Σάββατο 9 Νοεμβρίου 2013

Και μέσα στον αναβρασμό, που ο χάρος εβρουχάτο, βροντή, σεισμός εγίνηκε κι ο κόσμος άνω κάτω, φωθιά, καπνός και κτίρια, κορμιά κομματιασμένα, άντρες και γυναικόπαιδα στ’ ανέφελ’ ανεβαίνα. Τρόχαλος έγιν’ η μονή κι εσείστ’ ο Ψηλορείτης κι αντιλαλούνε τα βουνά κι απ’ άκρ’ ως άκρ’ η Κρήτη.





ΑΡΚΑΔΙ

Στα 
ΑΡΚΑΔΙ απάνω ακούσετε ήντα έκαμε η Κρήτη

Στο σουλτάνο, το πόλεμο αρχίσανε στα τρία βηλαέτια

στο Ρέθεμνος και στα Χανιά και η στο Κάστρο μέσα.

Την Τρίτη το ξημέρωμα στις 8 Νοέμπρη μέσα ενεμαζώκτηκε

η Τουρκιά στα Αρκάδι γύρου γύρου, κι ήρθε ο Μουσταφά

Πασάς με 20 χιλιάδες κι από μακριά φωνάζουνε προδώσετε ραγιάδες.

Κι οι Κρητικοί τος είπανε καλώς ήρθατ’ Αγάδες σήμερα

θ’ ανταλάξουμε αντρίστικα τσι μπάλες, 259 Κρήτες επολεμούσανε

γυναίκες, γέροι και παιδιά φουσέκια εκουβαλούσαν.

Μηνά στο Ρέθυμνο ο Πασάς και φέρνουν τη μπουρμπάδα

εμάδιενε τα γένια του πως δε θα κάμει πράμα,

Και του Γουμένου εμήνησε να πα να προσκυνήσει το μοναστήρι

Άκαυτο αν θέλει να τ’ αφήσει.

Γιουρούσι κάνει η Τουρκιά απάνω στα τειχιά του με τα θεόρατα……….

Θρονιά ν’ ανοίξουν τα κελιά του. Τότε φωνάζει ο Γιαμπουδής Ηγούμενε εβλόγα

κι είπε ο θεός εβλογητός και άναψεν η φλόγα.

Και σέρνει τη μπιστόλα του από το σερακλίκι σαν αστραπή

την άδειασε στην μπαρουταποθήκη. Τρόχαλος έγινε

η μονή κι εσείστει ο Ψηλορείτης, κι οι Τούρκοι ακόμη τρέμουνε οντε

γρηκούνε ΚΡΗΤΗ.

(Δημοτικό Τραγούδι)

Η ενάτη νοεμβρίου είχε ξημερώσει πια και η μάχη είχε αρχίσει. Τραντάζει συθέμελα το μοναστήρι από τις κανονιές και η δυτική Πύλη υποχωρεί. Μέσα στη μονή βρυχώνται λέοντες και έξω ορύονται τίγρεις. Οι κραυγές των γυναικόπαιδων, ο μεγάλος κρότος των κανονιών και οι άγριοι αλλαλαγμοί των Τούρκων συγκλονίζουν την περιοχή. Ο ηγούμενος τρέχει παντού, δίδει οδηγίες και θάρρος και λέει:
Όσοι ζουν όταν θα μπουν οι Τούρκοι να τρέξουν στην πυριτιδαποθήκη, στην Καστρινή πόρτα, για να δώσουν φωτιά στο μπαρούτι και να θυσιαστούν για να μην πιαστούν ζωντανοί.
Η μάχη συνεχίζεται ανελέητα. Οι Τούρκοι αποκρούονται με μεγάλες απώλειες και οι αμυνόμενοι σκοτώνονται ο ένας μετά από τον άλλο. Η Δασκάλαινα τρέχει στους σκοτωμένους παίρνει όσα πολεμοφόδια των αμυνομένων εξαντλούνται. Οι Τούρκοι βρίσκουν την ευκαιρία και μπαίνουν στον περίβολο της μονής με αποτέλεσμα να μεταφερθεί εκεί η γιγαντομαχία. Γιαταγάνια, λόγχες, κρητικά μαχαίρια και άλλα αιχμηρά αντικείμενα χτυπούν πάνω στις ανθρώπινες σάρκες. Γυναίκες και παιδιά με γοερές κραυγές τρέχουν έξαλλα προς την πυριτιδαποθήκη για την τελευταία θυσία. Σ’ όσους πολεμιστές είχαν τελειώσει τα πολεμοφόδια κατεβαίνουν στην αυλή και μάχονται σώμα με σώμα με τους πρώτους Τούρκους που είχαν καταφέρει να μπουν στον περίβολο. Τότε ένα κορίτσι γυρίζει τρέχοντας στην αυλή και επαναλαμβάνει αυτά περίπου που είχε φωνάξει πριν λίγο και ο Γιαμπουδάκης.
Ποιος θέλει να έρθει στο λαγούμι (πυριτιδαποθήκη);
Εκείνη τη στιγμή πολλά κορίτσια και γυναίκες τρέχουν στην πυριτισαποθήκη για να παραδώσουν τα κορμιά τους στις φλόγες παρά στις θηριωδίες των Τούρκων. Άλλες γυναίκες που είχαν παιδιά στην αγκαλιά τους τρέχουν να υπερασπιστούν τους άνδρες τους με τα νύχια τους και με τα δόντια τους αφού δεν είχαν άλλα όπλα να πολεμήσουν. Η εικόνα της απεγνωσμένης πάλης είναι ολοφάνερη. Τότε δόθηκε το σύνθημα της γενκής εφόδου με αποτέλεσμα να γεμίσει ο περίβολος από τούρκικα φέσια. Ο Δημακόπουλος και άλλοι πολεμιστές που μέχρι εκείνη τη στιγμή βρίσκονταν στις θέσεις τους ορμούν με τα ξίφη και θερίζουν κυριολεκτικά πολλούς Τούρκους από εκείνους που ήταν στην αυλή. Μετά από λίγο τα ξίφη σπάζουν κι όσοι πολεμιστές δεν εχουν σκοτωθεί κλείνονται στα Μεσοκούμια. Οι Τούρκοι εξακολουθούν να μπαίνουν από παντού αφού η αντίσταση είχε υποχωρήσει από όλες τις πλευρές.
Είχε πια βραδιάσει και τα περισσότερα γυναικόπαιδα είχαν συγκεντρωθεί στην Πυριτιδαποθήκη. Ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης με την πιστόλα στο χέρι είναι έτοιμος. Εκείνη τη στιγμή ειδοποιεί τα γυναικόπαιδα που βρίσκονται στο ανώγιο της πυριτιδαποθήκης και των πλησειστερων κελιών των ιερομονάχων Ζαχαρίου και Νεόφυτου να απομακρυνθούν αν ήθελαν ενώ συγχρόνως φωνάζει προς τους πολιορκούμενους Χριστιανούς.
Αποφάσισα να δώσω φωτιά στο μπαρούτι για να μην πέσουμε ζωντανοί στων σκυλιών τα χέρια. Όσοι θέλουν να βγουν όξω, να βγουν για να μην έχω το κρίμα τους.
Τότε ακριβώς είχαν συγκεντρωθεί εκατοντάδες Τούρκοι στην είσοδο της πυριτιδαποθήκης και προσπαθούσαν να μπουν μέσα να σφάξουν τους Χριστιανούς. Περιμένει όμως για λίγα δευτερόλεπτα για να συγκεντρωθούν κι άλλοι Τούρκοι στην είσοδο την οποία προσπαθούν έντονα να ανοίξουν. Τότε ακριβώς ο Γοαμπουδάκης κάνει το σταυρό του και σημαδεύει καλά τα βαρέλια με το μπαρούτι και χτυπά. Μια θεόρατη λάμψη φάνηκε κι ένας τεράστιος κρότος ακούστηκε. Το δράμα είχε συντελεστεί. Πέτρες, κορμιά, κεφάλια, βαρέλια και χώματα βρέθηκαν σ’ ένα παράξενο ανακάτωμα όπως τονίζει το λαϊκό τραγούδι:
Και μέσα στον αναβρασμό, που ο χάρος εβρουχάτο,
βροντή, σεισμός εγίνηκε κι ο κόσμος άνω κάτω,
φωθιά, καπνός και κτίρια, κορμιά κομματιασμένα,
άντρες και γυναικόπαιδα στ’ ανέφελ’ ανεβαίνα.
Τρόχαλος έγιν’ η μονή κι εσείστ’ ο Ψηλορείτης
κι αντιλαλούνε τα βουνά κι απ’ άκρ’ ως άκρ’ η Κρήτη.

Και μετά από λίγο αντίκριζε κανείς μόνο καπνούς και ερείπια. Στην Τράπεζα της μονής είχαν καταφύγει 36 παλικάρια γιατί είχαν εξαντληθεί τα πυρομαχικά τους. Οι Τούρκοι το αντιλήφθηκαν και αφού έσπασαν την πόρτα μπήκαν μέσα και τους έσφαξαν όλους. Ακόμη δίπλα στο κελί του ηγούμενου υπήρχε μια μικρή πυριτιδαποθήκη με μερικά βαρέλια μπαρούτι. Έβαλαν κι εκεί φωτιά αλλά το περισσότερο μπαρούτι είχε πάρει υγρασία και ανατινάχτηκε η βορειοδυτική γωνιά της αποθήκης. Οι Τούρκοι στο μεταξύ είχαν πολύ εξαγριωθεί κι έσφαζαν όποιον έβρισκαν μπροστά τους, με αποτέλεσμα ο επίλογος να είναι πολύ τραγικός: 114 άνδρες και γυναίκες πιάστηκαν αιχμάλωτοι. 3-4 και ανάμεσα σ’ αυτούς ο Αδάμ Παπαδάκης, διέφυγαν. Οι υπόλοιποι 864 σκοτώθηκαν, σφάχτηκαν ή ανατινάχτηκαν στον αέρα κι ανάμεσά τους ο ηγούμενος Γαβριήλ, ο φρούραρχος Δημακόπουλος, ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης κ. ά. Από τους Τούρκους σκοτώθηκαν διπλάσιοι, δηλ. 1500 περίπου νεκροί και τραυματίες. Ο μεγάλος περίβολος της μονής ήταν γεμάτος από σκοτωμένους κυρίως Τούρκους. Στους γύρω από τη μονή λόφους όπου όπως λέγεται ήσαν Χριστιανοί Κόπτες Αιγύπτιοι έβγαζαν τες σφαίρες από τα φυσίγγια και πυροβολούσαν άσφαιρα, γιατί σαν Χριστιανοί δεν ήθελαν να χτυπήσουν το μοναστήρι. Γι’ αυτό μετά τη μάχη βρέθηκαν σωροί από σφαίρες στις θέσεις τους.
Μετά την ολοκαύτωση, την καταστροφή και την ερήμωση του Αρκαδίου το “Κρητικό Ζήτημα” αντί να κλείσει άνοιξε τις κλειστές πύλες της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Η πύρινη φλόγα του ξεσήκωσε τα πνεύματα της Ευρώπης, άλλαξε τη νοοτροπία και την τακτική τους έναντι της Κρήτης και έγινε το μεγάλο ξεκίνημα για την απελευθέρωσή της.

Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον δραματοποιημένο ντοκυμαντέρ για την κρητική επανάσταση του 1866 και την ηρωική θυσία στο μοναστήρι του Αρκαδιού στο Ρέθυμνο.

ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ


Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2013

Τότε όμως η Ποίηση; Τι αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση. Οδυσσέας Ελύτης (2 Νοεμβρίου 1911 - 18 Μαρτίου 1996)



Στις 2 Νοεμβρίου το 2011 συμπληρώθηκαν τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή του φωτός Οδυσσέα Ελύτη ..
... του μεγάλου Νομπελίστα ,

 "ταξιδευτή " της αλήθειας , του φωτός και της διαφάνειας ...
είθε τα λόγια του να βρουν τους σωστούς αποδέκτες ...
Σήμερα που η μητέρα - πατρίδα 'Ελλάδα περνά,

τις δυσκολότερες ώρες στην ιστορία της,
μετά την μεταπολίτευση,
είθε , όλοι μας και ο καθένας από εμάς ατομικά να,
τα αναλογιστούμε και να , πράξουμε ,  τ΄ ανάλογα ...
mariarosa





Ψηλά μ' έναν πυρσό από στάχυα η λεβεντιά
Προχωρεί
μεσ' στα κύματα και τραγουδάει:

Ώ παιδιά που με νιώθετε - πατριωτάκια του ήλιου
Με βέργες και παράξενα πουλιά στα χέρια
Με χλοερές καρδιές και μάτια καθαρά
Που ακούτε από τις παραλίες της ανατολής να 
βουϊζει
Ζεσταίνοντας στην αγκαλιά σας ένα φως απέραντο

Από την άκρη τ' ουρανού ως το βάθος της καρδιάς
Με πείσμα πορφυρό - πατριωτάκια του ήλιου.

Ακούστε με είμαι από τους δικούς σας δώστε μου ένα χέρι
Που ν' αγαπάει - μεμιάς να κόβει ολόκληρα τα όνειρα
Να κολυμπάει ελεύθερα στα νιάτα των νεφών
Η γη μιλάει κι ακούγεται απ' το ρίγος των ματιών.

Με τι πέτρες τι αίμα και τι σίδερο
Και τι φωτιά είμαστε καμωμένοι
Ενώ φαινόμαστε από σκέτο σύννεφο
Και μας λιθοβολούν και μας 
φωνάζουν Αεροβάτες

Το πως περνούμε τις μέρες και τις νύχτες μας
Ένας θεός το ξέρει.
Πάμε μαζί κι ας μας λιθοβολούν
Κι ας μας φωνάζουν 
αεροβάτες


Φίλε μου, όσοι δεν ένιωσαν ποτέ, με τί
Σίδερο με τι πέτρες τι αίμα τι φωτιά
Χτίζουμε, ονειρευόμαστε και τραγουδούμε!

"Ο Ήλιος ο Πρώτος" 

μαζί με τις "Παραλλαγές πάνω σε μιαν αχτίδα"
1η έκδ. Αθήνα, Ο Γλάρος, 1943
η Φωτό είναι από εδώ :

O Οδυσσέας Ελύτης φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη του Παναγιώτη, γεννήθηκε στο ΄Ηράκλειο Κρήτης στις 2 Νοεμβρίου 1911.

Ήταν το τελευταίο από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλη και της Μαρίας Βρανά.

Ο ποιητής σε νεανική ηλικία η Φωτό είναι από εδώ :

Ο πατέρας του καταγόταν από το χωριό Καλαμιάρης 
της Μυτιλήνης και είχε εγκατασταθεί 
στην πόλη του ΄Ηρακλείου Κρήτης από το 1895,
όταν σε συνεργασία με τον αδελφό του ίδρυσε
ένα εργοστάσιο σαπωνοποιίας και πυρηνελαιουργίας
περισσότερα εδώ :
Μεταλλικό ανάγλυφο που εικονίζει τον Οδυσσέα Ελύτη,
από τη Λότζια Ηρακλείου Κρήτης.
 Έργο του γλύπτη Γιάννη Παππά.
η Φωτό είναι από εδώ :

΄Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές,
μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του '30.
Διαμόρφωσε ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα
και θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης.
Η καταγωγή του από τη Λέσβο, η γέννησή του στην Κρήτη,
τα καλοκαίρια των παιδικών του χρόνων στις Σπέτσες 
και τις Κυκλάδες, διαμόρφωσαν μια βαθύτατα νησιωτική συνείδηση,
που αργότερα στη διασταύρωσή της με τον υπερρεαλισμό ,
δημιούργησε μια ποίηση πρωτότυπη, γεμάτη πλήθος λυρικών εικόνων,
αλλά και επαναστατικών δυνάμεων.
Μια ποίηση που με άξονα το φως ζήτησε να ,
αποκρυπτογραφήσει , το μυστήριο της ύπαρξης.

Φωτογραφία

Ὅτι μπόρεσα ν᾿ ἀποχτήσω μία ζωὴ ἀπὸ πράξεις ὁρατὲς γιὰ ὅλους, ἑπομένως νὰ κερδίσω τὴν ἴδια μου διαφάνεια, τὸ χρωστῶ σ᾿ ἕνα εἶδος εἰδικοῦ θάρρους ποὺ μοῦ ῾δωκεν ἡ Ποίηση: 
νὰ γίνομαι ἄνεμος γιὰ τὸ χαρταετὸ καὶ χαρταετὸς γιὰ τὸν ἄνεμο, ἀκόμη καὶ ὅταν οὐρανὸς δὲν ὑπάρχει.
 Ὁ μικρὸς Ναυτίλος

η Φωτό είναι από εδώ :

 "Τότε όμως η Ποίηση; 

Τι αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία;
Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση. Και ακριβώς, η εφετινή απόφασή σας να τιμήσετε στο πρόσωπό μου την ποίηση μιας μικρής χώρας δείχνει σε πόσο αρμονική ανταπόκριση βρίσκεστε με την χαριστική αντίληψη της τέχνης, την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατείντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών."

Απόσπασμα από την ομιλία του ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ στην
απονομή του βραβείου Νόμπελ.

η Φωτό είναι από εδώ :

'Εγινε ευρύτερα γνωστός για τα ποιητικά του έργα,

η Φωτό είναι από εδώ :
ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (1959)ΕΔΩ:
ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί
μέχρι σήμερα σε πολλές ξένες γλώσσες.

ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ (1943)

ΕΤΣΙ ΣΥΧΝΑ ΟΤΑΝ ΜΙΛΩ ΠΑ ΤΟΝ ΗΛΙΟ
ΜΠΕΡΔΕΥΕΤΑΙ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ ΕΝΑ
ΜΕΓΑΛΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ ΚΑΤΑΚΟΚΚΙΝΟ.
ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΒΟΛΕΤΟ ΝΑ ΣΩΠΑΣΩ

Ι
Δεν ξέρω πια τη νύχτα φοβερή ανωνυμία θανάτου
Στον μυχό της ψυχής μου αράζει στόλος άστρων.
Έσπερε φρουρέ για να λάμπεις πλάι στο ουρανί
Αεράκι ενός νησιού που με ονειρεύεται
Ν' αναγγέλλω την αυγή από τα ψηλά του βράχια
Τα δυο μάτια μου αγκαλιά σε πλέουνε με το άστρο
Της σωστής μου καρδιάς: Δεν ξέρω πια τη νύχτα.

Δεν ξέρω πια τα ονόματα ενός κόσμου που μ' αρνιέται
Καθαρά διαβάζω τα όστρακα τα φύλλα τ' άστρα
Η έχτρα μου είναι περιττή στους δρόμους τ' ουρανού
Εξόν κι αν είναι τ' όνειρο που με ξανακοιτάζει
Με δάκρυα να διαβαίνω της αθανασίας τη θάλασσα
Έσπερε κάτω απ' την καμπύλη της χρυσής φωτιάς σου
Τη νύχτα που είναι μόνο νύχτα δεν την ξέρω πια.
II
ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Πάει καιρός που ακούστηκεν η τελευταία βροχή
Πάνω από τα μυρμήγκια και τις σαύρες
Τώρα ο ουρανός καίει απέραντος
Τα φρούτα βάφουνε το στόμα τους
Της γης οι πόροι ανοίγουνται σιγά σιγά
Και πλάι απ' το νερό που στάζει συλλαβίζοντας
Ένα πελώριο φυτό κοιτάει κατάματα τον ήλιο!

Ποιος είναι αυτός που κείτεται στις πάνω αμμουδιές
Ανάσκελα φουμέρνοντας ασημοκαπνισμένα ελιόφυλλα
Τα τζιτζίκια ζεσταίνονται στ' αυτιά του
Τα μυρμήγκια δουλεύουνε στο στήθος του
Σαύρες γλιστρούν στη χλόη της μασχάλης
Κι από τα φύκια των ποδιών του αλαφροπερνά ένα κύμα

Σταλμένο απ' τη μικρή σειρήνα που τραγούδησε:

Ω σώμα του καλοκαιριού γυμνό καμένο
Φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι
Σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς
Μεγάλο ανέμισμα της κόμης λυγαριάς
Άχνα βασιλικού πάνω από το σγουρό εφηβαίο
Γεμάτο αστράκια και πευκοβελόνες
Σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας!

Oλόκληρη η συλλογή εδώ :
η Φωτό είναι από εδώ :

Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν, από κορυφαίους
μουσικοσυνθέτες όπως τον Μίκη Θεοδωράκη , 
Μάνο Χατζιδάκι , Γιάννη Μαρκόπουλο , 
Δημήτρη Λάγιο , Ηλία Ανδριόπουλο , 
τον Λίνο Κόκκοτο, τον Νότη Μαυρουδή, κ.ά.
Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ - 1964
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ερμηνεία : Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη συ δοξαστική
μη παρακαλώ σας μη
λησμονάτε τη χώρα μου!

Αετόμορφα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
και τα σπίτια πιο λευκά
στου γλαυκού το γειτόνεμα!

Τα πικρά μου χέρια με τον κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ’ τον καιρό
τους παλιούς μου φίλους καλώ
με φοβέρες και μ’ αίματα!

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (1959)ΕΔΩ:
Ένα το χελιδόνι - Το άξιον εστί (1964)
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική : Μίκης Θεοδωράκης
Ερμηνεία : Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Ένα το χελιδόνι
κι η άνοιξη ακριβή
Για να γυρίσει ο ήλιος
θέλει δουλειά πολύ (δις)

Θέλει νεκροί χιλιάδες να 'ναι στους τροχούς
θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους

Θεέ μου πρωτομάστορα
μ' έχτισες μέσα στα βουνά
Θεέ μου πρωτομάστορα
μ' έκλεισες μες στη θάλασσα (δις)

Πάρθηκεν από τους μάγους το σώμα του Μαγιού
το 'χουνε θάψει σ' ένα μνήμα του πέλαγου (δις)
Σ' ένα βαθύ πηγάδι το 'χουνε κλειστό
μύρισε το σκοτάδι κι όλη η άβυσσο

Θεέ μου πρωτομάστορα
μέσα στις πασχαλιές και 'συ
Θεέ μου πρωτομάστορα
μύρισες την Ανάσταση
Μουσική :Δημήτρης Λάγιος
Ερμηνεία : Νίκος Δημητράτος
Δίσκος : "Ο ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ" 1982

"Κάμποι της Σαλονίκης κι όρη του Μωριά
πού 'ν' τα παρμένα κάστρα, πού 'ναι τα χωριά.

Μες στον αέρα κοίτα μισοφέγγαρο
κοίτα κορίτσι πράμα, που να το χαρώ.
Δευτέρα μεγαλώνει, Τρίτη πολεμά
Τετάρτη γονατίζει, Πέμπτη ξεψυχά.

Κάμποι της Σαλονίκης κι όρη του Μωριά
πού 'ν' τα παρμένα κάστρα, πού 'ναι τα χωριά."
΄Από τη συλλογή , Ο ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ (1971) ,ΕΔΩ :
Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά
κι αρχίζει τις μανούβρες «βίρα-μάινα»

Την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριές
φορτώνει φρέσκο αέρα κι απ' τις δυο μεριές

Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ' όνειρο
κι έχει λοστρόμο αθώο ναύτη πονηρό

Από τα βάθη φτάνει τους παλιούς καιρούς
βάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς

Έλα Χριστέ και Κύριε λέω κι απορώ
τέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο

Χρόνους μας ταξιδεύει δε βουλιάξαμε
χίλιους καπεταναίους τούς αλλάξαμε

Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε
μπήκαμε μέσ' στα όλα και περάσαμε

Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα
παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα!
΄Από τη συλλογή , Ο ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ (1971) ,ΕΔΩ :

Του μικρού βοριά - 1966
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Σύνθεση : Μίκης Θεοδωράκης
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης

Ερμηνεία : Ντόρα Γιαννακοπούλου
΄Από τη συλλογή Μικρές Κυκλάδες - Τα ρω του ΄Ερωτα , 1972 
Το δελφινοκόριτσο-1972
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Λίνος Κόκοτος
Ερμηνεία : Μιχάλης Βιολάρης
΄Από τη συλλογή Μικρές Κυκλάδες - Τα ρω του ΄Ερωτα , 1972 
 ΄Εκεί στης Ύδρας τ' ανοιχτά και των Σπετσών
να σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσο
Μωρέ του λέω πούν' το μεσοφόρι σου
έτσι γυμνούλι πας να βρεις τ' αγόρι σου

Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε
πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε

Αγόρι εγώ δεν έχω, μ' αποκρίνεται
Βγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεται
Δίνει βουτιά στα κύματα και χάνεται
ξανανεβαίνει κι απ' τη βάρκα πιάνεται

Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε
πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε

Θεέ μου, συγχώρεσέ με, σκύβω για να δω
κι ένα φιλί μου δίνει, το παλιόπαιδο
Σα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνε
κι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε

Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε
πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε

ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΤΡΙΦΥΛΛΙ -- 1972
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Λίνος Κόκοτος
Ερμηνεία : Ρένα Κουμιώτη

Μια φορά στα χίλια χρόνια
του πελάγου τα τελώνια
Μες στα σκοτεινά τα φύκια
μες στα πράσινα χαλίκια
Το φυτεύουνε και βγαίνει
πριν ο ήλιος ανατείλει
Το μαγεύουνε και βγαίνει
το θαλασσινό τριφύλλι

Κι όποιος το 'βρει δεν πεθαίνει
κι όποίος το 'βρει δεν πεθαίνει

Μια φορά στα χίλια χρόνια
κελαηδούν αλλιώς τ' αηδόνια
Δε γελάνε μήτε κλαίνε
μόνο λένε μόνο λένε:
-Μια φορ&ά στα χίλια χρόνια
γίνεται η αγάπη αιώνια
Να 'χεις τύχη να 'χεις τύχη
κι η χρονιά να σου πετύχει

Κι από τ' ουρανού τα μέρη
την αγάπη να σου φέρει

Το θαλασσινό τριφύλλι
ποιος θα βρει να μου το στείλει
Ποιος θα βρει να μου το στείλει
το θαλασσινό τριφύλλι.

΄Από τη συλλογή Μικρές Κυκλάδες - Τα ρω του ΄Ερωτα , 1972 
Μικρές Κυκλάδες - Τα ρω του ΄Ερωτα , 1972
ΜΑΡΙΝΑ 
Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω
λουίζα και βασιλικό
Μαζί μ' αυτά να σε φιλήσω
και τι να πρωτοθυμηθώ

Τη βρύση με τα περιστέρια
των Αρχαγγέλων το σπαθί
Το περιβόλι με τ' αστέρια
και το πηγάδι το βαθύ

Τις νύχτες που σε σεργιανούσα
στην άλλη ν άκρη τ' ουρανού
Και ν' ανεβαίνεις σε θωρούσα
σαν αδελφή του Αυγερινού

Μαρίνα πράσινό μου αστέρι
Μαρίνα φως του Αυγερινού
Μαρίνα μου άγριο περιστέρι
και κρίνο του καλοκαιριού.
΄Από τη συλλογή Μικρές Κυκλάδες - Τα ρω του ΄Ερωτα , 1972 
Το έργο του περιλάμβανε ακόμα μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων. Υπήρξε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών έργων Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κριτικής, Αντιπρόσωπος στις Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης .
Ο λεκτικός πλούτος και η ικανότητά του να αναπλάθει τις λέξεις,
απετέλεσαν σημείο αναφοράς για τους μεταγενέστερους ,
ποιητές και συγγραφείς.

Κολάζ που φιλοτέχνησε ο ίδιος ο ποιητής
Ο άγγελος της Αστυπάλαιας (1966)

Η ποίησή του έχει γραφεί με τη χρήση περίπου 8.000 λέξεων, 

ενώ αυτή του Καβάφη, π.χ., με 3.500 λέξεις.
Έζησε ως το τέλος του βίου του (18 Μαρτίου 1996),

αφοσιωμένος στην ποίηση.περισσότερες πληροφορίες
Διακρίθηκε το 1960 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του 

και το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 
Την απονομή του Νόμπελ ακολούθησαν τιμητικές 

διακρίσεις εντός και εκτός Ελλάδας .
Η αναγγελία της απονομής του βραβείου από τη Σουηδική Ακαδημία

έγινε , στις 18 Οκτωβρίου για την ποίησή του, 
που με φόντο την ελληνική παράδοση, 
με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια, 
ζωντανεύει τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για 
ελευθερία και δημιουργία σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης.
Ο Ελύτης παρέστη στην καθιερωμένη τελετή απονομής του βραβείου στις 10 Δεκεμβρίου του 1979 .

H τελετή απονομής του βραβείου στις
10 Δεκεμβρίου του 1979 η Φωτό είναι από ΕΔΩ:

Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ : 
Στο όνομα της φωτεινότητας και της διαφάνειας .



























Στην απονομή του βραβείου Νόμπελ ο Ελύτης 
έκανε ένα σύντομο χαιρετισμό στα Γαλλικά.
Και είπε μεταξύ άλλων:

« Ας μου επιτραπεί, παρακαλώ, να μιλήσω 
στο όνομα της φωτεινότητας και της διαφάνειας.
Επειδή οι ιδιότητες αυτές είναι που ,
καθορίσανε τον χώρο , μέσα στον οποίο μου ετάχθη να ,

μεγαλώσω και να ζήσω.
Και αυτές είναι που ένιωσα, σιγά - σιγά, 

να ταυτίζονται μέσα μου με την ανάγκη να εκφρασθώ.
Είναι σωστό να προσκομίζει κανείς στην τέχνη 

αυτά που του υπαγορεύουν η προσωπική του εμπειρία 
και οι αρετές της γλώσσας του.
Πολύ περισσότερο όταν οι καιροί είναι σκοτεινοί 

και αυτό που του υπαγορεύουν είναι μια 
όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ορατότητα.
Δεν μιλώ για τη φυσική ικανότητα να συλλαμβάνει 

κανείς τ' αντικείμενα σ' όλες τους τις λεπτομέρειες 
αλλά για τη μεταφορική, να κρατά την ουσία τους
και να τα οδηγεί σε μια καθαρότητα τέτοια 
που να υποδηλώνει συνάμα την μεταφυσική τους σημασιολογία.
0 τρόπος με τον οποίο μεταχειρίστηκαν την ύλη 

οι γλύπτες της Κυκλαδικής περιόδου, που έφτασαν ίσια-ίσια να ξεπεράσουν τηv ύλη, το δείχνει καθαρά.
Η εικόνα είναι από το Εικαστικό Έργο του Οδυσσέα Ελύτη,
Τα Κολάζ
τη βρήκαμε εδώ :
Όπως επίσης, ο τρόπος που οι εικονογράφοι του Βυζαντίου 
επέτυχαν από το καθαρό χρώμα να υποβάλλουν το "θείο".


Κολάζ που φιλοτέχνησε ο ίδιος ο ποιητής
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ (1967)
η Φωτό είναι από εδώ 
" Τη γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική. Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά,
ένα αμπέλι κι ένα καράβι.
Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε
Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα
παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα!


  Τα ΄Αποφθέγματα του Οδυσσέα Έλύτη είναι από εδώ :

O Οδυσσέας Ελύτης : για το Θεό και το άπειρο

• Το άπειρο υπάρχει για μας όπως η γλώσσα για τον κωφάλαλο.

• Από τον Θεό τραβιέται ο άνθρωπος όπως ο καρχαρίας από το αίμα.

• Έχοντας ερωτευτεί και κατοικήσει αιώνες μες στη θάλασσα έμαθα γραφή και ανάγνωση.

• Ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα.

• Θεέ μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε

• Πρόσεχε να προφέρεις καθαρά τη λέξη θάλασσα

έτσι που να γυαλίσουν μέσα της όλα τα δελφίνια

Κι η ερημιά πολλή που να χωρά ο θεός

Για την πατρίδα την Ελλάδα και τη γλώσσα την ελληνική

• Τη γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική.

Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.

Οδυσσέας Ελύτης

(από το “Άξιον Εστί”)

• Όπου και να θολώνει ο νους σας

μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό

και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

• Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.

• Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε

μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε

Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα

παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα!

για την μαγεία της Ποίησης της αλήθειας και αγάπης ,

• Και η Ποίηση πάντοτε είναι μία όπως ένας είναι ο ουρανός. Το ζήτημα είναι από πού βλέπει κανείς τον ουρανό.

Εγώ τον έχω δει από καταμεσίς της θάλασσας.

• Για να πατάς στέρεα στη γη, πρέπει το ένα πόδι σου να είναι έξω από τη γη.

• Αλλά με τις ξόβεργες μπορεί να πιάνεις πουλιά, δεν πιάνεις ποτέ το κελαηδητό τους. Χρειάζεται η άλλη βέργα, της μαγείας, και ποιος μπορεί να την κατασκευάσει αν δεν του ’χει από μιας αρχής δοθεί;

• Η αλήθεια βγαίνει χυτή σαν το νιόκοπο άγαλμα, μόνον μέσ’ από τα καθάρια νερά της μοναξιάς· κι η μοναξιά της πένας είναι από τις πιο μεγάλες.

• Την μαγεία δεν την πιάνεις με την ερμηνεία της μαγείας, πόσο μάλλον με την περιγραφή της ερμηνείας της μαγείας. Ή κελαηδάς ή σωπαίνεις. Δε λες: αυτό που κάνω είναι κελαηδητό!

• Έχω κάτι να πω διάφανο και ακατάληπτο

Σαν κελαηδητό σε ώρα πολέμου

• Ό,τι αγαπώ γεννιέται αδιάκοπα

Ό,τι αγαπώ βρίσκεται στην αρχή του πάντα.
• Νυν η ταπείνωση των Θεών
Νυν η σποδός του Ανθρώπου
Νυν Νυν το μηδέν
και Αείν ο κόσμος ο μικρός, ο Μέγας!
(Οι τελευταίοι στίχοι του «Άξιον εστί»)

Τα ΄Αποφθέγματα του Οδυσσέα Έλύτη είναι 
από το www.gnomikologikon.gr
..........................................