Τετάρτη 15 Ιουνίου 2016

Σαν σήμερα, 15 Ιουνίου το 1994 ταξίδεψε για την οδό των ΟΝΕΙΡΩΝ ...ο Μάνος Χατζιδάκις ο κορυφαίος ΄Ελληνας μουσικοσυνθέτης και δημιουργός των συναισθημάτων στην μουσική ...


...Αν στην πορεία της ζωής καταφέρναμε 

να μην " ξεμείνουμε " από συναισθήματα ...
μα πιο πολύ από την ΑΓΑΠΗ ...
το κορυφαίο αυτό συναίσθημα 
όπως μας λέει στο έργο του
 ''Το Νησί Των Συναισθημάτων'' 
ο Μάνος Χατζιδάκις που 'έφυγε απο τη ζωή 
" σαν σήμερα 15 ΙΟΥΝΙΟΥ το 1994 ,
 ο κόσμος θα ήταν αλλιώς ...

Ένα παραμύθι για μικρούς και μεγάλους
["Προσωπογραφία της μητέρας μου", Μάνος Χατζιδάκις - Το χαμόγελο της Τζοκόντας]
" Το Νησί Των Συναισθημάτων "
Μια φορά κι έναν καιρό, υπήρχε ένα νησί 
στο οποίο ζούσαν όλα τα Συναισθήματα !!!
΄Εκεί ζούσαν η Ευτυχία, η Λύπη
η Γνώση, η Αγάπη και όλα τα άλλα συναισθήματα...

Μια μέρα έμαθαν ότι το νησί τους θα βούλιαζε
και έτσι όλοι επισκεύασαν τις βάρκες τους
και άρχισαν να φεύγουν...

Η Αγάπη ήταν η μόνη που έμεινε πίσω. 
Ήθελε να αντέξει μέχρι την τελευταία στιγμή...

Όταν το νησί άρχισε να βυθίζεται,

η Αγάπη αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια...

Βλέπει τον Πλούτο που περνούσε με μια λαμπερή θαλαμηγό.

Η Αγάπη τον ρωτάει: 

«Πλούτε, μπορείς να με πάρεις μαζί σου;»,

«Όχι, δεν μπορώ» απάντησε ο Πλούτος.
 «Έχω ασήμι και χρυσάφι στο σκάφος μου 
και δεν υπάρχει χώρος για σένα»

Η Αγάπη τότε αποφάσισε να ζητήσει 
βοήθεια από την ΄Αλαζονεία που επίσης
περνούσε από μπροστά της σε ένα πανέμορφο σκάφος.
«Σε παρακαλώ βοήθησέ με» είπε η Αγάπη.

«Δεν μπορώ να σε βοηθήσω Αγάπη. 
Είσαι μούσκεμα και θα μου χαλάσεις 
το όμορφο σκάφος μου» της απάντησε η ΄Αλαζονεία.

Η Λύπη ήταν πιο πέρα και έτσι η Αγάπη 
αποφάσισε να ζητήσει από αυτή βοήθεια.

«Λύπη άφησέ με να έρθω μαζί σου».

«Ω Αγάπη, είμαι τόσο λυπημένη που θέλω 

να μείνω μόνη μου» είπε η Λύπη.

Η Ευτυχία πέρασε μπροστά από την Αγάπη 
αλλά και αυτή δεν της έδωσε σημασία.

Ήταν τόσο ευτυχισμένη, που ούτε καν 
άκουσε την Αγάπη να ζητά βοήθεια.

Ξαφνικά ακούστηκε μια φωνή:

«Αγάπη, έλα προς τα εδώ! 

Θα σε πάρω εγώ μαζί μου!».

Ήταν ένας πολύ ηλικιωμένος κύριος που η Αγάπη δεν γνώριζε, αλλά ήταν γεμάτη από τέτοια ευγνωμοσύνη, 

που ξέχασε να ρωτήσει το όνομά του.

Όταν έφτασαν στην στεριά ο κύριος έφυγε και πήγε στο δρόμο του.

Η Αγάπη γνωρίζοντας πόσα χρωστούσε στον κύριο 

που τη βοήθησε, ρώτησε την Γνώση:

«Γνώση, ποιος με βοήθησε»;

«Ο Χρόνος» της απάντησε η Γνώση.

«Ο Χρόνος;;» ρώτησε η Αγάπη
«Γιατί με βοήθησε o Χρόνος;»
Τότε η Γνώση χαμογέλασε και με τη βαθιά σοφία της είπε:

«Μόνο ο Χρόνος μπορεί να καταλάβει 
πόσο μεγάλη σημασία έχει η Αγάπη».
Αριστουργηματικό τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι 
σε στίχους Γιάννη Β. Ιωαννίδη, 
γραμμένο για την ταινία 
"Το νησί των γενναίων" (1959) του Ντίμη Δαδήρα, 
όπου το ερμήνευσε η Τζένη Καρέζη. 
Αμέσως μετά κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών με τη φωνή της Μαίρης Λω, όπως το ακούμε εδώ. 
Παρά τις αμέτρητες επανεκτελέσεις του τραγουδιού, 
ελληνικές και ξένες, 
η ερμηνεία της Μαίρης Λω παραμένει αξεπέραστη κι αγέραστη.













Έλα σε μένα.
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Βασίλης Λέκκας

Αν κουραστείς απ' τους ανθρώπους
κι ειν' όλα γύρω γκρεμισμένα,
μην πας ταξίδι σ' άλλους τόπους,
έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Κι αν πέσει απάνω σου το βράδυ
με τ' άστρα του τ' απελπισμένα,
μη φοβηθείς απ' το σκοτάδι,
έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Έλα και γείρε το κεφάλι
στα χέρια μου τ' αγαπημένα,
να ζήσεις τ' όνειρο και πάλι,
έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Κι αν δεις καράβια να σαλπάρουν
κι αν δεις να ξεκινάνε τρένα,
μην πεις μαζί τους να σε πάρουν,
έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Έχω μια θάλασσα σμαράγδια
μ' αγάπη κι ήλιο κεντημένα
για την καρδιά σου πού `ναι άδεια
έλα σε μένα έλα σε μένα.

Έλα και κάθισε δεξιά μου
σαν ξεχασμένος αδερφός,
να μοιραστείς την μοναξιά μου
και να σου δώσω λίγο φως.
Στίχοι : Nίκος Γκάτσος
Μουσική : Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση : Μανώλης Μητσιάς
Αρθούρε Ρεμπώ
απόψε θα μπω
στο μαύρο μεθυσμένο σου καράβι
μακριά ν' ανοιχτώ
σε κύκλο φριχτό
που ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει

Αγγέλου γιασεμιά
σκόρπισες μέσα στην βρομιά
κληρονομιά για μας
κι εσύ παντοτινά
σε σταυροδρόμια σκοτεινά
το σατανά πολεμάς

Αρθούρε Ρεμπώ
το βράδυ θαμπό
κι η πόρτα του παράδεισου κλεισμένη
κατάρα κι οργή
μοιράζουν την γη
και χέρι χέρι παν' οι κολασμένοι

Αρθούρε Ρεμπώ
θα μπω στο μεθυσμένο σου καράβι



Αρθούρε Ρεμπώ
να δω ποια σπίθα σώθηκε κι ανάβει..


... επίλογος πικρός αλλά ειλικρινής και βεβαίως... 
του Μάνου!
"Παίδες, πριν 15 χρόνια με μιαν άλλη μουσική, 
σας είχα πει πως θα ξαγρυπνώ έξω απ' τα σπίτια σας 
για να μαζεύω τα όνειρά σας.
Τώρα κουράστηκα.
Εσείς, είτε ονειρεύεστε, είτε όχι, μπορείτε και ζείτε χωρίς εμένα.
Δεν ανήκω ούτε στη ζωή σας ούτε στα όνειρά σας.
Ακόμη, κουράστηκα να πλέκω μουσικές απ' την επιθυμία των σωμάτων σας. 

Προτιμώ να φύγω μακριά σας για πάντα.
Ίσως συναντηθώ με μερικούς σοφούς 

που δεν τους ένιωσα όταν κι εγώ ήμουν νέος. 
Γεια σας παίδες... γεια σας!
Μάνος Χατζιδάκις, 
«Παίδες», 1977.
mariarosa

«…Γεννήθηκα στην Ξάνθη! 

Μα η Κρήτη κυκλοφορεί μέσα στο αίμα μου!»

Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε στις 15 Ιουνίου του 1994 
από οξύ πνευμονικό οίδημα και ετάφη στην Παιανία.
«…Γεννήθηκα στην Ξάνθη! 
Μα η Κρήτη κυκλοφορεί μέσα στο αίμα μου! 
Ακούω τις φωνές της, νοιώθω το πέλαγος να δέρνεται 
και να βογγά στα βράχια της, 
μυρίζομαι το χώμα της, τα περιβόλια της, 
χιμά ολοένα η ψυχή μου απάνω της να ρουφήξει δύναμη και ομορφιά…»

“…Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου 

(το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). 
Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, 
κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, 
και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. 
Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, 
εκτός απ’ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. 
Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις 
κι όλες τις δυσκολίες του Θεού…” Mάνος Χατζιδάκις

Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925, 

στην Ξάνθη. 
Στη αυτοβιογραφία του και σε κάποιες συνεντεύξεις του 
έλεγε πως ήταν Κρητικός και μόνο!

Η μουσική του εκπαίδευση ξεκινά σε ηλικία τεσσάρων ετών 

και περιλαμβάνει μαθήματα πιάνου από την αρμενικής καταγωγής πιανίστρια Αλτουνιάν. 
Παράλληλα, εξασκείται στο βιολί και το ακορντεόν.
«…Μ' επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ' όλα τα χρόνια τα κατοπινά. 

Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ' απομάκρυναν ύπουλα απ' τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι' αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή.
Έτσι δεν σπούδασα σε Ωδείο και συνεπώς εγλύτωσα απ' το να μοιάζω με τα μέλη του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου. 
Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, 
πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος 
τα τελευταία χρόνια. 
Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία…»
Από το 1957 ξεκινά μία περίοδος έντονης δημιουργικής δράσης. 

Ο Χατζιδάκις συνθέτει ασταμάτητα για το θέατρο και τον κινηματογράφο, όπου το έργο του γνωρίζει μεγάλη δημοσιότητα, ενώ παράλληλα γράφει πολλά σημαντικά μουσικά έργα.

Το 1961 του απονέμεται το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι 

"Τα παιδιά του Πειραιά", από την ταινία του Ζυλ Ντασέν 
"Ποτέ την Κυριακή". 
Η βράβευση αυτή του δίνει παγκόσμια δημοσιότητα, 
την οποία ο Χατζιδάκις προσπαθεί να αποφύγει με κάθε τρόπο, θεωρώντας ότι του στερεί την δυνατότητα να διαμορφώσει ο ίδιος την σχέση του με τον ακροατή του.

Το 1962 ο Χατζιδάκις χρηματοδοτεί τον 

"Διαγωνισμό Σύνθεσης Μάνος Χατζιδάκις" 
στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Δοξιάδη στην Αθήνα, 
με το πρώτο βραβείο να απονέμεται από κοινού 
στους Γιάννη Ξενάκη και Ανέστη Λογοθέτη. 
Το 1964 ιδρύει και διευθύνει την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών (1964-67). 
Στο σύντομο χρονικό διάστημα της λειτουργίας της, 
η ορχήστρα έδωσε 20 συναυλίες με πρεμιέρες δεκαπέντε έργων Ελλήνων συνθετών. 
Την ίδια περίοδο αρχίζει και η συνεργασία του με τον Μωρίς Μπεζάρ. 
Οι Όρνιθες ανεβαίνουν με τα Μπαλέτα του 20ού Αιώνα στις Βρυξέλλες. 
Μερικά έργα της περιόδου αυτής είναι η μουσική για τη "Μήδεια" του Ευριπίδη (1958), το "Παραμύθι χωρίς όνομα", του Ι. Καμπανέλλη (1959) το "Ο κύκλος με την κιμωλία" του Μπρεχτ, η "Οδός ονείρων" (1962), αλλά και "Το χαμόγελο της Τζοκόντα" - δέκα τραγούδια για ορχήστρα γραμμένα αρχικά για φωνή, ειδικά για τη Ζακλίν Ντανό (Παρίσι, 1962).
«…Το '66 βρέθηκα στην Αμερική.

 Έμεινα κι έζησα εκεί κάπου έξι χρόνια, τα χρόνια της δικτατορίας, για λόγους καθαρά εφοριακούς - ανεκαλύφθη πως χρωστούσα τρεισήμισι περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο. 
Όταν εξόφλησα το χρέος μου επέστρεψα περίπου το '72 και ίδρυσα ένα καφενείο που το ονομάσαμε «Πολύτροπον», ίσαμε τη μεταπολίτευση του '74, όπου και το κλεισα γιατί άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. 
Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. 
Κλείνοντας το Πολύτροπο είχα ένα παθητικό πάλι της τάξεως περίπου των τρεισήμισι εκατομμυρίων - μοιραίος αριθμός, φαίνεται, για την προσωπική μου ζωή…»

Κατά την παραμονή του στην Αμερική έρχεται σε επαφή με την ποπ και ροκ αμερικανική μουσική σκηνή, γεγονός που έχει σαν αποτέλεσμα την ηχογράφηση του κύκλου τραγουδιών "Reflections" σε συνεργασία με το συγκρότημα "New York Rock and Roll Ensemble", ενώ ηχογραφεί και "Το Χαμόγελο της Τζοκόντα", στην -πασίγνωστη πλέον- συμφωνική του μορφή. Παράλληλα συνεχίζει την συνεργασία με τα μπαλέτα του 20ού Αιώνα στις Βρυξέλες, όπου διευθύνει έργα δικά του ή άλλων συνθετών.

Άλλα σημαντικά έργα της περιόδου είναι η μουσική για την ταινία «Blue» (1958) του Silvio Narizzano, η "Ρυθμολογία" (έργο για πιάνο) και η "Αμοργός" (1970), έργο το οποίο ο συνθέτης άφησε ημιτελές.

Η πολυεπίπεδη δραστηριοποίηση του Χατζιδάκι στον χώρο της τέχνης και οι παρεμβάσεις του στα κοινά κορυφώνονται την περίοδο αυτή. 

Διορίζεται αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Λυρικής Σκηνής για το διάστημα 1975 - 1977 ενώ την περίοδο 1975 - 1982 αναλαμβάνει καθήκοντα Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας καθώς και Διευθυντή του κρατικού ραδιοσταθμού Τρίτο Πρόγραμμα. 
Η παρουσία του στο Τρίτο Πρόγραμμα αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς για την ελληνική ραδιοφωνία, 
και σηματοδοτεί -ίσως- την ποιοτικότερη περίοδο του ραδιοσταθμού.

Το 1979 ο Χατζιδάκις καθιερώνει τις "Μουσικές Γιορτές" 
στα Ανώγεια της Κρήτης, 
που περιλαμβάνουν τοπικούς λαϊκούς χορούς και τραγούδια. 
Παράλληλα διοργανώνει συνέδριο με θέμα την παράδοση, στο οποίο συμμετέχουν διανοούμενοι, καλλιτέχνες και ακαδημαϊκοί. Τον επόμενο χρόνο εγκαινιάζει τον "Μουσικό Αύγουστο" στο Ηράκλειο, ένα καλλιτεχνικό Φεστιβάλ με κύριο στόχο την παρουσίαση νέων ρευμάτων τόσο στη μουσική όσο και στο χορό, τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική και το θέατρο. 
Την περίοδο 1981 - 1982 διοργανώνει επίσης τους αγώνες ελληνικού τραγουδιού στην Κέρκυρα, 
ένα μουσικό διαγωνισμό για νέους Έλληνες συνθέτες.

Το 1985 παρουσιάζει το πολιτιστικό περιοδικό "Το Τέταρτο" (1985 - 1986), το οποίο καταγράφει τα καλλιτεχνικά και κοινωνικά δρώμενα μέσα από τις πολιτικές τους διαστάσεις. 

Το 1985 επίσης, δημιουργεί την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία "Σείριος", η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα, με σκοπό την ανάδειξη καλλιτεχνών και μουσικών δημιουργιών επί τη βάσει μη εμπορικών κριτηρίων. 
Παράλληλα, παρουσιάζει επιλεγμένα έργα και καλλιτέχνες στην μπουάτ "Σείριος" (Ζουμ).

Το 1989, ιδρύει την Ορχήστρα των χρωμάτων, προκειμένου να παρουσιάζει με πρωτότυπο τρόπο έργα κλασσικών και σύγχρονων συνθετών. 

Ο ίδιος ο Χατζιδάκις διηύθυνε την ορχήστρα των χρωμάτων μέχρι το τέλος της ζωής, του δίνοντας συνολικά είκοσι συναυλίες και δώδεκα ρεσιτάλ ελληνικού και διεθνούς ρεπερτορίου. 
Το 1991, σε συνεργασία με τον Δήμο Καλαμάτας, ο Μάνος Χατζιδάκις διοργανώνει τους «Πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Καλαμάτας».

Η έντονη ενασχόληση του Χατζιδάκι με τα κοινά, 

κατά την περίοδο αυτή, αποτυπώνεται σε σημαντικό τμήμα του έργου του. 
Χαρακτηριστικά έργα της περιόδου είναι 
"Η εποχή της Μελισσάνθης", έργο αυτοβιογραφικό αλλά και βαθιά πολιτικό, 
οι κύκλοι τραγουδιών "Τα παράλογα" (1978), "Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς" (1983), η μουσική παράσταση "Πορνογραφία" (1982) σε δική του σκηνοθεσία, η "Σκοτεινή μητέρα" και "Τα τραγούδια της αμαρτίας".

Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε στις 15 Ιουνίου του 1994 από οξύ πνευμονικό οίδημα και ετάφη στην Παιανία.


Μια όχι και τόσο γνωστή συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι, δημοσιεύτηκε την Παρασκευή 26 Αυγούστου 1960, 

στην ελληνική εφημερίδα «Αίγυπτος (Ταχυδρόμος)» της Αλεξάνδρειας. 
Δυστυχώς, το όνομα του δημοσιογράφου, που συνομίλησε με τον Χατζιδάκι και απέδωσε τόσο γλαφυρά τα λεγόμενα αλλά και την εικόνα του Μάνου, δεν αναγράφεται στο φύλλο της εφημερίδας.

...Είναι 33 χρονών ο Χατζιδάκις. 

Παχύς και στο ανάστημα μέτριος. 
Το δέρμα του είναι σκούρο και μελαχρινό και κατάμαυρα τα μάτια του. 
Γλυκεία και απαλή η φωνή του, πειθαρχημένη κυλά και βγαίνει απ΄τα χείλη του, μα όταν υποστηρίζει κάτι, 
όταν υπογραμμίζει μία φράση, γίνεται σκληρή, βαριά σαν χτύπος καμπάνας και τα μάτια του πετούν αστραπές σαν το ατσάλι!

Για ένα που ξέρει να βλέπει, ο Χατζιδάκις, 

συμπληρώνει τον τέλειο χαρακτήρα του Κρητικού!

-Γεννήθηκα στην Ξάνθη! λέει ο ίδιος

Μα η Κρήτη κυκλοφορεί μέσα στο αίμα μου! 
Ακούω τις φωνές της, νοιώθω το πέλαγος να δέρνεται και να βογγά στα βράχια της, μυρίζομαι το χώμα της, τα περιβόλια της, χιμά ολοένα η ψυχή μου απάνω της να ρουφήξει δύναμη και ομορφιά

Ο πατέρας του Χατζιδάκι, ανήσυχη ψυχή σαν όλους τους Κρητικούς, ξεκίνησε μια μέρα να πραγματοποιήσει ένα όνειρο. 

Να πλουτίσει εμπορευόμενος καπνά! 
Καλή η εποχή, έξυπνος έμπορος ήταν, είχε πείσμα και καρδιά και περίσσεια περηφάνια, δεν μπορούσε παρά να κερδίσει στο πάλεμα με τη ζωή. 
Τι Κρητικός ήταν;
Οι άνθρωποι τον θαύμαζαν, τον αγαπούσαν, ήταν μεγάλη η καρδιά του και το μυαλό του σπίθιζε. 

Γέννησε κι η γυναίκα του, του δωσε αγόρι, το βάφτισαν, μπήκε στους Χατζιδάκιδες, ένας Μανώλης ακόμη!

-Να πω πως τον ζήλεψε ο Χάρος; 

Πως πέρασε κάποια φορά έξω από το σπίτι μας άκουσε το κακαριστό γέλιο του, έσκυψε και είδε την ευτυχία μας και μπήκε; 
Η συμφορά έπεσε απροσδόκητα, γκρέμισε το σπίτι μας, και μεις, η μητέρα μου κι εγώ, μια σταλιά παιδί, θάψαμε τον πατέρα μου, τα μαζέψαμε και ήρθαμε στην Αθήνα… 
Το χρυσό όνειρο είχε τελειώσει, η ζωή δεν ήταν τόσο ρόδινη 
όσο την ξέραμε ως τότε. 
Η βιοπάλη άρχιζε. 
Δούλευα και σπούδαζα, κι οι δυσκολίες με πεισμάτωσαν! 
Τούτα τα προσόντα του Κρητικού, δεν τα ήξερα ποτέ. 
Κυνηγούσα τα δύσκολα, τα παραπάνω από μένα και τις δυνάμεις μου. 
Χιλιάδες πρόγονοι που βλάστησαν και τάφηκαν στα χώματα της Κρήτης, ξυπνούσαν μέσα μου και φώναζαν. 
Δεν ξεκαθάριζα τις πεθυμιές τους, δεν είχα ο ίδιος κατασταλάξει πάνω στη γή, δεν μπορούσα ακόμη να δω και να ξεχωρίσω τους δρόμους…
Μεγάλη η γενιά των Χατζιδάκιδων στην Κρήτη, απλώνεται και πιάνει το νησί από τις τέσσερις άκρες του! 

Κισσαμίτες, Σφακιανοί, Αποκορωνιώτες, Ρεθυμιώτες, Καστρινοί, Μεραμπελιώτες και Γεραπετρίτες, πλούσιοι, φτωχοί, επιστήμονες, στρατιωτικοί. 
Μια φλέβα που κόπηκε με τον καιρό κομμάτια-κομμάτια κι άλλοι θέλουν το «άκης» με «ήττα» κι άλλοι με «γιώτα» να χωρίζουν μεταξύ τους!

-Δέκα πέντε χρονών, κατέβηκα στην Κρήτη, κάθισα καιρό, ντύθηκε η ψυχή μου με τα χρώματά της… 

Μελέτησα τους ανθρώπους της, το φως της, ένοιωσα τη φοβερή δύναμη αφομοιώσεως που έχει σ’ αυτούς που πρωτοστατούν επάνω της, δέθηκα οριστικά μαζί της! 
Από παιδί μ’ άρεσε η μουσική, με είχαν μάθει κι έπαιζα πιάνο, μα μόνο σαν πάτησα στην Κρήτη η ψυχή μου κατάλαβε το νόημά της. Άρχισα να συνθέτω, να δημιουργώ, παράξενα συναισθήματα με πλημμύριζαν. 
Ένα θαύμα είχε γίνει μέσα μου

-Μεγάλη είναι η Κρήτη, έχει Χατζιδάκιδες πολλούς. 

Ποια η δική σας φύτρα;

-Ηρακλειώτης!… Καστρινός, όπως συνηθίζουν να τους λένε, επειδή παλιά, Μεγάλο Κάστρο, έλεγαν το Ηράκλειο… 

Το δικό μας σόι, έχει πολλούς επιστήμονας και καθηγητάς. Ανθρώπους που ασχολιούνται με την λογοτεχνία και την ποίησι. Απ΄ό,τι έμαθα, δεν είχαμε άλλον μουσικόν.


ΠΗΓΕΣ:
Sansimera.gr
Wikipedia.gr
afmarx.wordpress.com
http://www.hadjidakis.gr/
...........................
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΥΠΕΡΤΑΤΟΣ ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
 Μάνος Χατζιδάκις: 21 χρόνια μετά… 
Ποιο είναι το πρώτο και 
ποιο το 
σπανιότερο άλμπουμ του; 
Ιστορίες με υψηλό καλλιτεχνικό 
νόημα από τα βάθη της δισκογραφίας
15.6.2015 | 
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ
Πηγή: www.lifo.gr
Το εξώφυλλο του πρώτου (δεκάιντσου) LP του Μάνου Χατζιδάκι. Ολλανδικής κοπής από το 1955

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να προσεγγίσεις το έργο ενός δημιουργού, ενός συνθέτη – και βεβαίως του Μάνου Χατζιδάκι (1925-15/6/1994). 

Άλλοι βαθυστόχαστοι, θεωρητικοί, αναλυτικοί, 
και άλλοι πιο πεζοί και καθημερινοί. 
Όλοι χρειάζονται. 
Κυρίως όταν πίσω από κάθε «τρόπο» ξεπροβάλλουν γεγονότα και ιστορίες με ουσιαστικό ενδιαφέρον. 
Το πρώτο άλμπουμ του Μάνου Χατζιδάκι ήταν το 10ιντσο LP με τα έργα του “For a Little White Seashell” (1948) και “Six Popular Pictures (Ballet)” (1950), που κυκλοφόρησε περί τα μέσα της δεκαετίας του ’50 στην Ελλάδα (μάλλον το 1955), ως παραγωγή της ολλανδικής Philips. 
Εκ πρώτης περίεργο, αλλά στην πράξη όχι, αφού εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν πρέσες στην Ελλάδα που να μπορούσε να «κόψουν» long plays. 
Έτσι η κοπή του δίσκου, όπως και τα τυπώματά του (εξώφυλλο, ετικέτες), γίνονταν εξ ολοκλήρου στην Ολλανδία. 
Η «Αχιβάδα» συμπυκνώνει τις απόψεις του Χατζιδάκι γι' αυτήν την περιλάλητη επικοινωνία λόγιου και λαϊκού ύφους, χωρίς ίχνος αισθητικής ανισορροπίας. 
Σπάνιο, οπωσδήποτε, κατόρθωμα ψυχικού κοντρόλ και ξεκάθαρης ματιάς από έναν άνθρωπο μόλις 22-23 ετών. 
Τα πρώτα μαζικά LP της ελληνικής δισκογραφίας δηλαδή ήταν δεκάιντσα και ολλανδικά και δεν σχετίζονταν, φυσικά, μόνο με τον Χατζιδάκι. 
Τότε «κόπηκε» και το πρώτο LP τού Βασίλη Τσιτσάνη (με την Μαρίκα Νίνου), ένα LP με «μουσικές δωματίου» των Καλομοίρη, Βάρβογλη και Σκαλκώτα και μερικά ακόμη. 
Πολύ ωραίες εκδόσεις με βαριά… πρωτογενή βινύλια και ωραία γυαλιστερά (laminated) front covers. 
Πότε ακριβώς κυκλοφόρησαν αυτοί οι δίσκοι και κυρίως εκείνος του Χατζιδάκι, που εδώ μας ενδιαφέρει; 
Οι πιο πολλές πηγές (ιντερνετικές και άλλες) γράφουν για… 1954, αλλά το πιο πιθανόν είναι τούτο να συνέβη το 1955. Κάπου το εδράζω αυτό. 
Σε κάτι που σχετίζεται με τους κωδικούς των ελληνικών δίσκων της Philips και παρότι έχει ένα κάποιο ενδιαφέρον η ιστορία, δεν νομίζω πως υπάρχει, τώρα, λόγος να μπούμε σε λεπτομέρειες

Μάνος Χατζιδάκις / Julius Katchen, από την εμφάνιση του δεύτερου στην Αθήνα το 1948 
(πηγή: CD «Για μια μικρή λευκή αχιβάδα/ Ο κύκλος του C.N.S.», 2003)
Το πρώτο έργο τού ολλανδικού LP, το «Για μια Μικρή Λευκή Αχιβάδα», ολοκληρώθηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι το 1948 κι εδώ αποδίδεται από τον πιανίστα Γιάννη Παπαδόπουλο (η κλασική ηχογράφηση του 1954). 
Ο Παπαδόπουλος δεν ήταν ο πρώτος διδάξας. 
Το έργο είχε παρουσιαστεί αρχικά στην Αθήνα το 1948 από τον διάσημο, στα χρόνια του, αμερικανό πιανίστα Julius Katchen – ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, 20 χρόνια αργότερα, το 1968, θα συνεργαζόταν με τους Rolling Stones στο “Rock and Roll Circus”! Το έργο αποτελείται από 10 χορούς και πρελούδια πολύ μικρής διάρκειας (το συντομότερο κομμάτι, ο «Μπάλος», διαρκεί λιγότερο από ένα λεπτό, ενώ το μεγαλύτερο, το «Εμβατήριο», λίγο πάνω από δύο). 
Γράφει ο Μάνος Χατζιδάκις για τη «Μια Μικρή Λευκή Αχιβάδα» (από το booklet του σχετικού CD, του 2003): 
«Με μια έμφυτη απέχθεια προς το αισθηματικό παίξιμο, που συνήθιζαν στον καιρό μου οι πιανίστες και τα Ωδεία 
(και που δυστυχώς συνεχίζουν μέχρι σήμερα), 
η ΑΧΙΒΑΔΑ γράφτηκε με μια διάθεση, θα ’λεγα, αντιδράσεως. Αντιδράσεως στην ταλαιπωρημένη “μουσική ευαισθησία”, στο με χρωματιστό μολύβι “αίσθημα” που καθορίζει ο δάσκαλος, στη σοβαροφάνεια διδασκάλων και μουσουργών και τέλος στην κάθε σκονισμένη αντίληψη, ευρωπαϊκής επαρχιακής καταβολής, γύρω από τη μουσική και την ερμηνεία της. 
Γι’ αυτό η ΑΧΙΒΑΔΑ πρέπει να παίζεται με αυστηρή ρυθμική αίσθηση και με το προσδιορισμένο από τη γραφή του αίσθημα. 
Τα πέρα από τα προβλεπόμενα όρια, είναι και άχρηστα και επιβλαβή. Η ΑΧΙΒΑΔΑ είναι ένα έργο αντιρομαντικό, τουλάχιστον με την έννοια που ’διναν στη λέξη ο Copland και ο Prokofiev μεσ’ απ’ τη μουσική τους. 
Κάθε ερμηνευτική υπερβολή και ρυθμική αυθαιρεσία γελοιοποιεί τον ερμηνευτή και εξαφανίζει τη μουσική ουσία του».

Μάνος Χατζιδάκις / Γιάννης Παπαδόπουλος, 
από την πρώτη ηχογράφηση της «Αχιβάδας», το 1954 
(πηγή: CD «Για μια μικρή λευκή αχιβάδα/ Ο κύκλος του C.N.S.», 2003)

Η «Αχιβάδα» συμπυκνώνει τις απόψεις του Χατζιδάκι 
γι’ αυτήν την περιλάλητη επικοινωνία λόγιου και λαϊκού ύφους, χωρίς ίχνος αισθητικής ανισορροπίας. 
Σπάνιο, οπωσδήποτε, κατόρθωμα ψυχικού κοντρόλ και ξεκάθαρης ματιάς από έναν άνθρωπο μόλις 22-23 ετών. 
 Οι «Έξι Λαϊκές ζωγραφιές», η δεύτερη πλευρά του ολλανδικού 10ιντσου δίσκου, ολοκληρώθηκαν το 1950 κι ήταν ένα μπαλέτο για πιάνο, προορισμένο για το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου. 
Το έργο ήταν βασισμένο, ως γνωστόν, σε έξι αγαπημένα λαϊκά τραγούδια (με τη σειρά… «Συννεφιασμένη Κυριακή» του Τσιτσάνη, «Αρχόντισσα» του Τσιτσάνη, «Ψιλή βροχούλα έπιασε» του Μητσάκη, «Η άμαξα μεσ’ τη βροχή» του Χατζηχρήστου, «Μπαξέ τσιφλίκι» του Τσιτσάνη, «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» του Καλδάρα). 
Θυμάται ο Χατζιδάκις (από κείμενο του 1951, για το πρόγραμμα των εναρκτήριων παραστάσεων, που υπάρχει στο booklet του σχετικού CD από το 2003): «(…) 
Εκείνο που μας έκανε να χαρούμε πραγματικά τη συνεργασία μας ήταν οι ΕΞΙ ΛΑΪΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ πάνω σε τραγούδια του Τσιτσάνη και του Μητσάκη. 
Χορεύει ο Γριμάνης και χορογραφεί το ρόλο του, χορογραφεί η Μάνου και χορεύει η Γεωργαλά, γράφει το ποιητικό κείμενο ο Γκάτσος που θα ακουστεί στο ρόλο του Αφηγητή από το Βασίλη Διαμαντόπουλο, τα σκηνικά και τα κουστούμια φτιάχνει ο Γιάννης Μόραλης –που είναι η πρώτη του επαφή με τη σκηνογραφία– το θέμα και τη μουσική διασκευή έκανα του λόγου μου και την ενορχήστρωση ανέλαβε ο Αργύρης Κουνάδης. 
Ζεϊμπέκικα, χασάπικα, Συννεφιασμένες Κυριακές, παλικάρια και κοπέλες απελπισμένες, βροχές, καταιγίδες, φωτισμένα παράθυρα, σφυρίγματα, λιμάνια, όλα τα βλέπουμε προς το παρόν σ’ ένα δωμάτιο που γίνεται η δοκιμή(…)». 
Στην ηχογράφηση, που λογικά γίνεται την ίδια μέρα μ’ εκείνη της «Αχιβάδας» (κάποια στιγμή μέσα στο ’54), 
παίζει πιάνο ο ίδιος ο συνθέτης.
Ο Μάνος Χατζιδάκις στις «Έξι λαϊκές ζωγραφιές», το 1951 
(πηγή: CD «Μουσική για το ελληνικό χορόδραμα», 2003) 
Και σ’ αυτό το έργο ο Χατζιδάκις οδηγείται σε μια διαδικασία συσσωμάτωσης της «ελληνικότητας» στη λόγια πιανιστική φιλολογία, επεκτείνοντας, στην πράξη πια, εκείνα που είχε διατυπώσει ο ίδιος στην περίφημη εισήγησή του για το «λαϊκό τραγούδι» (ας το πούμε προς χάριν της συνεννόησης και «ρεμπέτικο») την 31η Ιανουαρίου 1949, στο Θέατρο Τέχνης. Όσους χατζιδακικούς συλλέκτες έχω ρωτήσει κατά καιρούς, όλοι μου έχουν πει πως το σπανιότερο LP του Μάνου Χατζιδάκι είναι η πρώτη έκδοση του «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» στην Columbia από το 1963. 
Το LP αυτό ήταν για χρόνια χαμένο, τουλάχιστον μέχρι το 1986, όταν έγινε η πολύ περιποιημένη βινυλιακή επανέκδοσή του (μια συνεργασία του Σείριου και της Columbia). 
Όπως σημείωνε και ο Μάνος Χατζιδάκις στο σχετικό ένθετο: «Έτσι έμεινα μ’ έναν δίσκο στο χέρι, εξ ίσου (με το έργο) “εμπορικώς μη επιτυχή”. 
Και χάθηκε κι αυτός με τη σειρά του, χάθηκαν και οι μαγνητικές ταινίες της εγγραφής, για να ξαναβρεθούν ύστερα από χρόνια κάποια αντίγραφα στα χέρια του Δημήτρη Ράνιου, χάρη στον οποίο έχουμε την ευκαιρία να εκδώσουμε ξανά το έργο και με… καινούργιο πρόλογο».

Καθώς ακούω τις υπέροχες μουσικές και τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι από το «Καίσαρ και Κλεοπάτρα», διαβάζοντας συγχρόνως το σχετικό σημείωμα του Νίκου Εγγονόπουλου, αναλογίζομαι τα τόσα διαφορετικά επίπεδα που θα μπορούσε ν' ανοίξει μπροστά σου μια τέτοια παράσταση και... σχεδόν ανατριχιάζω. 
Κυρίως για 'κείνο το φορτίο της ελληνικότητας, που, ενώ ήταν αυθεντικά κοσμοπολίτικο, διατηρούσε συγχρόνως όλη τη στόφα και τη σοφία τής αληθινής λαϊκής αφήγησης. 
Αυτή είναι η σωστή στάση. 
Να μην «φυλακίζονται» τα ευρήματα στα αρχεία των συλλεκτών, αλλά να υπάρχει μέριμνα ώστε να φθάνουν (όταν υπάρχει λόγος και ενδιαφέρον) στ’ αυτιά των περισσοτέρων – καθότι ελάχιστοι άνθρωποι θα τολμούσαν να δώσουν (σήμερα ή παλιότερα) μερικές εκατοντάδες ευρώ, για ν’ απολαύσουν μια «καθαρή» κόπια του συγκεκριμένου βινυλίου. 
Εντελώς πληροφοριακά να πω πως ένα «μέτριας» κατάστασης αντίτυπο του «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» πουλήθηκε στο eBay, το 2012, για 665 ευρώ!
Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του άλμπουμ του Μάνου Χατζιδάκι 
«Καίσαρ και Κλεοπάτρα» (1963) 
Όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο του δίσκου, 
το «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» είναι μια μουσική κωμωδία με χορούς και τραγούδια, με την ηχογράφηση να γίνεται στο στούντιο της Columbia από την 27/10/1962 μέχρι την 15/7/1963 
(τόσο πολύ διήρκεσαν οι εγγραφές!), με ηχολήπτη τον Νίκο Κανελλόπουλο. 
Στον δίσκο τραγουδούσαν η Ευγενία Βάλβη (μετέπειτα Συριώτη), ο… Γεώργιος Κωνσταντίνου (για τον ηθοποιό Γιώργο Κωνσταντίνου πρόκειται), η Ζωή Φυτούση και ο Σπύρος Σακκάς. Περαιτέρω συμμετείχε το φωνητικό κουιντέτο των Χαράς Σαββινοπούλου, Γιάννη Μανωλάκη, Γιάννη Σπύρου Αγγελόπουλου, Σπύρου Σακκά, ενώ τη μουσική διδασκαλία των τραγουδιστών και της χορωδίας είχε η Έλλη Νικολαΐδου, με την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών και τη Χορωδία να διευθύνονται από τον Μάνο Χατζιδάκι. 
 Άλλο όμως ο δίσκος και ό,τι ακούμε εκεί και άλλο το θεατρικό έργο – η μουσική κωμωδία. 
Θυμάται ο Μάνος Χατζιδάκις (από το πολύτιμο ένθετο τής έκδοσης του ’86): 
«Η επιτυχία της “Οδού Ονείρων” το καλοκαίρι του ’62 οδήγησε τον Γεώργιο Χέλμη –σύζυγο της Μαρίκας Κοτοπούλη και μέγα θεατρικό παραγωγό του εν δόξαις ΡΕΞ– και την τότε και πάντα θριαμβεύουσα Αλίκη Βουγιουκλάκη στην απόφαση να με πολιορκήσουν με μια δελεαστική πρόταση. 
Ν’ ανεβάσουμε αμέσως στην χειμωνιάτικη περίοδο που ακολουθούσε τον “Καίσαρα και Κλεοπάτρα” του Μπέρναρ Σω με τη μορφή ενός μουσικού έργου. 
Και φυσικά… με τους όρους που επιθυμούσα αποδεκτούς εκ των προτέρων.
 Έξυπνος μεν, αλλά και αθεράπευτα μη πονηρός, την έ π α θ α για πολλοστή φορά. 
Και λέω “την έπαθα”, γιατί η θεατρική επιχείρηση με την οποία συνεργάστηκα, άλλαξε πρόσωπο σαν πέρασε το πρώτο δεκαπενθήμερο της περιέργειας και της κοσμοσυρροής.
Μια μουσική όχι και τόσον άνετη για εύκολη τέρψη θεατού, με απηχήσεις διανοουμενίστικου ευρωπαϊκού καφενείου κείνης της εποχής, σκηνικά και κοστούμια του Εγγονόπουλου, υπέροχα ζωγραφικά και γνήσια θεατρικά, αλλά χωρίς την επιθεωρησιακής υφής χλιδή που απαιτούσαν οι τότε ελληνικοί καιροί σε μια υπερπαραγωγή, σκηνοθεσία του Σολομού με κλασικές προδιαγραφές αλλά και με εμπνευσμένες αυθαιρεσίες (δεν είχαν φανεί ακόμα οι νεώτεροι σκηνοθέτες μας για να μας συνηθίσουν), και τέλος, μια Αλίκη με κατάμαυρα μαλλιά, πανέμορφη μεν, αλλά όχι ξανθειά όπως την είχαμε συνηθίσει.

Όλα αυτά δεν ήταν δυνατόν να γίνουν αποδεκτά απ’ το “ακριβό κοινό των τότε Αθηνών”.(…) 
Υπήρξεν όμως κι ένα ακόμη γεγονός που επέδρασε νομίζω κατά πολύ στην αποτυχημένη πορεία των παραστάσεων. 
Είχα την ατυχή έμπνευση να γράψω για το πρόγραμμα ένα μάλλον ανόητο προλογικό σημείωμα, που αποκαλούσα τους έλληνες συγγραφείς η λ ι θ ί ο υ ς (…)». 
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη ως Κλεοπάτρα (πηγή: facebook)
Τι είχε συμβεί; 
Διαβάζουμε σε ρεπορτάζ του Εμμανουήλ Βερμισσώ από την εφημερίδα «Εμπρός» της 17/11/1962: 
«Ανεξάντλητη πηγή για τις οικείες στήλες των εφημερίδων, ο Μάνος Χατζηδάκις πάντοτε… επίκαιρος, ήλθε και πάλι στην επικαιρότητα, λόγω σοβαράς διαμάχης με τον θεατρικό επιχειρηματία του θεάτρου Κοτοπούλη κ. Γ. Χέλμη. 
Το αποτέλεσμα ήταν η λύσις της υφιστάμενης συμβάσεως, 
και η οριστική παύσις της συνεργασίας του με τον θίασον Αλίκης Βουγιουκλάκη. 
Συγκεκριμένως στην δημοσιότητα ήλθεν: 
α) ότι ο κ. Χέλμης ηναγκάσθη να κοινοποιήσει την 25ην παρελθόντος Σεπτεμβρίου εξώδικον πρόσκλησιν προς τον κ. Χατζηδάκι επειδή καθυστερούσε την παράδοσι της μουσικής του “Καίσαρ και Κλεοπάτρα”. 
Όταν δε την παρέδωσε ήταν αργά –την ημέρα της πρεμιέρας– και αφού αναγκαστικώς η διεύθυνσις του θεάτρου υποχρεώθη να προβή σε αναβολή της “πρώτης”. 
β) ότι τούτο το γεγονός «εθύμωσε» –όπως ήταν φυσικό– τον Μάνο Χατζηδάκι, και εψύχρανε τις σχέσεις του με τον κ. Γ. Χέλμη, ενώ παράμενε αμετάβλητη η φιλία του με την Αλίκη Βουγιουκλάκη 
γ) ότι στις 9 Νοεμβρίου οι κ. Χατζηδάκις και Γ. Χέλμης υπέγραψαν συμφωνητικό ότι λύεται αμοιβαίως η μεταξύ των σύμβασις, και παύει η σχέσις ως καλλιτεχνικού διευθυντού του θεάτρου του Μάνου Χατζηδάκι
 δ) το χειρότερον ότι: η διεύθυνσις του θεάτρου Κοτοπούλη απηυθύνθη στον καλλιτεχνικώς αντίπαλο του Χατζηδάκι, τον Μίκη Θεοδωράκη για να γράψη τη μουσική του έργου που ανήγγειλε ότι ετοιμάζει για να παρουσιάση μετά το “Καίσαρ και Κλεοπάτρα”. 
Ως γνωστόν το έργο αυτό είναι ελεύθερη διασκευή της ουγγρικής κωμωδίας “Αδικαιολόγητη Απουσία”, που θ’ ανεβασθή με σκηνικά Γιώργου Ανεμογιάννη στις 7 Δεκεμβρίου. Ο Θεοδωράκης αρνήθηκε, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, αλλά το ρήγμα είχε μεγαλώσει. 
ε) ο Μάνος Χατζηδάκις υπεσχέθη εν τω μεταξύ, ότι ανεξαρτήτως των όσων συνέβησαν, θα γράψη λόγω φιλίας και εκτιμήσεως, άνευ αμοιβής και αποκλειστικώς για την Βουγιουκλάκη, ένα ή δύο τραγούδια για το καινούργιο έργο, χωρίς να έχη σημασία του ποιος συνθέτης θα κληθή τελικά να γράψη τη μουσική». 
 Η παράσταση δεν «τραβούσε». 
Αυτή είναι η αλήθεια. 
Μπορεί να ξεκίνησε «εξαίσια» την 11/10/1962, αλλά μετά από λίγο πήρε την κάτω βόλτα, με αποτέλεσμα να μην τη βρουν ούτε οι γιορτές, αφού στις αρχές Δεκεμβρίου είχε πια αντικατασταθεί από την κωμωδία του Αλέκου Σακελλάριου 
«Χτυποκάρδια στο Θρανίο», που έκανε πρεμιέρα στο Ρεξ την 7 ή 8/12 (του ’62). 
Δεν παίχτηκε δηλαδή ούτε δυο μήνες… 
Η αποτυχία ήταν λογικό να φέρει γκρίνιες και προστριβές, κυρίως ως προς το οικονομικό σκέλος του πράγματος.


Τζαβαλάς Καρούσος (Καίσαρ), Αλίκη Βουγιουκλάκη (Κλεοπάτρα)
 (πηγή: facebook) 
Όπως έλεγε και ο Μάνος Χατζιδάκις (πάντα από το «Εμπρός» της 17/11/1962): 
α) ο κ. Χέλμης θέλησε να υπαναχωρήση αδικαιολογήτως στο θέμα των ποσοστών μου, παρ’ όλο που είχαμε γραπτή συμφωνία β) μου ζήτησε να γράψω τη μουσική του καινούργιου έργου εντός του Νοεμβρίου, παρ’ όλο που είχα υποχρέωσι να γράψω μουσική άλλη, αλλά τον Ιανουάριο του 1963 
γ) για τους δύο αυτούς λόγους διέλυσα την σύμβασί μας, και δεν θέλω να συνεργασθώ μ’ ένα θέατρο που αρνείται να σεβασθή βασικούς όρους του συμβολαίου μας 
δ) ο κυριώτερος λόγος, που δεν θέλησα να λάβη μεγαλύτερες διαστάσεις η διαφωνία μας, ήταν η προσωπική μου φιλία με την Αλίκη Βουγιουκλάκη 
ε) κι αυτός ακόμη ήταν ο λόγος που είχα αποφύγη να φέρω στη δημοσιότητα τα ανωτέρω 
στ) τώρα, αναγκάζομαι να μιλήσω, γιατί διέρρευσαν στον τύπο πληροφορίες που «έθιγαν την αξιοπρέπειά μου». 
Το 1986, όταν επανεκδόθηκε για πρώτη φορά το «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» θυμόταν ο Χατζιδάκις: 
«Σαν σταμάτησε ο κόσμος να γεμίζει το ΡΕΞ, ο Χέλμης έχασε το χαμόγελό του, σοβάρεψε και δύσκολα τον συναντούσε κανείς στους διαδρόμους του Θεάτρου. Κλείστηκε –που λένε– στο γραφείο του. 
Ο Εγγονόπουλος με κωνσταντινουπολίτικη ευγένεια κι ειρωνεία μου τηλεφωνούσε από το σπίτι του γι’ ασήμαντες λεπτομέρειες γύρω από τον ετοιμαζόμενο δίσκο.
Ο Σολομός άρχισε κιόλας να ετοιμάζει μια επόμενη θεατρική του απασχόληση. 
Και η Βουγιουκλάκη, μελαγχολικά ξανάγινε… ξανθιά, για να την αναγνωρίζουν τα παιδιά.
 Εγώ συνέχισα τις ηχογραφήσεις για το δίσκο χωρίς την Αλίκη μελαχρινή ή ξανθιά. 
Γιατί η Αλίκη ανήκε σε διαφορετική δισκογραφική εταιρεία από μένα (σ.σ. η Βουγιουκλάκη ηχογραφούσε για την Fidelity, ενώ ο Χατζιδάκις στην Columbia). 
Και η εταιρεία είναι Ε τ α ι ρ ε ί α . 
Δεν αστειεύεται». 
Σκηνικό του Νίκου Εγγονόπουλου για την παράσταση 
«Καίσαρ και Κλεοπάτρα» του 1962 
(πηγή: LP «Καίσαρ και Κλεοπάτρα», 1986) 
Το «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» του Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω ήταν η πρώτη εμφάνιση της Αλίκης Βουγιουκλάκης στο θέατρο ως θιασάρχισσα. 
Τη μετάφραση του έργου είχε κάνει ο Κώστας Σταματίου, ενώ τη σκηνοθεσία του είχε αναλάβει ο Αλέξης Σολομός. 
Οι πρωταγωνιστές πολλοί και διάσημοι. 
Εκτός από την Αλίκη Βουγιουκλάκη (Κλεοπάτρα), στο έργο εμφανίζονταν οι Τζαβάλας Καρούσος (Καίσαρ), Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Δήμος Σταρένιος, Τζόλυ Γαρμπή, Γιώργος Πάντζας, Γιώργος Κωνσταντίνου και πολλοί άλλοι. 
 Πολύ ενδιαφέρον είχε και το σημείωμα του Νίκου Εγγονόπουλου για την παράσταση. 
Γράφει ανάμεσα σε άλλα:
 «Χρωστώ χάρη και στην δεσποινίδα Βουγιουκλάκη, και στον Μάνο Χατζιδάκι, και στον Αλέξη Σολομό, που με άφησαν ελεύθερο ν’ αποκαταστήσω, στο θέατρο, την αλήθεια σχετικά με την εποχή, τον διάκοσμο, τα φορέματα ενός έργου με κεντρική ηρωίδα την Κλεοπάτρα. 
Είθισται παρόμοια έργα να τ’ “ανεβάζουν”, είτε στη σκηνή, είτε στον κινηματογράφο (όπως, λόγου χάριν, και στην τελευταία πολύκροτη ταινία με την Ελισάβετ Ταίυλορ) με μια παράξενη, αρκετών αιώνων, παρέκκλιση από την πραγματική τους εποχή. Πάντα σ’ έναν φαραωνικό αιγυπτιακό ρυθμό, του τύπου “Αΐντας”.
 Κι αυτό γιατί μέχρι σήμερα οι “πληροφορίες” των Δυτικών ειδικών “επιστημόνων” συστηματικά αποσιωπούσανε, απέκρυπταν την αλήθεια για την Πτολεμαϊκή Αίγυπτο, για την ελληνική Αλεξάνδρεια, για την επικράτεια των Λαγιδών.(…) Έφτασε πια ο καιρός να μας ξεφουρνίσουν ίσως αύριο, με κάθε επισημότητα, πως η Αγία Σοφία και ο διάκοσμός της, τα μωσαϊκά του Καχριέ-Τζαμί, είναι έργα… Τούρκων!(…) 
Οι Πτολεμαίοι είχανε ελληνική συνείδηση, ελληνικά έθιμα, μιλούσαν ελληνικά.
Οι μεγάλες αιγυπτιακές πόλεις είτανε αμιγώς ελληνικές, και μόνο στην Αλεξάνδρεια υπήρχε μια κάποια μειονότης ελληνιζόντων Εβραίων. 
Αν η Αλεξάνδρεια δεν ήταν πόλις παλαιόθεν ελληνική, είτανε τουλάχιστον ελληνίς από της ιδρύσεώς της. 
Οι ντόπιοι, οι πραγματικοί Αιγύπτιοι απαρτίζανε τον αγροτικό πληθυσμό της χώρας. 
Το καθαρά αιγυπτιακό Ιερατείο το είχανε όχι μόνο απόλυτα σεβαστεί οι Πτολεμαίοι, με τη γνωστή των Ελλήνων ανεξηθρησκεία, αλλά και το περιποιόντουσαν όλως ιδιαιτέρως, και από πολιτική και από δεισιδαιμονία(…)».  
Καθώς διαβάζω το κείμενο του Εγγονόπουλου, ακούγοντας συγχρόνως τις υπέροχες μουσικές και τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι από τον δίσκο («Σαραμπάντα», «Η μητέρα μου ήταν γάτα», «Κοιμισμένη πριγκήπισσα», «Ο Νείλος είναι μια πηγή»…), αναλογίζομαι τα τόσα διαφορετικά επίπεδα που θα μπορούσε ν’ ανοίξει μπροστά σου μια τέτοια παράσταση και… σχεδόν ανατριχιάζω. 
Κυρίως για ’κείνο το ελληνικό φορτίο της, που, ενώ ήταν αυθεντικά κοσμοπολίτικο, διατηρούσε την ίδιαν ώρα όλη τη στόφα και τη σοφία τής αληθινής λαϊκής αφήγησης. 
 Δεν ξέρω αν πρέπει να το πω, αλλά θα το πω. Ανεπανάληπτες καταστάσεις!
Η πρώτη σελίδα του προγράμματος της παράστασης «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» του 1962 (πηγή: LP «Καίσαρ και Κλεοπάτρα», 1986).

Πηγή: www.lifo.gr

















΄΄Ενα κείμενο που γράφτηκε στις 15 Ιουνίου του 2013
Καθημερινά, από την τότε κυβέρνηση της Ν.Δ.,
μαγνητοφωνούσαν τις εκπομπές και ανατρίχιαζαν
όλοι αντάμα με τις αριστερές ροπές
που έτρεχαν μέσα από τα κρατικά ερτζιανά.
Κάθε μέρα ο Μάνος γινόταν και πιο τολμηρός.

Δεν εξακολουθούν να παραμένουν κλειστά
μόνο τα κανάλια της ΕΡΤ,
(σημείωση το κείμενο γράφτηκε στις 15 Ιουνίου του 2013 )
αλλά και οι ραδιοφωνικοί της σταθμοί.

Και κάτι τέτοιες στιγμές φαίνεται ακόμα πιο ηχηρή
η απουσία του Μάνου Χατζιδάκι.

Η ιστορία είναι γνωστή:
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής -επιστρέφοντας από το Παρίσι, στη Μεταπολίτευση- διόρισε Γενικό Διευθυντή της ΕΡΤ
τον Δημήτρη Χορν και Γενικό Διευθυντή Ραδιοφωνίας
όλων των Προγραμμάτων, όχι μόνο του Τρίτου,
τον Μάνο Χατζιδάκι.

Η παρουσία του, βέβαια, ειδικά στο Τρίτο Πρόγραμμα,
αποτελεί -και σήμερα και για πάντα- σημείο αναφοράς για ένα κρατικό μέσο και σίγουρα σκιαγραφεί-ορίζει το πώς θα έπρεπε να είναι οι ραδιοσταθμοί σήμερα – κρατικοί και ιδιωτικοί.

Ο Μάνος έβγαλε -και στα ερτζιανά- την ψυχή του, προκειμένου να καταστεί το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας ένας αδιαμφισβήτητος φορέας πολιτισμού, με παγκόσμιο βεληνεκές.

Είχε δημιουργήσει μια παρέα, μια δυνατή ομάδα νέων και ταλαντούχων δημιουργών, που, τελικά, έγινε σημείο αναφοράς.

Ανάμεσα στους νέους αυτούς, υπήρχαν και Αριστεροί.
Αυτό, αν μη τι άλλο, είναι ένα από τα τιμητικά που αφορούν τον «Δεξιό» Χατζιδάκι.

Οι Αριστεροί καλλιτέχνες ήταν γύρω του, συσπειρωμένοι,
σε μια ανήκουστη -μέχρι εκείνη τη στιγμή- συνύπαρξη.

Το ότι, βέβαια, ο -και καλά- συντηρητικός Δεξιός, τελικά, ήταν πιο τολμηρός και πιο ριζοσπαστικός από τους Αριστερούς,
είναι μια άλλη υπόθεση, μέρος μιας άλλης ιστορίας.

Ο Μάνος έκανε (και) καθημερινά πεντάλεπτα σχόλια,
τα οποία έφταναν πολλούς στο υπουργείο Προεδρίας να παίρνουν τις ασπιρίνες με τις χούφτες.

Ο πονοκέφαλος ο ίδιος.
Καθημερινά, από την τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μαγνητοφωνούσαν τις εκπομπές και ανατρίχιαζαν όλοι αντάμα με τις αριστερές ροπές που έτρεχαν μέσα από τα κρατικά ερτζιανά.

Κάθε μέρα ο Μάνος γινόταν και πιο τολμηρός, πιο δηκτικός, αφού έφτασε στο σημείο -ανάμεσα στα υπόλοιπα-
να αποκαλεί το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΡΤ «ορνιθοτροφείο».
Άουτς.
Τώρα, λοιπόν, που και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί της ΕΡΤ παραμένουν βουβοί, θα είχε τεράστια αξία να ακούγαμε και να διαβάζαμε στο πώς θα τοποθετούνταν ο Μάνος Χατζιδάκις απέναντι στο ξαφνικό λουκέτο,
ποιες θα ήταν οι απόψεις του, τι θα έλεγε για όλα αυτά.
Ίσως να το ξεκινούσε έτσι, όπως τότε,
στον «Καθρέπτη και το μαχαίρι»:
«Ποτέ δεν πρόκειται να τελειώσει η ανθρώπινη περιπέτεια,
αλλά και η ανθρώπινη ευπιστία.
Πάντα ο άνθρωπος θα πιστεύει πως τα όνειρά του θα δικαιωθούν.
Αλλά και πάντα θα αγνοεί πως ο ίδιος καταστρέφει τα όνειρά του με το να ξυπνά κάθε πρωί.
Κάθε πρωί κι όχι για πάντα, μια και μόνη φορά».

Αλλά ο μοναδικός, ιδιοφυής και αεικίνητος Μάνος, ο Χατζιδάκις που μας λείπει τόσο πολύ, δεν είναι, πια, εδώ.

Σαν σήμερα, 15 Ιουνίου 1994, θα κοιμόταν για πάντα στην «Οδό Ονείρων», εκείνη την ημέρα που όλα τα ραδιόφωνα μετέδιδαν τα τραγούδια του σε ατελείωτα αφιερώματα,
εκείνο το απόγευμα που έκανα την εκπομπή μου και έκλαιγα στον αέρα, με το μικρόφωνο ανοιχτό.
Δεκαεννιά χρόνια χωρίς τον Μάνο, είναι πάρα πολλά…

Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος από την Κρήτη: "H απόφαση κάποιων να μην έρθουν, θα τους βαρύνει"















Δρακόντεια τα μέτρα ασφαλείας για την υποδοχή του

Στην Κρήτη έφτασε,σήμερα το μεσημέρι , ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.

Στο αεροδρόμιο παρέστησαν πολλοί επίσημοι ενώ δρακόντεια είναι τα μέτρα ασφαλείας και έντονη η παρουσία αστυνομικής δύναμης.

Ο προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας συνομίλησε με εκπροσώπους της Εκκλησίας της Κρήτης, δημοσιογράφους και πολιτικούς που τον περίμεναν. Από τους την Τοπική Αυτοδιοίκηση τον Οικουμενικό Πατριάρχη υποδέχθηκαν ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης, ο Αντιπεριφερειάρχης Κρήτης Απόστολος Βουλγαράκης και ο δήμαρχος Χανίων Τάσος Βάμβουκας.

O Οικουμενικός Πατριάρχης έκανε μία σύντομη δήλωση λέγοντας ότι η απόφαση κάποιων να μην έρθουν θα τους βαρύνει.

Τόνισε δε πως αυτή η απόφαση επισκιάζει το ιστορικό γεγονός.

Ευχήθηκε μάλιστα οι εκκλησίες να αναθεωρήσουν την απόφαση τους ενώ αναφέρθηκε στις επισκέψεις του στην Κρήτη αλλά και στη φιλοξενία των κατοίκων.

Τέλος, αναφέρθηκε στον κόπο που χρειάστηκε για τη προετοιμασία της Συνόδου και ευχαρίστησε όσους παρέστησαν για την υποδοχή.

Στη συνέχεια , αποχώρησε από το αεροδρόμιο "Δασκαλογιάννης".

Ο Περιφερειάρχης στην υποδοχή άφιξης

Ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης ήταν παρόν στην υποδοχή άφιξης του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στο αεροδρόμιο Χανίων.

Ο Περιφερειάρχης για την άφιξη του Οικουμενικού Πατριάρχη αλλά και την σημασία της ιστορικής Αγίας και Μεγάλης Συνόδου που πραγματοποιείται στην Κρήτη δήλωσε:
«Η Κρήτη με αισθήματα σεβασμού υποδέχεται την Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητα τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο.Σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή για την Ορθοδοξία, με την Άφιξη του Οικουμενικού Πατριάρχη στο νησί μας, σηματοδοτείται η έναρξη των εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου των Ορθοδόξων. Ενός ιστορικού γεγονότος η σημασία του οποίου θα ξεπεράσει τα όρια του Ελλαδικού χώρου και θα φτάσει σε κάθε γωνιά του κόσμου, σε κάθε Ορθόδοξη εκκλησία και ενορία.Για την Περιφέρεια Κρήτης, η επικείμενη Σύνοδος, αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός που αναμφισβήτητα θα προβάλλει διεθνώς το νησί μας και θα καταγραφεί στις σελίδες της ιστορίας.Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου, στο νησί του Αποστόλου Τίτου, ως Περιφέρεια Κρήτης με σεβασμό καλωσορίζουμε τον Οικουμενικό Πατριάρχη καθώς επίσης και όλους τους επικεφαλής των Ορθοδόξων Εκκλησιών με την ελπίδα ότι η Σύνοδος θα ολοκληρωθεί με απόλυτη επιτυχία»








Το πρόγραμμα
Παρασκευή 17 Ιουνίου
09.30 Ξεκινούν οι εργασίες της Πανορθόδοξης Συνόδου. Θα συμμετάσχουν οι προκαθήμενοι όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών οι οποίοι θα συνοδεύονται από δύο ιεράρχες. Θα γίνει θεώρηση του Μηνύματος της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Σάββατο των Ψυχών 18 Ιουνίου
Μητροπολιτικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κισάμου Κρήτης. Θεία Λειτουργία υπό του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρου Β’ και μνημόσυνο υπέρ της αναπαύσεως των ψυχών όλων όσοι αγωνίσθηκαν για την Ορθόδοξη πίστη. Αναχώρηση με ιδιωτική πτήση από τον αερολιμένα Χανίων για τη στρατιωτική βάση του Ηρακλείου. Ο κάθε προκαθήμενος θα συνοδεύεται από εννέα συνοδούς. Το απόγευμα θα γίνει δοξολογία στην Καθεδρικό Ναό του Αγίου Τίτου. Η προσφώνηση θα γίνει από τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης Ειρηναίο και στον Εσπερινό θα χοροστατήσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης συγχοροστατούντων των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Κυριακή της Πεντηκοστής 19 Ιουνίου
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα χοροστατήσει στη Θεία Λειτουργία στην Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο. Παρών θα είναι και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Το μεσημέρι ο κ. Παυλόπουλος θα παραθέσει γεύμα στους Προκαθήμενους των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος 20 Ιουνίου
Όρθρος και Θεία Λειτουργία στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Κυρίας Θεοτόκου Αγγέλων Γωνιάς. 11.00 – 14.00 Εναρκτήρια συνεδρίαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης. Θα είναι παρόντες και οι παρατηρητές της Συνόδου.
Τρίτη 21 Ιουνίου
Θεία λειτουργία στα Αραβικά στην Ι.Μονή Γωνιάς. Λαμβάνουν μέρος οι κληρικοί της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Αντιοχείας. Συνεδρίαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Τετάρτη 22 Ιουνίου
Θεία Λειτουργία στα Σλαβικά στην Ι.Μ Γωνιάς. Θα λάβουν μέρος οι κληρικοί των αντιπροσωπειών των σλαβόφωνων Εκκλησιών. Συνεδρίαση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Πέμπτη 23 Ιουνίου
Θεία Λειτουργία στα Ρουμανικά στην Ι.Μ Γωνιάς. Συνεδρίαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου.
Παρασκευή 24 Ιουνίου
Θεία Λειτουργία στα Γεωργιανά στην Ι.Μονή Γωνιάς. Συνεδρίαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου. Το βράδυ ο πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης θα παραθέσουν γεύμα στους Ορθόδοξους Προκαθημένους.
Σάββατο 25 Ιουνίου
Θεία Λειτουργία στα Αλβανικά στην Ι.Μονή Γωνιάς. Ολοκλήρωση των εργασιών της συνεδρίασης της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Κυριακή 26 Ιουνίου
Συλλείτουργο των Προκαθημένων στον Ιερό Ναό Αποστόλων Πέτρου και Παύλου Χανίων. Επίσημο γεύμα από τον μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου Δαμασκηνού.

*φωτογραφίες zarpanews.gr

Διαβάστε περισσότερα στο CRETALIVE .GR