Σήμερα 23 Δεκεμβρίου εορτάζουν οι
#Άγιοι_Δέκα_Μάρτυρες που μαρτύρησαν στην #Κρήτη
Οι άγιοι Δέκα μάρτυρες είναι οι γνωστότεροι άγιοι της Κρήτης, τουλάχιστον μέχρι την εποχή των Τεσσάρων Μαρτύρων.
Χαρακτηρίζονται «Πρωτομάρτυρες της Κρήτης»‼️
Υπάρχουν πολλές αναφορές βυζαντινών & εκκλησιαστικών συγγραφέων σ’αυτούς,που καταδεικνύουν, ήδη από τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους,τη διάδοση της τιμής τους σ' ολόκληρη τη χριστιανοσύνη❗
Οι άγιοι Δέκα μάρτυρες μαρτύρησαν τον 3ο αιώνα μ.Χ. όταν αυτοκράτορας ήταν ο Δέκιος.
Από αυτούς,οι μεν Θεόδουλος, Σατορνίνος, Εύπορος, Γελάσιος & Ευνικιανός, ήταν από τη Γόρτυνο της Κρήτης.
Ο Ζωτικός,από την Κνωσό.
Ο Αγαθόπους από το λιμένα Πανόρμου.
Ο Βασιλειάδης (ή Βασιλείδης) από την Κυδωνία.
Ο Ευάρεστος & ο Μόβιος (ή Πόμπιος ή Πόντιος) από το Ηράκλειο.
Και οι δέκα με πολύ ζήλο εργάζονταν για τη διάδοση του Ευαγγελίου στο νησί.
Καταγγέλθηκαν στον έπαρχο Κρήτη, που ήταν συνώνυμος του αυτοκράτορα, ονομαζόταν δηλαδή κι αυτός Δέκιος.
Ο έπαρχος, όταν είδε την ανθηρή νεότητά τους & το αρρενωπό τους παράστημα, προσπάθησε να τους παρασύρει με πολλές υποσχέσεις εγκόσμιων απολαύσεων & ηδονών.
Αλλά όταν είδε ότι τίποτα δεν πετύχαινε,διέταξε να τους μαστιγώσουν, & κατόπιν, να τους λιθοβολήσουν‼️
Κατόπιν,με διαταγή του έπαρχου,οι στρατιώτες έκοψαν με τα ξίφη τους τις τίμιες κεφαλές των 10 χριστιανών ✝️✝️✝️✝️✝️✝️✝️✝️✝️✝️
Οι γενναίοι μάρτυρες του Χριστού υπέμειναν ηρωικά τα βασανιστήρια, ενθυμούμενοι τα λόγια του ψαλμωδού:
«Ἀνδρίζεσθε & κραταιούσθω ἡ καρδία ὑμῶν, πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπὶ Κύριον»(Ψαλμός Λ’στ. 25)
Να έχετε γενναίο & ανδρείο φρόνημα, δηλ.& η καρδιά σας ας γίνεται κραταιά
& ατρόμητη,
όλοι εσείς που ελπίζετε στον Κύριο‼️
https://voiceofthelambs.blogspot.com/search/label/%CE%9F%CE%B9%20%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CE%B9%20%CE%94%CE%AD%CE%BA%CE%B1%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%9A%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82
Οι Άγιοι Δέκα Μάρτυρες στη λαϊκή Παράδοση
Οι άγιοι Δέκα μάρτυρες είναι οι γνωστότεροι άγιοι της Κρήτης, τουλάχιστον μέχρι την εποχή των Τεσσάρων Μαρτύρων. Χαρακτηρίζονται «Πρωτομάρτυρες της Κρήτης» και υπάρχουν πολλές αναφορές βυζαντινών και εκκλησιαστικών συγγραφέων σ’ αυτούς, που καταδεικνύουν, ήδη από τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους, τη διάδοση της τιμής τους σε ολόκληρη τη χριστιανοσύνη.
Οι Άγιοι Δέκα και το Ρέθυμνο
Είναι γνωστό ότι ο ένας από τους αγίους Δέκα καταγόταν από το Πάνορμο Μυλοποτάμου και οι Πανορμίτες οικοδόμησαν περικαλλή ναό προς τιμήν του. Είναι ο άγιος Αγαθόπους (στα νέα ελληνικά: Αγαθόποδας), που το όνομά του σημαίνει ότι έχει «αγαθά πόδια», δηλαδή βαδίζει το δρόμο της ζωής του με αρετή, αγάπη, εντιμότητα, πίστη και ανδρεία.
Ο Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Ευγένιος, το 2012, αφιέρωσε το ημερολόγιο της Μητρόπολης στον άγιο Αγαθόποδα, εγκαινιάζοντας μια σειρά αφιερωμάτων στους αγίους του Ρεθύμνου, που συνεχίζεται κάθε χρόνο (το 2019 το ημερολόγιο είναι αφιερωμένο στον άγιο Ματθαίο από το Γερακάρι (που μαρτύρησε στην πόλη του Ρεθύμνου το 1700) και το 2020 στις αγίες Πέντε Παρθένες από την Αργυρούπολη).
Οι άλλοι εννέα άγιοι ήταν οι Θεόδουλος, Σατουρνίνος, Εύπορος, Γελάσιος και Ευνικιανός, που κατάγονταν από τη Γόρτυνα, ο Ζωτικός από την Κνωσό, ο Βασιλείδης από την Κυδωνία (Χανιά), ο Ευάρεστος και ο Πόμπιος από το Ηράκλειο.
Επίσης, στην πόλη του Ρεθύμνου οι άγιοι Δέκα τιμώνται σε ιδιαίτερο παρεκκλήσι, που είναι το νότιο κλίτος του ναού των αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, ενώ το βόρειο κλίτος είναι αφιερωμένο στους αγίους Σαράντα μάρτυρες της Σεβαστείας. Ο ναός των Τεσσάρων Μαρτύρων δηλαδή έχει ενσωματωμένους δύο ακόμη ναούς (κλίτη, δηλ. τις δύο πλευρές του), αφιερωμένα στις δύο αυτές ομάδες αγίων μαρτύρων των αρχαίων χρόνων.
Ανάμεσα στις πολλές αγιογραφίες των αγίων Δέκα, από τις οποίες είναι γεμάτη η Κρήτη (και εκτός Κρήτης) υπάρχει και φορητή εικόνα του σπουδαίου Ρεθύμνιου αγιογράφου ιερέα Εμμανουήλ Τζάνε, που χρονολογείται στο 1678.
Η ιστορία των αγίων Δέκα πέρασε στη συλλογική μνήμη και μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά σαν παραμύθι. Παρακάτω καταγράψουμε τρία στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού που συνδέονται με αυτούς.
Η γηθειά των αγίων Δέκα
Στο χωριό Αποδούλου Αμαρίου, υπάρχει μια γηθειά (ξόρκι) για το ξεμάθιασμα, που επικαλείται τη βοήθεια των αγίων Δέκα. Ο άνθρωπος κάνει το σημείο του σταυρού προς εκείνον που θέλει να ξεματιάσει (είτε άνθρωπο είτε ζώο) και μετράει από το ένα μέχρι το εννέα, συνεχίζοντας με τα λόγια «Αγίοι Δέκα, βγάλετε το δούλο του Θεού (τάδε) από το κακό αμάτι και τη γλωσσοφαγιά». Ή «βγάλετε την αίγα μου, την προβατίνα μου κ.τ.λ. από το κακό αμάτι και τη γλωσσοφαγιά».
Οι άγιοι Δέκα και το τραγούδι του αηδονιού
Οι άγιοι Δέκα αναφέρονται και σε έναν από τους στίχους του παραδοσιακού τραγουδιού «Ένα είναι τ’ αηδόνι», που πλέκει με παιχνιδιάρικο τρόπο ένα ποίημα αριθμημένων πραγμάτων και καταστάσεων από το ένα μέχρι το δεκατρία (τουλάχιστον). Φτάνοντας στον αριθμό δέκα, αυτό που αναφέρει μετρώντας είναι οι Άγιοι Δέκα. Λέει, συγκεκριμένα:
Ένα είναι τ’ αηδόνι
Δέκα, δέκα είν’ οι Άγιοι δέκα
Εννιά μήνες η γυναίκα
Οχταπλόκαμο χταπόδι
Εφτά μέρες η βδομάδα
Έξι είν’ οι Αρχαγγέλοι
Πέντε δάχτυλα στο χέρι
Τέσσερα πόδια η αγελάδα
Τρία η Αγιά Τριάδα
Δύο πέρδικες αντάμα
Ένα, ένα ‘ναι το αηδόνι.
Λαλεί, μωρέ, λαλεί, τ’ αηδόνι στο κλουβί
Επειδή σήμερα η σχέση με τον παραδοσιακό μας πολιτισμό βρίσκεται σε ύφεση, πολλοί νέοι άνθρωποι και παιδιά έχουν ακούσει την ύπαρξη των αγίων Δέκα μόνο από αυτό το τραγούδι, χωρίς να ξέρουν τίποτε απολύτως γι’ αυτούς.
Το Σπήλαιο των Αγίων Δέκα
Έξω από το χωριό Μέρωνας Αμαρίου υπάρχει μια σπηλιά, που είναι γνωστή ως Σπήλαιο των Αγίων Δέκα. Εκεί, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, κατέφυγαν και κρύφτηκαν οι άγιοι, όταν τους καταδίωκαν οι Ρωμαίοι για να τους συλλάβουν. Μάλιστα, στα τοιχώματα του Σπηλαίου φαίνονται δέκα σημεία που μοιάζουν με λαξευτά καθίσματα, όπου, κατά την παράδοση, κάθονταν οι άγιοι.
Όμως ένας από τους κατοίκους της περιοχής τους πρόδωσε, με αποτέλεσμα τη σύλληψή τους και τη μεταφορά τους στη Μεσσαρά, όπου και μαρτύρησαν. Η τοπική παράδοση διασώζει το υποτιθέμενο οικογενειακό επώνυμο του προδότη και την πληροφορία ότι η οικογένειά του βαρύνεται με την τιμωρία της προδοσίας ακόμη μέχρι και σήμερα.
Η ιστορική αξιοπιστία αυτής της παράδοσης (ότι οι άγιοι συνελήφθησαν στην περιοχή του Μέρωνα, όπου είχαν καταφύγει) είναι αδύνατον να εξακριβωθεί, όμως ούτως ή άλλως έχει αξία, γιατί φανερώνει πόσο βαθιά είχαν εισχωρήσει οι άγιοι στην ψυχή και τις παραδόσεις του λαού μας. Έτσι, οι άγιοι Δέκα έγιναν κομμάτι του πολιτισμού μας, όπως αργότερα και οι ιστορίες των Τεσσάρων Μαρτύρων, των αγίων Πέντε Παρθένων της Αργυρούπολης και άλλων αγίων, που μεταφέρθηκαν από γενιά σε γενιά, κουβαλώντας αξίες και σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, με το περιβάλλον και με το Θεό και συμβάλλοντας στην ποιότητα της ζωής του λαού μας σε δύσκολες εποχές.
Εποχές δύσκολες όπως και η σημερινή, όπου τα μηνύματα που μεταφέρουν οι ιστορίες των αγίων μας είναι τόσο επίκαιρα όσο και άλλοτε και το αίτημα για ελευθερία και αξιοπρέπεια γίνεται όλο και πιο επιτακτικό.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα) (Ἦχος γ’ – Τὴν ὡραιότητα)
Τὴν πολυθαύμαστον Κρήτην τιμήσωμεν, τὴν ἐξανθήσασαν ἄνθη τὰ τίμια, τοὺς μαργαρίτας τοῦ Χριστοῦ, Μαρτύρων τοὺς ἀκρέμονας. Δέκα γὰρ ὑπάρχοντες, ἀριθμῷ οἱ μακάριοι, δύναμιν μυρίοπλον τῶν δαιμόνων κατήσχυναν· διὸ καὶ τοὺς στεφάνους ἐδέξαντο, Μάρτυρες Χριστοῦ οἱ καρτερόψυχοι.
Καλά Χριστούγεννα!
Πηγή: saint.gr, rethemnos.gr
Σχετικά άρθρα:
Οι Άγιοι 179 Οσιομάρτυρες οι εν τη μονή Παντοκράτορος Νταού Πεντέλης μαρτυρήσαντες
Οι Άγιοι Δισμύριοι (20.000) μάρτυρες της Νικομήδειας
Οι Άγιοι Πεντεκαίδεκα Ιερομάρτυρες, πολιούχοι Κιλκίς
Δεύτε ίδωμεν πιστοί πού εγεννήθη ο Χριστός
Χριστουγεννιάτικο καραβάκι στα νερά του Σακουλέβα στη γιορτινή Φλώρινα
