα, καθώς και από τη συλλογή τουΠ.Πουλίδη και Υιών, του Αρχείου της ΕΡΤ.

Μέσα από τον φωτογραφικό φακό των φωτορεπόρτερ καταγράφονται ηάφιξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το Παρίσι τη νύχτα της 23ης προς 24ηΙουλίου και η ορκωμοσία του τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Ιουλίου, η συγκρότηση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, καθώς και η επιστροφή τωνεγκλείστων του στρατοπέδου της Γυάρου-από τα πρώτα μέτρα επανόδου στη Δημοκρατία. 
Παρουσιάζεται ακόμα, η άφιξη στην Αθήνα πολιτικών προσωπικοτήτων που είχαν εκπατρισθεί στο εξωτερικό, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, η Αμαλία Φλέμιγκ, η Μελίνα Μερκούρη, ο Ανδρέας Παπανδρέου. 
Στο κλίμα των πανηγυρισμών που αντικατοπτρίζεται στα φωτογραφικά στιγμιότυπα αυτά προστίθεται, τέλος, οι εικόνες από τιςδιαδηλώσεις των Κυπρίων που ακολούθησαν τα γεγονότα του ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, και από το τηλεοπτικό διάγγελμα που απηύθυνε ο Πρωθυπουργός τον Αύγουστο του 1974.

http://www.ert.gr/news/arxeio-afierwmata/ 

Σαν σήμερα στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης.Η συνθήκη της ήττας που άλλαξε τη μοίρα της Ελλάδας.














Έξι μήνες πριν, στις 30 Ιανουαρίου 1923, είχε υπογραφεί η ελληνοτουρκική Σύμβαση, η οποία ρύθμιζε την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. 

Προβλεπόταν η υποχρεωτική ανταλλαγή μεταξύ των Ελλήνων ορθοδόξων κατοίκων από την Τουρκία και των Μουσουλμάνων κατοίκων από την Ελλάδα. 
Αυτή η Σύμβαση θα ίσχυε τόσο για αυτούς που παρέμεναν στις εστίες τους, όσο και για εκείνους που είχαν ήδη καταφύγει στην ομόθρησκη χώρα. 
Μάλιστα, η ανταλλαγή ίσχυσε αναδρομικά για όλες τις μετακινήσεις που έγιναν από τη μέρα που κηρύχθηκε ο Α' Βαλκανικός πόλεμος (18 Οκτωβρίου 1912). 
Από την ανταλλαγή αυτή εξαιρέθηκαν οι Έλληνες ορθόδοξοι από την Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρος και την Τένεδος, καθώς και οι Μουσουλμάνοι από την Δυτική Θράκη. 
Το θέμα της ανταλλαγής ετέθη από τον Νορβηγό Φρίντγιοφ Νάνσεν, 'Υπατο Αρμοστή της Κοινωνίας των Εθνών για τους πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή.
Κατήργησε την Συνθήκη των Σεβρών που δεν είχε γίνει αποδεκτή από την νέα κυβέρνηση της Τουρκίας που διαδέχθηκε τον Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης. 
Μετά την εκδίωξη από την Μικρά Ασία του Ελληνικού στρατού από τον Τουρκικό υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ, εμφανίστηκε η ανάγκη για αναπροσαρμογή της συνθήκης των Σεβρών. 
Στις 20 Οκτωβρίου 1922 ξεκίνησε το συνέδριο που διακόπηκε μετά από έντονες διαμάχες στις 4 Φεβρουαρίου 1923 για να ξαναρχίσει στις 23 Απριλίου. 
Το τελικό κείμενο υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου μετά από 7,5 μήνες διαβουλεύσεων.
Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, κάποια νησιά του Αιγαίου, συγκεκριμένα την Ίμβρο και την Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών η οποία όμως θα έμενε αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. 
Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. 
Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.
Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει σε είδος (ελλείψει χρημάτων) τις πολεμικές επανορθώσεις. 
Η αποπληρωμή έγινε με επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα από τα όρια της συμφωνίας. 
Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.
Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες και η αποστρατικοποίηση κάποιων νησιών του Αιγαίου.
Η ανταλλαγή μειονοτήτων που πραγματοποιήθηκε προκάλεσε μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών. Μετακινήθηκαν από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη στην Ελλάδα 1.650.000 Τούρκοι υπήκοοι (άλλοι κάνουν λόγο για περίπου 2.000.000), χριστιανικού θρησκεύματος και από την Ελλάδα στην Τουρκία 670.000 Έλληνες υπήκοοι, μουσουλμανικού θρησκεύματος. 
Η θρησκεία και όχι η εθνικότητα αποτέλεσε το βασικό κριτήριο για την ανταλλαγή. 
Σύμφωνα με το άρθρο 2β της συνθήκης χρησιμοποιήθηκε ο όρος Μουσουλμάνοι και όχι Τούρκοι. 
Αυτό οφείλεται στο ότι κατά την οθωμανική αυτοκρατορία η θρησκεία μετρούσε πολύ περισσότερο από ότι η εθνικότητα και από την άλλη πλευρά η Τουρκία ήθελε όλοι οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης να παραμείνουν. 
Στα Βαλκάνια χρησιμοποιείται ο όρος Τούρκος αρκετές φορές ως συνώνυμο με τον μουσουλμάνο επειδή στο σύστημα των Οθωμανικών μιλέτ (ήταν κύριο στοιχείο στην διοίκηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) όλοι οι μουσουλμάνοι ανήκαν σε μια ενιαία κοινότητα.
Μεταξύ των ανταλλάξιμων περιελαμβάνονταν επίσης οι Έλληνες του Πόντου, αλλά και τουρκόφωνοι Έλληνες, όπως τουρκόφωνοι Πόντιοι και Καραμανλήδες, καθώς και ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι, όπως οι Βαλαάδες της Δυτικής Μακεδονίας. 
Μαζί με τους Έλληνες, πέρασε στην Ελλάδα και αριθμός Αρμενίων και Συροχαλδαίων. 
Εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή οι Έλληνες κάτοικοι της νομαρχίας της Κωνσταντινούπολης (οι 125.000 μόνιμοι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης, των Πριγκηπονήσων και των περιχώρων, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι πριν από τις 30 Οκτωβρίου του 1918) και οι κάτοικοι της Ίμβρου και της Τενέδου (6.000 κάτοικοι), ενώ στην Ελλάδα παρέμειναν 110.000 Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης2.
Επιπλέον, βάσει του άρθρου 23, με όλα τα δεινά που η Συνθήκη αυτή συσσώρευσε στον Μικρασιατικό Ελληνισμό, η Τουρκία απεμπόλησε πλήρως τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί της Κύπρου.
Οι ανταλλάξιμοι, σύμφωνα με τη σύμβαση ανταλλαγής:
Θα απέβαλαν την παλιά ιθαγένεια και θα αποκτούσαν την ιθαγένεια της χώρας στην οποία εγκαθίσταντο.
Θα είχαν δικαίωμα να μεταφέρουν την κινητή τους περιουσία.
Θα είχαν δικαίωμα να πάρουν από το κράτος στο οποίο μετανάστευαν ως αποζημίωση. περιουσία ίσης αξίας με την ακίνητη περιουσία που εγκατέλειπαν φεύγοντας
Θα διευκολύνονταν στην μετακίνησή τους από τη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής.
Η συμφωνία αυτή για ανταλλαγή πληθυσμών διέφερε από τις προηγούμενες. 
Καθιέρωνε για πρώτη φορά τη μαζική μετακίνηση πληθυσμών κι είχε υποχρεωτικό χαρακτήρα, ενώ οι μέχρι τότε συμφωνίες προέβλεπαν εθελοντική μετανάστευση κατοίκων κάποιων επίμαχων περιοχών.
Όταν έγινε γνωστή η υπογραφή της Σύμβασης και οι όροι της, οι πρόσφυγες που βρίσκονταν στην Ελλάδα αντέδρασαν έντονα. Σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας συγκρότησαν συλλαλητήρια, διατρανώνοντας την απόφασή τους να εμποδίσουν την εφαρμογή της. 
Η πραγματικότητα όμως, όπως είχε διαμορφωθεί μετά την έξοδο χιλιάδων Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες και την άρνηση από πλευράς Τουρκίας να δεχθεί την επιστροφή τους, ανάγκασε την ελληνική αντιπροσωπεία να συμφωνήσει. 
Εξάλλου, η υπογραφή της Σύμβασης υποβοηθούσε τις βλέψεις των ηγετών των δυο χωρών(Βενιζέλος, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ) για την διασφάλιση και αναγνώριση των συνόρων τους, την επίτευξη ομοιογένειας και την απρόσκοπτη ενασχόληση με την εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη. 
Σύμφωνη με αυτή την Σύμβαση ήταν και η Κοινωνία των Εθνών.
Με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λωζάνης ιδρύθηκε η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Την αποτελούσαν έντεκα μέλη ( 4 Έλληνες, 4 Τούρκοι και 3 μέλη-πολίτες ουδέτερων κατά τον Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος κρατών) με αρμοδιότητα τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων.
....................................
Η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν συνθήκη ειρήνης που έθεσε τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας
Υπογράφηκε στη Λωζάνη τηςΕλβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στην Συνθήκη των Σεβρών συμπεριλαμβανομένης και της ΕΣΣΔ (που δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνθήκη). Η υπογραφείσα συνθήκη ήταν το αποτέλεσμα της σχετικήςδιάσκεψης που ξεκίνησε στις 7 Νοεμβρίου 1922 μεταξύ των προαναφερομένων μελών. 
Στο κείμενο της Συνθήκης συμπεριλαμβάνεται και η Σύμβαση της Λωζάνης που αποτελεί συντομότερο κείμενο και υπογράφηκε νωρίτερα, στις 30 Ιανουαρίου 1923.

Ιστορικό

Κατήργησε την Συνθήκη των Σεβρών που δεν είχε γίνει αποδεκτή από την νέα κυβέρνηση της Τουρκίας που διαδέχθηκε τον Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης
Μετά την εκδίωξη από την Μικρά Ασία του Ελληνικού στρατού από τον Τουρκικό υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ, εμφανίστηκε η ανάγκη για αναπροσαρμογή της συνθήκης των Σεβρών. 
Στις 20 Οκτωβρίου1922 ξεκίνησε το συνέδριο που διακόπηκε μετά από έντονες διαμάχες στις 4 Φεβρουαρίου 1923 για να ξαναρχίσει στις 23 Απριλίου
Το τελικό κείμενο υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου μετά από 7,5 μήνες διαβουλεύσεων.
Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, κάποια νησιά του Αιγαίου, συγκεκριμένα την Ίμβρο και την Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών η οποία όμως θα έμενε αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. 
Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης
Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.
Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει σε είδος (ελλείψει χρημάτων) τις πολεμικές επανορθώσεις. 
Η αποπληρωμή έγινε με επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα από τα όρια της συμφωνίας. Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες. 
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.
Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. 
Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες και η αποστρατικοποίηση κάποιων νησιών του Αιγαίου.
Η ανταλλαγή μειονοτήτων που πραγματοποιήθηκε προκάλεσε μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών. Μετακινήθηκαν από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη στην Ελλάδα 1.650.000 Τούρκοι υπήκοοι (άλλοι κάνουν λόγο για περίπου 2.000.000),χριστιανικού θρησκεύματος και από την Ελλάδα στην Τουρκία 670.000 Έλληνες υπήκοοι, μουσουλμανικού θρησκεύματος.
 Η θρησκεία και όχι η εθνικότητα αποτέλεσε το βασικό κριτήριο για την ανταλλαγή.
 Σύμφωνα με το άρθρο 2β της συνθήκης χρησιμοποιήθηκε ο όρος Μουσουλμάνοι και όχι Τούρκοι
Αυτό οφείλεται στο ότι κατά την οθωμανική αυτοκρατορία η θρησκεία μετρούσε πολύ περισσότερο από ότι η εθνικότητα και από την άλλη πλευρά η Τουρκία ήθελε όλοι οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης να παραμείνουν. 
Στα Βαλκάνια χρησιμοποιείται ο όρος Τούρκος αρκετές φορές ως συνώνυμο με τονμουσουλμάνο επειδή στο σύστημα των Οθωμανικών μιλέτ (ήταν κύριο στοιχείο στην διοίκηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) όλοι οι μουσουλμάνοι ανήκαν σε μια ενιαία κοινότητα.
Μεταξύ των ανταλλάξιμων περιελαμβάνονταν επίσης οι Έλληνες του Πόντου, αλλά και τουρκόφωνοι Έλληνες, όπως τουρκόφωνοι Πόντιοι και Καραμανλήδες, καθώς και ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι, όπως οι Βαλαάδες της Δυτικής Μακεδονίας. 
Μαζί με τους Έλληνες, πέρασε στην Ελλάδα και αριθμός Αρμενίων και Συροχαλδαίων. 
Εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή οι Έλληνες κάτοικοι της νομαρχίας της Κωνσταντινούπολης (οι 125.000 μόνιμοι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης, των Πριγκηπονήσων και των περιχώρων, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι πριν από τις 30 Οκτωβρίου του 1918) και οι κάτοικοι της Ίμβρου και της Τενέδου (6.000 κάτοικοι), ενώ στην Ελλάδα παρέμειναν 110.000 Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης.
Επιπλέον, βάσει του άρθρου 23, με όλα τα δεινά που η Συνθήκη αυτή συσσώρευσε στον Μικρασιατικό Ελληνισμό, η Τουρκία απεμπόλησε πλήρως τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί της Κύπρου.

Ελληνοτουρκική Σύμβαση της Λωζάνης

Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης. Έξι μήνες πριν, στις 30 Ιανουαρίου 1923, είχε υπογραφεί η ελληνοτουρκική Σύμβαση, η οποία ρύθμιζε την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Προβλεπόταν η υποχρεωτική ανταλλαγή μεταξύ των Ελλήνων ορθοδόξων κατοίκων από την Τουρκία και των Μουσουλμάνων κατοίκων από την Ελλάδα. 
Αυτή η Σύμβαση θα ίσχυε τόσο για αυτούς που παρέμεναν στις εστίες τους, όσο και για εκείνους που είχαν ήδη καταφύγει στην ομόθρησκη χώρα. 
Μάλιστα, η ανταλλαγή ίσχυσε αναδρομικά για όλες τις μετακινήσεις που έγιναν από τη μέρα που κηρύχθηκε ο Α' Βαλκανικός πόλεμος (18 Οκτωβρίου 1912). 
Από την ανταλλαγή αυτή εξαιρέθηκαν οι Έλληνες ορθόδοξοι από την Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρος και την Τένεδος, καθώς και οι Μουσουλμάνοι από την Δυτική Θράκη
Το θέμα της ανταλλαγής ετέθη από τον Νορβηγό Φρίντγιοφ Νάνσεν, 'Υπατο Αρμοστή της Κοινωνίας των Εθνών για τους πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή.

Σύμβαση Ανταλλαγής

Οι ανταλλάξιμοι, σύμφωνα με τη σύμβαση ανταλλαγής:
  • θα απέβαλαν την παλιά ιθαγένεια και θα αποκτούσαν την ιθαγένεια της χώρας στην οποία εγκαθίσταντο
  • είχαν δικαίωμα να μεταφέρουν την κινητή τους περιουσία
  • είχαν δικαίωμα να πάρουν από το κράτος στο οποίο μετανάστευαν ως αποζημίωση περιουσία ίσης αξίας με την ακίνητη περιουσία που εγκατέλειπαν φεύγοντας
  • θα διευκολύνονταν στην μετακίνησή τους από τη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής.
Η συμφωνία αυτή για ανταλλαγή πληθυσμών διέφερε από τις προηγούμενες. 
Καθιέρωνε για πρώτη φορά τη μαζική μετακίνηση πληθυσμών κι είχε υποχρεωτικό χαρακτήρα, ενώ οι μέχρι τότε συμφωνίες προέβλεπαν εθελοντική μετανάστευση κατοίκων κάποιων επίμαχων περιοχών.
Όταν έγινε γνωστή η υπογραφή της Σύμβασης και οι όροι της, οι πρόσφυγες που βρίσκονταν στην Ελλάδα αντέδρασαν έντονα. 
Σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας συγκρότησαν συλλαλητήρια, διατρανώνοντας την απόφασή τους να εμποδίσουν την εφαρμογή της. 
Η πραγματικότητα όμως, όπως είχε διαμορφωθεί μετά την έξοδο χιλιάδων Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες και την άρνηση από πλευράς Τουρκίας να δεχθεί την επιστροφή τους, ανάγκασε την ελληνική αντιπροσωπεία να συμφωνήσει. 
Εξάλλου, η υπογραφή της Σύμβασης υποβοηθούσε τις βλέψεις των ηγετών των δυο χωρών (Βενιζέλος,Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ) για την διασφάλιση και αναγνώριση των συνόρων τους, την επίτευξη ομοιογένειας και την απρόσκοπτη ενασχόληση με την εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη. 
Σύμφωνη με αυτή την Σύμβαση ήταν και η Κοινωνία των Εθνών.
Με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λωζάνης ιδρύθηκε η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την Κωνσταντινούπολη
Την αποτελούσαν έντεκα μέλη ( 4 Έλληνες, 4 Τούρκοι και 3 μέλη-πολίτες ουδέτερων κατά τον Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμοςκρατών) με αρμοδιότητα τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων.

Δείτε ΕΔΩ το πλήρες κείμενο της ΣΥΝΘΗΚΗ ειρήνης τηςΛΩΖΑΝΗΣ  24 ΙΟΥΛ 1923