Κυριακή 18 Μαρτίου 2018

“Ο χαρισματικός ηγέτης συμπορεύεται με την κοινή γνώμη, όχι σαν οπαδός, σαν τελευταίος τροχός της αμάξης, αλλά σαν αμαξάς κρατώντας σφιχτά χαλινάρια οδηγώντας το Έθνος εκεί που πρέπει”.Ελευθέριος Βενιζέλος, έφυγε από τη ζωή στις 08:05 το πρωί της 18ης Μαρτίου 1936.

O Ελευθέριος πίσω από τον Βενιζέλο Ο χαρισματικός οραματιστής

Οι ηγέτες προπορεύονται και οδηγούν. 

Οι αγαθοί οδηγούν τους λαούς που τους ακολουθούν σε επιτυχίες, σε νίκες, ακόμα και σε θριάμβους. 
Οι κακοί, σε αποτυχίες και καταστροφές. 
Οι περισσότεροι ηγέτες έχουν μεικτό “μητρώο”, που περιλαμβάνει μεγάλες και μικρές στιγμές. 
Η αναζήτηση της σειράς αυτής των Ελλήνων ηγετών περιλαμβάνει εκπροσώπους από όλο το φάσμα της ιστορίας των Ελλήνων, από την αρχαία έως τη νεότερη εποχή. 
Η νέα Ελλάδα έχει ασφαλώς τη μερίδα του λέοντος, ίσως γιατί παραδόξως είναι η λιγότερο γνωστή. 
Το σχολείο άφησε περισσότερα κενά στη νεότερη απ’ ό,τι στην αρχαία ιστορία.
Η κοινή πάντως αντίληψη, που συστηματικά διαμόρφωσε ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, είναι η ενότητα της ιστορίας μας μέσα στον χρόνο.

“Ο χαρισματικός ηγέτης συμπορεύεται με την κοινή γνώμη, 
όχι σαν οπαδός, σαν τελευταίος τροχός της αμάξης, 
αλλά σαν αμαξάς κρατώντας σφιχτά χαλινάρια 
οδηγώντας το Έθνος εκεί που πρέπει”.Ελ. Βενιζέλος

Ελευθέριος Βενιζέλος: τότε, μετά και τώρα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΓΚΟΣ

«Ο Βενιζέλος δεν είναι αθάνατος, αλλά εφήμερος, και δεν είναι μόνον εφήμερος, αλλά σε ό,τι αφορά την Ελλάδα είναι ένα φαινόμενο.
Με αυτό εννοώ ότι δεν διαθέτει διάδοχο του δικού του διαμετρήματος.
Με άλλα λόγια δεν είναι η Ελλάδα». Με αυτά τα λόγια εκφράστηκε
 –και είχε δίκιο– για τον Ελευθέριο Βενιζέλο ο Βρετανός ύπατος αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη, ναύαρχος σερ Τζον ντε Ρόμπεκ, σε επιστολή του προς τον λόρδο Κούρζον, υπουργό Εξωτερικών της χώρας του, τον Μάρτιο του 1920. [....]
Δεν αμφισβητείται πλέον ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι ο κορυφαίος ανάμεσα στους ξεχωριστούς Έλληνες πολιτικούς ηγέτες που άφησαν τη σφραγίδα τους στην ιστορία του τόπου.
Κυριάρχησε στα ελληνικά πράγματα περισσότερα από 25 χρόνια, χωρίς να περιλαμβάνεται η θητεία του στην υπόδουλη Κρήτη, και στη διάρκεια της περιόδου αυτής η Ελλάδα μεγαλούργησε, έκανε βήματα εκσυγχρονισμού, αλλά παράλληλα υπέστη μεγάλες καταστροφές και διχάστηκε.
Η χώρα μπόρεσε να αντεπεξέλθει στη μεγάλη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά ο διχασμός μεταξύ «δημοκρατικών» και «βασιλοφρόνων» έφτασε στο τέλος του μόνο το 1974, με το δημοψήφισμα για τη βασιλεία και το αποτέλεσμά του. [....]
Στα όσα επισημαίνει ο Θάνος Βερέμης ως γνωρίσματα του Ελευθέριου Βενιζέλου και της εποχής του υπάρχουν πολλά στα οποία υπάρχει συνέχεια.
Ο Βενιζέλος γνώριζε ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε να πορευτεί προς τους στόχους της χωρίς στήριξη από μεγάλες ξένες δυνάμεις και συμμαχίες.
Η εξωτερική αλλά και η εσωτερική πολιτική του ήταν απόλυτα προσαρμοσμένες σε αυτή η ρεαλιστική άποψη σε όλη τη διάρκεια της ζωής του και τα αποτελέσματα, θετικά ή αρνητικά, τον δικαίωναν συνεχώς, γεγονός που κατέγραψε και η ιστορία.
 Άλλωστε, σε όλη την ελληνική ιστορία, πριν και μετά τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο ξένος παράγοντας έπαιζε σημαντικότατο ρόλο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
Υδατογραφία εποχής με την ακόλουθη λεζάντα:
«Ο δαφνοστεφής βασιλεύς και ο πολυμήχανος πρωθυπουργόςμετά του επιτελείου,
καθορίζοντες εν Χατζή-Μπεκλίκ τους όρους της
εν Βουκουρεστίω συνθήκης, την 14η Ιουλίου 1913».
 
Οι μεγάλοι πόλεμοι της Ελλάδος, Εκδόσεις Κ. Κουμουνδουρέα
«Σήμερα στην Ελλάδα, και ειδικά στη συγκυρία που βιώνει, ο λαϊκισμός έχει καλλιεργήσει την πεποίθηση ότι η χώρα μπορεί να προχωρεί μόνη της, δίχως εξάρτηση από τον οποιοδήποτε, ακόμη και σε σύγκρουση με τους πάντες, αγνοώντας τα πραγματικά δεδομένα.
Με αυτή την έννοια, η αποτίμηση του Ελευθέριου Βενιζέλου από τον Γεώργιο Σκληρό (από τους πρώτους Έλληνες μαρξιστές), που επισημαίνει ο Θάνος Βερέμης, είναι χρήσιμη.
 Έγραψε ο Σκληρός ότι το 1909 ο Βενιζέλος κατάλαβε πως «η επανάσταση για νάχη σημασία πρέπει να θίξη τις βαθειές ρίζες των κοινωνικών συστημάτων, τις ψεύτικες ιστορικές παραδόσεις και τις προλήψεις του λαού, να είναι δηλαδή ψυχική και πνευματική επανάσταση».
Οποιαδήποτε αναλογία με τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης και της κοινωνίας της, δεν είναι βέβαια συμπτωματική …
 Άλλωστε, μπορεί ο μεγαλοϊδεατισμός να εγκαταλείφτηκε ως «κρατική πολιτική» με τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως πολύ σωστά αναφέρει ο Θ. Βερέμης, αλλά είναι πολύ αμφίβολο ότι έπαψε να υπάρχει ως «λαϊκή ιδεολογία», όπως προσθέτει.
Η άποψη ότι οι Έλληνες είναι περιούσιος λαός, που βάλλεται από παντού και υπονομεύεται από τους πάντες, παραμένει κυρίαρχη και σήμερα.
Η επίσημη παιδεία συμβάλλει επί δεκαετίες στην εδραίωση αυτής της άποψης.
Ο Ελ. Βενιζέλος ασχολήθηκε σοβαρά με την εκπαίδευση τα 25 χρόνια της παρουσίας του στην πολιτική σκηνή.
Εξελικτικά και σύμφωνα με τις δυνατότητες της κάθε στιγμής, αλλά πάντα με στόχο την ικανοποίηση των απαιτήσεων των καιρών.
Το έργο των κυβερνήσεών του ήταν σπουδαίο, αλλά είχε και συμπαράσταση από φωτισμένους ανθρώπους. [....]
Θα μπορούσε να αναφερθεί και η πτώχευση της χώρας το 1932 στα γεγονότα της εποχής του Ελευθέριου Βενιζέλου που αναλογούν στα σημερινά.
Ωστόσο, οι συνθήκες ήταν πολύ διαφορετικές και δεν υπάρχουν περιθώρια σύγκρισης.
Εκτός από ένα.
Ότι οι δανειστές, πάντοτε στην ιστορία της Ελλάδας αλλά και παντού, καθορίζουν τις οικονομικές πολιτικές και τις υποχρεώσεις των δανειζομένων.
Έτσι λοιπόν τότε, έτσι και τώρα.

Πάνω απ' όλα, γενναίος

ΚΕΙΜΕΝΟ
ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ
Ο Βενιζέλος, όπως όλα τα πολύπλοκα φαινόμενα, αντιστέκεται σε κάθε εύκολο προσδιορισμό.
Είναι αδύνατο να τον συγκρίνει κανείς με κάποιο πρότυπο, γιατί είναι μοναδικός.
Αριστοκρατικός και λαϊκός, ευσυγκίνητος και απρόσιτος, δημοκρατικός και αυταρχικός
 – τα στοιχεία ήταν έτσι συνταιριασμένα μέσα του ώστε να ξαφνιάζει εχθρούς και φίλους.
Ως προς τις επιλογές και τις ενέργειές του οι αντιδράσεις του ήταν ακαριαίες.
Στην πολιτική αυτό που μετράει είναι η έγκαιρη παρέμβαση, ακόμη και όταν κάποιες ομάδες προηγούνται της εποχής τους ή μεγάλοι αριθμοί πολιτών υπολείπονται.
Οι μελετητές του Ελευθέριου Βενιζέλου θα συμφωνήσουν ότι υπήρξε αριστοτέχνης της έγκαιρης ενέργειας και της υλοποίησης του εφικτού.
Απόδειξη του ρεαλισμού και της ευελιξίας που διέθετε υπήρξε το γεγονός ότι, ενώ ως επαναστάτης του Θερίσου αγωνιζόταν για την ταχεία ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, λίγα χρόνια αργότερα, ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας, αντιτάχθηκε στην πραξικοπηματική είσοδο των Κρητών αντιπροσώπων στη Βουλή των Ελλήνων.
Ο Βενιζέλος προσπαθούσε πάντοτε να μη θυσιάζει το εφικτό για το ιδεώδες, και γι’ αυτό η πολιτική του φιλοσοφία παρακολουθούσε εκείνη του Αριστοτέλη. Έδινε δηλαδή μεγαλύτερη σημασία στα άτομα που στελεχώνουν το κράτος απ’ ό,τι στο ίδιο το θεσμικό πλαίσιο.
Θεωρούσε συνεπώς ότι υπήρχαν ορθές και εκφυλισμένες μορφές του ίδιου πολιτεύματος:
το αριστοκρατικό ή το δικτατορικό, το δημοκρατικό ή το οχλοκρατικό.
O Ελευθέριος Βενιζέλος και η δεύτερη σύζυγός του Έλενα Σκυλίτση-Βενιζέλου (πάνω), στο σπίτι της αδελφής του, Κατίγκως Μητσοτάκη, στη "Γαλαρία" της Χαλέπας το 1927 (στο κέντρο) και με τον Γεώργιο Παπανδρέου στον Παρθενώνα, στην αναστήλωση της Ακρόπολης το 1930 (κάτω).

Κληρονόμος της πολιτικής πελατείας του Θεόδωρου Δηλιγιάννη το 1910, που μετά τη δολοφονία του αρχηγού της περιπλανήθηκε χωρίς άξιο ποιμένα για πέντε χρόνια, ο Βενιζέλος φρόντισε να προετοιμάσει κατά την τρικουπική παράδοση τη χώρα προτού την εκθέσει στην επόμενη εθνική της περιπέτεια.
Ο προσεταιρισμός του στέμματος το 1910 εξασφάλισε την ενότητα που είχε διασαλευτεί από το κίνημα στο Γουδί το 1909, ώστε ο ευγνώμων μονάρχης να αναθέσει στον Βενιζέλο εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. [....]
Αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία, ο Βενιζέλος βρήκε τους Έλληνες εμβολιασμένους κατά της γοητείας των πολιτικών της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Όμως ο ελληνικός λαός δεν ήταν προετοιμασμένος για τον ασυνήθιστο βενιζελικό μαγνητισμό που σάρωσε τις αντιστάσεις του.
Η αριστοκρατική παρουσία του, σε συνδυασμό με την ακαταπόνητη βουλητικότητα του αυτοδημιούργητου πολιτευτή, ξάφνιαζε πάντοτε εχθρούς και φίλους.
Το μεταρρυθμιστικό του έργο κατά την πρώτη θητεία του συνοψίζεται στην αναθεώρηση του συντάγματος του 1864, από την οποία προήλθαν βασικοί θεσμοί του δημοσίου δικαίου που ισχύουν ακόμη.
Πρόκειται για τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, την υποχρεωτική και δωρεάν στοιχειώδη εκπαίδευση, τη δημιουργία του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Εκλογοδικείου, τις εγγυήσεις για την ανεξαρτησία των δικαστών και τη δυνατότητα κήρυξης κατάστασης πολιορκίας σε περίπτωση εξωτερικού κινδύνου.
Το κράτος δικαίου που θεσπίζεται από τις κυβερνήσεις του Βενιζέλου εγγυήθηκε για την εφαρμογή των νόμων.
Η ύπαιθρος ανακουφίστηκε από την παρανομία που ίσχυε με την ανοχή των αρχών, και οι δημόσιοι υπάλληλοι έπαψαν να είναι ανδρείκελα πολιτικών προστατών.
Παράλληλα, με τους Βαλκανικούς Πολέμους και τις αριστοτεχνικές του διαπραγματεύσεις, ο Βενιζέλος ολοκλήρωσε τις εδαφικές βλέψεις των Ελλήνων.
Η πανελλήνια γοητεία του μεγάλου πολιτικού κράτησε έως τον Μεγάλο Διχασμό.
Η αρχική συναίνεση ανάμεσα στον αρχηγό της κυβέρνησης και τον αρχηγό του κράτους, τον μονάρχη, άρχισε να φυλλορροεί αμέσως μετά τη δολοφονία του Γεώργιου Α ' στη Θεσσαλονίκη. [....]

Προσωπικά αντικείμενα του Ελευθερίου Βενιζέλου, το σπίτι και γλυπτό από τον τάφο του στα Χανιά.
Ήταν σίγουρα το ίδιο το ηγετικό του τάλαντο που έκανε κάθε του απόφαση εφικτή –από την ανόρθωση του 1910–1911, τους Βαλκανικούς του 1912–1913, την έξοδο στον Α ' Παγκόσμιο, τις διαπραγματεύσεις στη Λοζάνη, τον διακανονισμό των διμερών σχέσεων από το 1928 έως το 1930– και βέβαια η μοναδική του ευχέρεια να επιλέγει τους αρίστους για συνεργάτες και υπουργούς.
Ποτέ ξανά δεν θα γνωρίσει η Ελλάδα τα υπουργικά συμβούλια του Βενιζέλου, με τον Νικόλαο Δημητρακόπουλο, τον Εμμανουήλ Ρέπουλη, τον Λάμπρο Κορομηλά, τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου, τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο, τον Γεώργιο Καφαντάρη, τον Κωνσταντίνο Ρακτιβάν, τον Κωνσταντίνο Γόντικα, τον Θεμιστοκλή Σοφούλη, τον Παναγή Βουρλούμη, τον Γεώργιο Παπανδρέου και τόσους άλλους. Δεν φοβήθηκε ποτέ να στέκονται δίπλα του άτομα με εξαιρετικές ικανότητες και ανάλογη με τη δική του βουλητικότητα.
Κανείς δεν μπορούσε να τον επισκιάσει.
Ο φόβος άλλωστε δεν έγινε ποτέ σύμβουλός του – ήταν πάνω απ’ όλα ένας γενναίος.
Αναγνωστικό της Γ΄ Δημοτικού, Ε. Γ. Παπαμιχαήλ και Δ. Βουτυράς, «Τα δικά μας και τα παληά χρόνια», Εκδοτικός Οίκος Δημητράκου, 1930 (Μουσείο “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”/ΟΠΑΝΔΑ, Αθήνα).

.












Ελευθέριος Βενιζέλος και εκπαίδευση

Το ζήτημα της εκπαίδευσης απασχόλησε σοβαρά τον Βενιζέλο από την πρώτη κιόλας πρωθυπουργία του. Ο Αλέξης Δημαράς συνοψίζει με τον ακόλουθο τρόπο τα κύρια σημεία του βενιζελικού έργου στον εκπαιδευτικό τομέα:
«Τη διατύπωση και ένταξη στο σύνταγμα του 1911 των άρθρων που επέβαλαν την καθαρεύουσα ως επίσημη γλώσσα του κράτους …
το νομοπαρασκευαστικό έργο του 1913 κατά τη διακυβέρνηση του 1910–1915∙ την επιβολή της δημοτικής στα δημοτικά σχολεία και τις σχετικές ενέργειες στην περίοδο 1916–1920· το νομοπαρασκευαστικό και νομοθετικό έργο της περιόδου 1929–1932».
Τις προεκλογικές του υποσχέσεις ο Βενιζέλος περιέλαβε πρώτα στα νομοσχέδια του 1913 για την εκπαιδευτική ανόρθωση.
Η προοδευτική τους τάση εκδηλωνόταν στη μέριμνα η οποία προβλεπόταν για τους αναλφάβητους ενήλικες, διανοητικά καθυστερημένους και γενικά για άτομα με ειδικές ανάγκες.
Με τα νομοσχέδια, επίσης, προετοιμαζόταν το έδαφος για την υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση και προβλεπόταν μέριμνα για τη μόρφωση των κοριτσιών και των αγροτών.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι στη βενιζελική προσπάθεια μετείχαν και τα προβεβλημένα μέλη του ρηξικέλευθου Εκπαιδευτικού Ομίλου (Μανόλης Τριανταφυλλίδης, Δημήτρης Γληνός, Αλέξανδρος Δελμούζος), οι αποφάσεις της κυβέρνησης ήταν πολύ λιγότερο νεωτεριστικές από τις προσδοκίες των προοδευτικών.
Σταδιακά ο ίδιος ο Εκπαιδευτικός Όμιλος αλλά και η Διδασκαλική Ομοσπονδία χωρίστηκαν σε τρεις τάσεις, τη συντηρητική, την προοδευτική και την αριστερή.
Όταν ο Βενιζέλος ασχολήθηκε ξανά με την εκπαίδευση βρισκόταν ήδη στην τρίτη και τελευταία του θητεία στην εξουσία.
Το μέγεθος του ζητήματος είχε αποκτήσει σχεδόν τριπλάσιες διαστάσεις από εκείνο του 1911.
Οι μαθητές του δημοτικού, από 273.788 τότε, έφτασαν τις 752.937 το 1931–1932.
Οι φοιτητές που αποφοίτησαν το 1932 ήταν 1.212, σε αντίθεση με τους 518 απόφοιτους του 1911.
Η απήχηση των μεταρρυθμίσεων του 1929, επί υπουργίας Γόντικα, ήταν πολύ σημαντικότερη από τις προηγούμενες.
Η καινοτομία του νέου νόμου ήταν η κατάργηση του «ελληνικού σχολείου» και η διαίρεση της εκπαίδευσης σε δύο κύκλους:
έξι χρόνια δημοτικό και έξι γυμνάσιο.






ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ», η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο ΚΑΜ στα Χανιά σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ελευθέριος Βενιζέλος και την υποστήριξη του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης και του Ναυτικού Μουσείου. Ομιλητές: Γιάννης Φίλης (πρώην πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης), Αντώνης Χουρδάκης (κοσμήτορας Πανεπιστημίου Κρήτης), Νίκος Παπαδάκης ( γενικός διευθυντής Ιδρύματος Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος )
Ανάλογης σημασίας υπήρξαν και οι μεταρρυθμίσεις των ετών 1931–1932 επί υπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου, με ανεγέρσεις σχολείων (κατασκευάστηκαν 3.167 σχολικά κτίρια μεταξύ 1928–1932), πρόβλεψη προαιρετικών μαθημάτων, ίδρυση Γυμναστικής Ακαδημίας και κυρίως αναδιοργάνωση των πανεπιστημίων. Η κυβέρνηση του 1928–1932 θέλησε να περιορίσει τον αριθμό των εισακτέων στα πανεπιστήμια.
Στους πρόσφυγες φοιτητές παραχωρήθηκε το δικαίωμα δωρεάν εγγραφής στα πανεπιστήμια, δόθηκαν δωρεάν συγγράμματα και σίτιση – σε 600–700 πρόσφυγες σπουδαστές.
Αναγνωρίστηκε ακόμη η προϋπηρεσία εκπαιδευτικών στη Μικρά Ασία.
Χάρη στους πρόσφυγες ο δημοτικισμός κέρδισε έδαφος και στον έντεχνο λόγο αλλά και την εκπαίδευση.
Οι περιορισμοί στους εισακτέους στο πανεπιστήμιο, συνέπεσαν με τις πολιτικές αναστατώσεις στα ιδρύματα.
Ήταν η εποχή που περιγράφει ο Γιώργος Θεοτοκάς στο μυθιστόρημα του Αργώ το 1929.
Οι φοιτητές της Νομικής Αθηνών χωρίζονταν σε δεξιούς, κεντρώους και αριστερούς, ενώ οι καθηγητές ήταν χαμένοι στον κόσμο τους μέσα σε σκονισμένα βιβλία.
Για τον Βενιζέλο έγραφε:
«Ήδη, παντού γινόταν λόγος για τον πρόεδρο.
Μόλις ξαναπάτησε τα ελληνικά χώματα έγινε πάλι μονομιάς, ο Πρόεδρος.
Η λέξη, έτσι χωρίς να συνοδεύεται από κανένα όνομα, δήλωνε αυτόν και όλοι το ήξεραν.
Αρχηγός, σωτήρας, σύμβολο της μισής Ελλάδας, σατανάς για την άλλη μισή, είταν οπωσδήποτε για όλους ο Πρόεδρος των ελληνικών ζητημάτων, ο άξονας που γύρω του ξανάρχιζε να στροβιλίζεται το έθνος.
Κανείς δεν καταλάβαινε τι ακριβώς είχε στο νου του, μα η παρουσία του έφτανε για να αναστατώσει τα πάντα, σαν να ανάδινε η παρουσία αυτή κάποιο μυστηριώδες ρεύμα, που τράνταζε μονομιάς όλες τις δυνάμεις του εθνικού οργανισμού, τις δυνάμεις της πίστης και του ηρωισμού, της περιπέτειας και της αρπαγής, της δημιουργίας και της διάλυσης, της μοχθηρίας και του φθόνου.
Όλες οι ζωικές ορμές που κοιμόντανε αχρησιμοποίητες, ξυπνούσανε πάλι και κοχλάζανε δυνατά στα ρόδινα ακρογιάλια της Ανατολικής Μεσογείου: Βενιζέλος, Βενιζέλος! …»
“Η αριστοκρατική παρουσία του, σε συνδυασμό με την ακαταπόνητη βουλητικότητα του αυτοδημιούργητου πολιτευτή, ξάφνιαζε πάντοτε εχθρούς και φίλους”.


πηγή:
Σχετικές αναρτήσεις εδώ: